Mehmet Özdoğru
1 Ocak’tan Önce Emekli Olmayın
Kıdemin tazminatında tavan uygulaması
Kıdem tazminatı ödemelerinde tavan uygulaması bulunuyor. 1475 sayılı İş Kanununun 14.maddesinde ‘toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet Memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez” hükmü yer almaktadır.
Buna göre Devlet Memurları Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuru olan başbakanlık müsteşarının bir hizmet yılı için alabileceği azami emeklilik ikramiyesini, kıdem tazminatının bir yıllık tutarı geçememektedir.
Zamlar tazminatın miktarını etkiliyor
Devlet memurlarına yapılan zamlar kıdem tazminatının tavanını etkiliyor. Buna göre memur maaşlarında yapılacak çeşitli artışlar işçilerin alacakları tazminat miktarını da belirleyebiliyor. Kıdem tazminatı tavanı 01.07.2017-31.12.2017 dönemi itibarıyla4.732,48 TL. 2018 yılında uygulanacak olan kıdem tazminatı tavanı henüz belli değil. Ancak bu tavan memur maaşlarındaki artışa göre belirlenecek ve belirli bir oranda artacak.
Örnek: 3 yıllık kıdemi olan ve aylık 5000 TL ücret alan işçi Ali Bey, 31.12.2017 tarihinde emekli olursa alacağı kıdem tazminatı 14.197,44 TL olacak. 01.01.2018 tarihinde ise kıdem tazminatı tavanın yüzde 5 arttığını varsayarsak 4.969,10 liraya yükselecek ve Ali Bey, 14.197, 44 lira yerine 14.907,30 lira kıdem tazminatı alacak. Buna göre Ali Bey 1 Ocak 2017 de işten ayrılırsa veya emekli olursa yaklaşık 709,86 lira daha fazla kıdem tazminatı alacak.
Yüksek kıdemi kimler alır
Asgari ücret(1.777,50 TL) alan çalışanlar ile 4.732,48 TL’den fazla ücret alan çalışanların 1 Ocak 2018 tarihinden önce emekli olmamaları veya işten ayrılmamaları daha fazla tazminat alabilmeleri için şart.
Kıdem tazminatları etkilenmeyecek olanlar
Bugün itibarıyla 2018 yılında uygulanacak asgari ücretin yüzde 7 artacağı ve kıdem tazminatı tavanının da %5 artacağı varsayımıylayaklaşık 1.901,92 TL ile 4.969,10 TL arasında ücret alanların işten ayrılmaları veya emekli olmaları durumunda alacakları kıdem tazminatı miktarlarında değişiklik olmuyor. Dolayısıyla bu durumda olanlar 2018 yılını beklemeden emekli olabilirler. İşçilerin almış oldukları ikramiye, prim vb ödemelerde ücrete ilave edilerek ödenecek kıdem tazminatı miktarında dikkate alınıyor. Ek ödemeler sonrasında ücretin kıdem tazminatının tavanını geçip geçmediği belirleniyor. Arif Temir
http://www.gunes.com/yazarlar/arif--temir/1-ocaktan-onceemekli-olmayin-838663
29 Ocak’a Kadar Başvurmayanın İkramiyesi Yanar
Memur emeklileri ikramiye farklarını almaya devam ediyor. Ancak bunun da süresi var. 29 Ocak 2018’e kadar SGK’ya başvurulması gerekiyor. Bu tarihten sonra ikramiye farkı hak edilmiş olsa bile ödenmeyecek.
30 yılın üzerinde hizmeti bulunan ancak emekli ikramiyesini 30 yıl üzerinden alan memur emeklilerine ikramiye farklarının ödenmesiyle ilgili düzenleme geçtiğimiz yıl yapılmıştı. Memur emeklileri ikramiye farklarını almaya başladı. Ancak talep edilebilmesi için hak düşürücü süre var.
ÖDEMELER SÜRÜYOR
29 Ocak 2018 tarihine kadar ikramiye farkları için SGK’ya başvurulması gerekiyor. Bu tarihten sonra ikramiye farkı hak edilmiş olsa bile ödenmeyecek. Dolayısıyla hayattaki memur emeklileri ve vefat eden memur emeklilerinin hak sahiplerinin mutlaka bu tarihe kadar başvuru yapmaları şart. 7 Ocak 2015’ten önce emekli olmuş ve 30 yılın üzerinde hizmeti olmasına rağmen ikramiyesini 30 yıl üzerinden almış memur emeklilerine farkları ödeniyor. Farkların ödenmesi için bu durumda olan kişilerin SGK’ya başvuru yapması gerekiyor. Başvurular sonrasında ikramiye farkları hesaplanıyor ve bu kişilere veya hak sahiplerine ikramiye farkları ödeniyor.
İSTİSNALAR DA VAR
Daha önce SGK’ya başvurmayanların ikramiye farklarının ödenmesi için başvuru yapması gerekiyor. Diğer yandan farkın ödenmesi için daha önce dilekçeyle SGK’ya başvuran ve 60 gün içerisinde cevap alan veya almayan ancak dava açmayan kişilerin tekrar SGK’ya başvuru yapması gerekmiyor.
Alt limit belirlendi
Fark, ‘emekli olunan tarihte toplam hizmet yılı üzerinden ikramiye hesaplansaydı ikramiye ne kadar olurdu’ mantığıyla hesaplanıyor. Bu konuda bir alt limit de belirlenmiş durumda. Buna göre ikramiye farkının her bir tam yıl için 50 TL’den daha düşük çıkması durumunda bile en az 50 TL ikramiye farkı ödeniyor. Dolayısıyla 40 yıl hizmeti olan ve ikramiyesini 30 yıl üzerinden alan bir memur emeklisine en düşük 500 TL ikramiye farkı ödeniyor.
Yüksek kademede fark 10 bin lirayı geçebilir
İkramiye farkının ne kadar olacağı memurun ne zaman emekli olduğuna, derece ve kademesine, makam veya görev tazminatı olup olmadığına bağlı olarak değişiyor. Diğer yandan 30 yılın üzeri hizmet ne kadar fazlaysa ve emeklilik tarihi 7 Ocak 2015’e ne kadar yakınsa ikramiye farkı da o kadar yüksek oluyor. İkramiye farkı memurun kademe ve derecesine göre değişiyor. Her bir yıl fazlalık için 3 bin TL’ye kadar fark söz konusu olabilir. Memurun emekli olurken kademesi yüksekse ve 40-45 yıl hizmeti varsa her bir yıl için fark 4 bin TL’ye kadar çıkabilir. Toplamda fark miktarının 10 bin TL’yi bulması ve hatta geçmesi de mümkün.
Ne zaman ödeniyor?
İkramiye farkları torba kanun yürürlüğe girdikten sonra ödenmeye başlandı. Başvuru yapanların farkları eğer 7 bin 500 TL’nin üzerinde ise 7 bin 500 TL’si başvuru tarihinden itibaren 3 ay içeinde, kalan tutarı ise 7 bin 500 TL’nin ödendiği aydan itibaren hesaplanacak faiziyle birlikte bir sonraki yılın aynı ayında ödeniyor. Örneğin 1 Ocak 2018’de SGK’ya başvuran ve farkı 8 bin TL olan bir memur emeklisine 7 bin 500 TL ikramiye farkı 1 Nisan 2018’e kadar ödenecek. Okan Güray Bülbül
Yeni Yasa İle Dikkat edilmesi gereken değişiklikler
Kimine göre torba, kime göre çorba kanun olarak adlandırılan bir kanun daha kabul edilerek Resmi Gazete'de yayımlandı. Öte yandan Maliye Bakanlığı da yayımladığı Genel Tebliğler ile bazı yeni yükümlülükler ihdas etti. Ben de bu düzenlemelerdeki bazı önemli süreleri veya yürürlük tarihlerini, gözden kaçmaması için bir hatırlatma olarak derleyeyim istedim.
Her şeyden önce kurumlar vergisi oranı %20’den 22’ye arttı. Ancak bu artış ilk olarak 2018 yılı kazançlarına uygulanacağından 2018 Şubat ayında verilecek 2017 4. çeyrek geçici vergi beyannameleri ile Nisan 2018’de verilecek yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmayacak.
Gelir vergisi beyannamelerini ilgilendiren değişiklik ise gayrimenkul sermaye iratları ile ilgili. Götürü gider yöntemini seçenlerin uyguladığı %25 oranı %15’e indirildi. Bu değişiklik ise Mart 2018’de verilecek 2017 yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesinde dikkate alınacak. Kurumların iki tam yıl aktifinde tuttuktan sonra sattıkları gayrimenkullerden sağladıkları kazançlara uygulanan %75 oranındaki istisnada söz konusu oran %50’ye indirildi. Bu oran değişikliğinin, 7061 sayılı Kanun'un yayım tarihi olan 5.12.2017 tarihinden sonra yapılan satış işlemlerine uygulanması gerekmektedir.
7061 sayılı Kanun'la, finansal kiralama şirketleri ile finansman şirketlerinin ayırdığı özel karşılıkların ayrıldığı yıl gider yazılmasını sağlayan düzenlemenin yürürlüğe giriş tarihi ise 1.1.2019 olarak belirlenmiş bulunmaktadır. 6183 sayılı Kanun'da yer alan ihtiyati hacze veya ihtiyati haciz ile birlikte ihtiyati tahakkuka karşı dava açma süresi, ödeme emri ile mükelleflere tanınacak ödeme veya mal bildiriminde bulunma süreleri, ödeme emrine karşı dava açma süresi, teminatlı alacaklarda teminatın paraya çevrilmesinden önce borçluya verilecek süre 7061 sayılı Kanun'la 7 günden 15 güne çıkartıldı.
6183 sayılı Kanun'da yapılan bu süre değişiklikleri 1.1.2018 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu hususa hak kaybına yol açmamak için dikkat etmek gerekiyor. 1.1.2018’den önce uygulanan veya tebliğ edilen işlemlerde dava açma süresi, yine 7 gündür. Hele yıl son günlerinde mali idarenin zamanaşımı düzenlemelerine takılmamak için ödeme emri tebliğlerini yoğunlaştırdığı dikkate alındığında, konunun önemi daha fazla ortaya çıkmaktadır.
Öte yandan Maliye Bakanlığı 486 sayılı Vergi Usul Genel Tebliği ile serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, bu mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması, vergi beyannamesi, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi ile elektronik ortamda belge düzenlenebilmesi amacıyla geliştirilen Defter-Beyan Sistemi'ni kurduğunu duyurmuş, ilgililerden basit usule tabi mükelleflerle serbest meslek erbabının 1.1.2018 tarihinden itibaren bu sistemden yararlanması zorunluluğunu getirmiştir.
Bu yükümlülüğe ilişkin geçiş dönemi olarak basit usule tabi mükelleflere 30.6.2018 tarihine, serbest meslek erbabına ise 31.12.2018 tarihine kadar sistem üzerinden başvuru yapıp sitemi kullanmaları olanağı sağlanmıştır. İşletme hesabı esasındakiler için bu sistemi kullanma zorunluluğu 1.1.2019’da başlayacaktır. Dolayısıyla serbest meslek erbabı, 2018 yılı için bu ay klasik defteri tasdik ettirmeyeceklerdir.
Serbest meslek erbabı, 1.1.2018’den sonra, amortisman liste ve hesaplarını da bu sistem üzerinde yapacaklardır.
Serbest meslek erbabının tutacağı e-deftere kaydın ait olduğu aya ilişkin katma değer vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son güne kadar yapılabilecektir. Böylece Genel Tebliğ ile “serbest meslek defterine kayıtların günü gününe yapılacağına” ilişkin Vergi Usul Kanunu düzenlemesi 1.1.2018 tarihi itibariyle yürürlükten kalkmış olmaktadır. (Bu düzenlemenin kanuna uygun, ancak Anayasa’ya aykırı olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim.) Yapılan kayıtların hatalı olması halinde ise yine aynı süre içerisinde kayıt düzeltilebilecektir.
Öte yandan 487 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile serbest meslek makbuzu, sevk irsaliyesi ve müstahsil makbuzunun da elektronik ortamda düzenlenebilmesi olanağı getirilmiştir. İlgili mükellefler, 1.1.2018 tarihinden itibaren, Genel Tebliğ'de getirilen süreci yerine getirdikten sonra, söz konusu belgeleri elektronik ortamda düzenleyebileceklerdir. Ancak bu şekilde elektronik ortamda belge düzenleme konusunda mükellefler zorunlu tutulmamıştır. Bu sistemden yararlanma konusunda mükelleflere ihtiyarilik tanınmıştır. Dolayısıyla bu belgelerin 1.1.2018 tarihinden sonra da, önceden olduğu gibi, elektronik ortamı tercih etmeyen mükellefler tarafından kâğıt ortamında düzenlenmesi mümkündür. Bumin Doğrusöz
https://www.dunya.com/kose-yazisi/dikkat-edilmesi-gereken-degisiklikler-ve-yukumlulukler/394980
Şirketler Yol Ayrımında
Sermaye piyasaları şirketlerin fon temin edebilmesi için tüm dünya piyasalarında en önemli araçlardan biridir. Gelişen ve gelişmekte olan ülkelerde sermaye birikiminin yetersizliği ekonomik performansı olumsuz etkiliyor. Sermaye piyasaları ve finansman, şirketlerin büyüme ve yatırım planlarında önemli rol oynuyor. Eğer finansman alternatifleri fazlaysa, daha fazla yatırım bekleniyor. Sermaye piyasaları ne kadar gelişmişse finansman alternatifi olarak şirketlere o kadar iyi kaldıraç sağlayabilir. Sermaye piyasaları gelişmiş ekonomilerde, teknoloji ve yeni ürün gelişimi çok daha fazla ve hızlıdır.
Halka arzın avantajlarından biri; alternatif finansman yöntemlerine göre daha düşük maliyetle geri ödemesi olmayan bir finansman kaynağı olmasıdır. Organize, şeffaf, düzenli çalışan bir piyasa üzerinden sermaye elde etme ve halka arz sonrası hisselerin tekrar satışa sunulabileceği bir likidite imkânı sunulur. Ayrıca şirketler halka açıldıktan ve hisseleri borsada işlem görmeye başladıktan sonra hisselerini teminat göstererek kredi kullanabilme, borç senedi ihraç ederek ek finansman sağlayabilir. Bunlara karşılık, düzenleyici otorite SPK ve Borsa İstanbul mevzuatına tabi olacakları için, halka açılan şirketlerin hayatına bu koşulları yerine getirme zorunluluğu girer. Finansal tabloların bağımsız denetimden geçmesi ve kamuyu aydınlatma yükümlülüğünün yanı sıra yatırımcı ilişkileri ve denetimden sorumlu komite kurulması ve lisanslı personel çalıştırma gibi gerekleri yerine getirmesi beklenir.
Finansman dışında kurumsallaşma, globalleşme, tanıtım ve kredibilite gibi avantajları olan halka arz, yükümlülükleri doğrultusunda kesinlikle önceden detaylı olarak planlanması gereken ve dolayısıyla ancak doğru planlamayla doğru hedeflere ulaşılan bir süreç. Yurtdışı piyasalarda halka arz öncesi planlama yaygın olarak uygulanıyor, buna göre şirket organizasyonları, finansal tabloları, yatırımları, teşvik ve vergi uygulamalarına kadar gözden geçirilir ve gerekli görüldüğünde halka arz öncesi yeniden yapılandırılır. Halka arz öncesi planlamanın, halka arz sonrası şirket performansına olumlu yansıması beklenir.
ABD pazarı canlı, Türkiye’de gerileme var
2017 yılına bakarsak, ABD pazarında halka arzlar açısından oldukça hareketliydi. 2017’nin ilk çeyreğinde 29 şirketin halka arzı gerçekleşirken toplam hacim 13 milyar dolar oldu. 2016’nın ilk çeyreğinde ise sadece 1 milyar dolar halka arz hacmi gerçekleşmişti. İlk çeyrekte halka arz edilen Snap, 33 milyar dolar değerle 3,4 milyar dolarlık halka arz hacmi yarattı.
Türkiye’de ise son yıllarda halka arz sayılarında oldukça büyük bir gerileme var. Halka arzları artırmak ve teşvik amacıyla Borsa İstanbul A.Ş., TOBB, SPK ve TSPB 2008 yılında iş birliği protokolü yapmış, çeşitli illerde seminer ve eğitimler verilmiş, İstanbul, Bursa ve İzmir’de zirveler düzenlenmişti. Ancak buna rağmen halka açılan şirket sayılarında bir gelişme veya ilerleme kaydedilemedi.
Halka arz sayıları düştü
2010 yılından itibaren halka açılan şirket sayısı ve hacmi oldukça azaldı. 2017 yılında halka arz edilen Mavi Jeans yaklaşık 380 milyon dolar topladı. Bunun dışında iki tane daha halka arz oldu. Bunların büyüklüğü 20 milyon doların altındaydı. 2016 yılında ise sadece bir tane halka arz gerçekleşti; o da 20 milyon doların altındaydı. Oysa işlem sırası kapanan ve hisseleri artık borsada işlem görmeyen şirket sayısına baktığımızda bu yıllarda bir artış var. 2017 yılında 4 şirket borsa kotundan çıktı. Sadece bir halka arzın gerçekleştiği 2016 yılında ise bu şekilde 18 şirketin işlem sırası kapandı.
Tebliğ değişikliği
Piyasa otoritelerinin halka arzları özendirmeye çalıştığı bir dönemde kottan çıkmak isteyen firmaların artması üzerine tebliğ değişikliğine gidildi. Her ne kadar SPK bu amaçla 2014 yıl sonunda tebliği değiştirmiş ve pay oranını yüzde 95’ten 98’e çıkarmış olsa da hâkim ortak talebiyle diğer ortakların paylarının satışıyla borsa kotundan çıkan şirketler 2016 yılında bile hatırı sayılır miktardaydı.
Bunların arasında Boyner Büyük Mağazacılık AŞ yabancı ortağı CVCI’ın sahip olduğu hisseleri aldıktan sonra azınlık hissedarlara çağrı yapmış ve şirketteki payı yüzde 96’yı aşmıştı. 2015 Eylül ayında ise Boyner Perakende’nin pay oranının yüzde 97’yi aşmasıyla Boyner Büyük Mağazacılık halka kapanma ve borsa kotundan çıkma sürecini başlattı.
Yine bu şekilde borsa kotundan çıkan en büyük şirketlerden biri de Akfen Holding oldu. Borsadan çıkmalarının sadece teknik zorunluluklardan kaynaklandığını ifade eden ortaklar, yeniden yapılanma gerçekleştirerek sürekli yatırım ve dolayısıyla özkaynak gerektiren şirketler yerine, yatırımlarını büyük ölçüde tamamlamış kâr dağıtımı yapan şirketleri holding çatısı altında tutarak zaman içinde tekrar borsaya döneceklerini belirtmişlerdi.
Borsa kotundan çıkma nedenleri değişiyor
Düzenleyici otorite kararıyla işlem sırası kapanan şirketler dışında, özellikle kendi isteğiyle borsa kotundan çıkanların bu kararı neden verdikleri önem taşıyor. Hisse fiyatının belli bir derinliğe ulaşamaması, yatırım kararları doğrultusunda mevcut finansal neticeler, şirket satın alma, devir ve birleşmeler gibi durumlar bu kararda etkili olabiliyor. Halka arz öncesi planlama yapmadan, halka arz gereklerine şirket yapısını hazırlamadan yola çıkanlar bekledikleri performansı almakta güçlük çekebiliyorlar. Her şeyden önce sermaye piyasalarındaki işlem hacmi ve derinliğin genişlemesi ve yayılması sağlıklı piyasa verileri açısından gerekli. Bu da halka açık şirket sayısının artmasıyla ve yatırımcı profilinin gelişmesiyle mümkün. Diğer tarafta halka arz sonrası fiyat performansları istenen düzeylere ulaşamayınca halka arzlara olan ilgi yeterli düzeye erişemiyor. Borsadaki nitelikli ve büyük firmaların hisse oranları azalınca, uzun vadeli yatırım mantığı işlememeye başlayacak, yatırım aracı olarak nitelikli bir profile ulaşamayacak. Döngü bu şekilde yumurta-tavuk hikâyesine benzeyince, şirketler de ‘halka arz mı, yoksa borsa kotundan çıkmak mı?’ sorusuna yanıt arıyor. Hande Şenova
https://www.dunya.com/kose-yazisi/sirketler-yol-ayriminda/394984
Defter Beyan Sistemi Nedir?
Defter Beyan Sistemi Nedir?
Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, bu mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması, vergi beyannamesi, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi ile elektronik ortamda belge düzenlenebilmesi amacıyla geliştirilen Sistemdir.
Sistemin Avantajları Nelerdir?
- Bir muhasebe programına ihtiyaç duyulmaksızın internetin olduğu her yerden vergisel ve ticari işlemlerin elektronik ortamda kayıt altına alınabilmesi.
- Kırtasiyeciliği azaltması.
- Defter tasdikine ihtiyaç duyulmaması.
- Defterleri muhafaza etmeye yönelik maliyetlerin söz konusu olmaması ile fatura ve makbuz gibi belgelerin elektronik olarak düzenlenebilmesi gibi imkânlar sayesinde yükümlülüklere ilişkin bürokratik işlemlerin ve uyum maliyetlerinin azaltılması.
- Kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi.
- Vergiye gönüllü uyum seviyelerinin artırılması.
Defter Beyan Sisteminden Kimler Faydalanabilir?
Defter Beyan Sisteminden;
- Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler
- Basit Usule Tabi Mükellefler
- İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler
faydalanabilir.
Sistemi Kullanmak Zorunlu mu?
Basit usule tabi mükellefler ile serbest meslek erbapları (noterler ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç) 1/1/2018, diğer mükellefler ise 1/1/2019 (serbest meslek kazanç defteri yanında işletme hesabı esasına göre defter tutanlar açısından 1/1/2018) tarihinden itibaren Sistemi kullanmaya başlayacaklardır.
Defter Beyan Sistemini Kullanmak İçin Başvuru Yapmak Gerekiyor Mu?
Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorunda olan mükelleflerin, Sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dahil) www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.
Basit Usule Tabi Mükellefler Defter-Beyan Sistemini Kullanmak İçin Ne Zamana Kadar Başvuru Yapmak Zorundadır?
Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorunda olan mükelleflerin, Sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dahil) www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.
486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 16’ncı maddesi kapsamında Tebliğin 5’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca 31/12/2017 tarihine kadar Sistemi kullanmak üzere yapılması gereken başvurular basit usule tabi olan mükellefler açısından 30/6/2018 tarihine kadar yapılabilecektir.
Defter-Beyan Sisteminin uygulanmaya başlanmasından sonra mükellefiyet tesis ettiren ve söz konusu Sistemi kullanmak zorunda olan basit usule tabi mükellefler kendileri veya aracılık ve sorumluluk yetkisi verdiği meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günün mesai saati sonuna kadar ilgili vergi dairesine başvuru yapacaklardır. Söz konusu başvuru işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş gününün sonuna (saat 23.59’a) kadar www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden de yapılabilecektir.
Basit usule tabi mükelleflerden;
a) Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenlerin, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından önce,
b) Mevcut işine 193 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen faaliyetleri ilave edenlerin, bu faaliyetlere ilişkin işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günü sonuna kadar,
c) Gerçek usulde vergilendirilmekte iken 193 sayılı Kanunun 46 ncı maddesinde yer alan düzenleme gereği basit usule tabi olmayı yazı ile talep eden mükelleflerin ise, anılan maddede belirtilen şartların gerçekleştiği takvim yılının son gününe (bu gün dâhil) kadar
kendileri veya aracılık ve sorumluluk yetkisi verdiği meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden elektronik ortamda veya gelir vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine başvuru yapmaları gerekmektedir.
Basit Usule Tabi Mükelleflerin Başvurularını Kimler Yapabilir?
Basit usule tabi mükellefler başvurularını;
– Kendileri,
– Aralarında 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin ekinde (Ek:1) yer alan “Defter-Beyan Sistemi Kullanımı Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi (Meslek Odaları ile Basit Usulde Vergilendirilen Üyeleri İçin)” düzenledikleri meslek odaları,
– 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” imzaladıkları meslek mensupları,
aracılığıyla yapabileceklerdir.
Sisteme Nereden ve Nasıl Giriş Yapılacaktır?
Defter-Beyan Sistemine kullanıcı kodu veya Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (TCKN) ve şifre bilgileri kullanılarak www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden giriş yapılacaktır.
Defter-Beyan Sisteminde Neler Yapılabilir?
Sisteme giriş yapılarak gelir ve giderler elektronik ortamda kaydedilebilir, defterler bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturabilir, saklanabilir ve beyannameler hazırlanarak onaylanabilir. Diğer taraftan Sistem üzerinden fatura, serbest meslek makbuzu gibi belgeler elektronik ortamda düzenlenebilecektir.
Defter-Beyan Sistemi Üzerinden Üçüncü Taraf Kurum ve Kuruluşlarından Alınan Veriler Gösterilecek Midir?
Sisteme dahil olan mükelleflere adlarına yapılan kesinti (stopaj) bilgileri, sigorta (mal, can ve DASK) bilgileri, adlarına yapılan kira geliri ödemeleri, gayrimenkul alış-satış bilgileri gösterilmektedir.
Defter-Beyan Sistemini Kullanmak İçin Kullanıcı Kodu ve Şifre Nasıl Alınabilir?
Sisteme giriş sırasında kullanılacak şifre bilgisi, mükellef veya noterden yetkilendirdiği kişi tarafından gelir vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yapılacak başvuru ile alınabilecektir.
Şifrenin vergi dairesine başvurularak talep edilmesi halinde, vergi dairesi tarafından muhataba müracaat anında sistemden üretilecek şifreyi ihtiva eden kapalı bir zarf, Teslim Tutanağı karşılığı mükellef veya yetkilendirdiği kişiye verilecektir.
Sistemin kullanılması için mükellef, meslek mensubu ya da meslek odası tarafından kullanıcı kodu ve şifre teminine yönelik olarak yapılan başvuruların değerlendirilmesinde, 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile elektronik beyanname uygulamasına ilişkin ilgili diğer mevzuat dikkate alınacaktır.
Mükellefler Sigortalı Olarak Çalıştırdıkları Kişileri Sistem Kullanıcısı Olarak Tanımlayabilecek Midir?
Sistemi kullanacak mükellef, meslek mensubu veya meslek odaları istemeleri halinde, sigortalı olarak çalıştırdıkları çalışanlarını Sistemin belirli fonksiyonlarını kullanmak üzere Sistem kullanıcısı olarak tanımlayabilecek ve yetkilendirebileceklerdir.
Bu durumda, tanımlanan kişilerin Sisteme girişte kullanacakları şifreler, Defter-Beyan Sistemi içerisinden elektronik ortamda üretilerek kullanıcıya gösterilecektir. Bu şekilde Sistem kullanıcısı olarak tanımlanan kişiler, kendileri için oluşturulan kullanıcı kodu ve şifreyi kullanarak Sisteme giriş yapabileceklerdir.
Sistem Üzerinden Tutulan Kayıtlar Nasıl Muhafaza Edilecektir?
Sistem üzerinden tutulan kayıtların muhafaza yükümlülüğü Gelir İdaresi Başkanlığına aittir. Başkanlık mükellef, meslek mensubu ya da meslek odası tarafından girilen kayıtları elektronik ortamda muhafaza edecektir.
Sistem Üzerinden Elektronik Ortamda Tutulan Kayıtlar İlgili Kurum ve Kuruluşlara Nasıl İbraz Edilecektir?
Kendisinden mükellefiyetine ilişkin kayıtlarının ibrazı talep edilen mükellefler, talepte bulunan birim ile ibrazı talep edilen bilgilerin mahiyetini, ibraz talep yazısının bir örneği ile birlikte ibraz süresinin sonundan en geç 10 gün önce bağlı olduğu vergi dairesi aracılığıyla Başkanlığa bildirecektir.
Kayıtlar muhatabına, Başkanlık tarafından belirlenen yöntemler ile değişmezliği garanti edilerek ibraz edilecektir.
Beyannameler Sistem Üzerinden Gönderilebilecek Midir?
Sistem üzerinden mükelleflerin ilgili döneme ait beyannamelerini oluşturabileceği, düzenleyebileceği, gönderebileceği ve görebileceği menüler yer almaktadır. Mükellefler beyannamelerini inceleyebilecek, onaylayabilecek ve gönderebileceklerdir.
Sistem Üzerinden Hangi Beyannameler Gönderilebilir?
Basit usule tabi mükellefler “ Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi”, “Muhtasar Beyanname” ile “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi”ni Sistem üzerinden gönderebileceklerdir. Katma değer vergisi mükellefiyeti olanlar “KDV Beyannamesi”ni de gönderebilecektir.
Meslek Odaları Defter-Beyan Sistemini Kullanabilecek Midir?
– Evet.
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamında esnaf ve sanatkârlar tarafından kurulan “Meslek Odaları” basit usulde vergilendirilen üyelerinin kayıtlarının tutulması ve beyannamelerinin gönderilmesi için Sistemi kullanabileceklerdir.
Meslek odalarının bu şekilde Sistemi kullanabilmeleri için basit usulde vergilendirilen üyeleri ile 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi”ni imzalaması ve bu sözleşmeye ilişkin bilgileri elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığına göndermesi gerekmektedir.
Kaynak: GİB
Denetimi Üstlenenler Tarafından Verilecek Eğitim Hizmetlerinden Denetlenen Şirket Çalışanlarının Faydalanması Hakkında Kurul Kararı
T.C.
KAMU GÖZETİMİ
MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU
KURUL KARARI
Karar No : 75935942-050.01.04 – [06 / 238] Karar Tarihi: 13/12/2017
Konusu : Denetimi üstlenenler tarafından verilecek eğitim hizmetlerinden denetlenen şirket çalışanlarının faydalanması hk.
Bilindiği üzere, denetim müşterilerine sunulacak güvence dışı hizmetlere ilişkin hususlar Etik Kuralların “Denetim Müşterilerine Güvence Dışı Hizmetlerin Sunulmasına İlişkin Hükümler” başlıklı bölümünde düzenlenmiş olmakla birlikte, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 400 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin (BDY) 22 nci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan hükümler, denetimi üstlenenlerin denetimini yaptıkları şirketlere sunabileceği güvence dışı hizmetleri tasdik, vergi denetimi ve vergi danışmanlığı hizmetleri ile sınırlamıştır.
Ancak, TTK ve BDY’nin söz konusu hükümlerinde yer alan düzenlemelerinden, denetimi üstlenenlere getirilen bu sınırlamanın, münhasıran denetim müşterilerine özel olarak sunulacak güvence dışı hizmetleri nitelediği düşünüldüğünden, güvence dışı bir hizmet olan eğitim hizmetlerinin denetim müşterisine özel olarak değil de, genel katılıma açık olarak düzenlenmesi durumunda, bu hizmetten denetlenen şirket çalışanlarının da faydalanmasının bağımsızlık ilkesine aykırı bir durum oluşturmayacağı değerlendirilmektedir.
Bu doğrultuda, esas olarak denetim kuruluşları ve denetçilerin bilgi birikimlerinin paylaşımı anlamına gelen ve vergi hizmetlerine kıyasla kişisel menfaat, kendi kendini denetleme ve yakınlık tehditlerini oluşturma riski daha düşük olan eğitim hizmetlerinin;
- Denetimi üstlenenin müşteri kabul ve denetim ücreti belirleme politikalarına etki etmemesi,
- Denetlenen şirket çalışanlarına münhasır olmayıp genel katılıma açık olarak düzenlenmesi,
kaydıyla, bu hizmetten denetlenen şirket çalışanlarının da faydalanmasının TTK’nın 400’üncü maddesi ile BDY’nin 22’nci maddesine aykırılık teşkil etmeyeceğine oybirliği ile karar verilmiştir.
Serbest Meslek, İşletme Hesabı Defter Beyan Sistemi Uygulaması
BASİT USULE TABİ OLANLAR İLE SERBEST MESLEK KAZANCI ELDE EDENLERİN 1 OCAK 2018, İŞLETME HESABI ESASINA TABİ OLANLARIN 1 OCAK 2019 TARİHİNDEN İTİBAREN “DEFTER-BEYAN SİSTEMİNİ” KULLANMA ZORUNLULUĞU BAŞLIYOR
DEFTER-BEYAN SİSTEMİNİ KULLANMA ZORUNLULUĞU BAŞLIYOR
ÖZET: 486 sıra No’lu VUK Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre basit usule tabi mükellefler ile serbest meslek erbapları 1 Ocak 2018, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren defterlerini elektronik ortamda tutmaya başlıyor.
– Sistemi kullanmak için başvuru yapılması zorunlu olup, 31/12/2017 tarihine kadar Sistemi kullanmak üzere yapılması gereken başvurular serbest meslek erbapları tarafından 31 Ocak 2018, basit usule tabi olan mükellefler açısından ise 30 Haziran 2018 tarihine kadar yapılabilecektir.
– İşlemlerin defterlere kaydı, ait oldukları aya ait katma değer vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son günden (izleyen ayın 24. gününden) fazla geciktirilemeyecektir.
– Takvim yılının son ayına ait kayıtlar, takvim yılına ait gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken son gün (basit usulde vergilendirilen mükellefler için 25 Şubat, diğer mükellefler için 25 Mart günü) saat 23:59’a kadar yapılabilir.
– Basit usule tabi mükelleflerin alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üçer aylık kayıtlar, izleyen ayın sonuna kadar Sisteme kaydedilecektir.
– Geçici Madde ile yapılan düzenlemeye göre basit usule tabi mükelleflerin 30/4/2018 tarihine kadar kaydedilmesi gereken alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üç aylık kayıtlar, 31/7/2018 tarihine kadar Sisteme kaydedilebilecektir.
– Defterlerin açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk gününde, kapanış onayı defterlere ait oldukları takvim yılının son ayını takip eden dördüncü ayın sonuna kadar başkanlık tarafından elektronik ortamda yapılacaktır.
– Defter-Beyan Sistemi üzerinden yapılan işlemlerin, girilen kayıtların, deftere kaydedilmesi işleminin ve beyanname, belge, bildirim ile dilekçelerin verilmiş/düzenlenmiş/yapılmış sayılması için Sistem üzerinde onaylama işleminin yapılması gerekmektedir.
– Defter-Beyan Sistemini kullanan mükellefler Sistem dışında kâğıt veya elektronik ortamda kayıt yapamaz, defter tutamaz ve Sistem harici yollarla kâğıt veya elektronik beyanname gönderemezler…
Kaynak: TÜRMOB
e-İrsaliye – e-Müstahsil Makbuzu – e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulaması
1 OCAK 2018 TARİHİNDEN İTİBAREN E-İRSALİYE, E-MÜSTAHSİL MAKBUZU VE E-SERBEST MESLEK MAKBUZU DÜZENLENMESİ, ALICISINA ELEKTRONİK VEYA KAĞIT ORTAMINDA İLETİLMESİ İLE MUHAFAZA VE İBRAZ EDİLEBİLMESİ UYGULAMASI BAŞLIYOR
ÖZET: 487 sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde “sevk irsaliyesi”, “müstahsil makbuzu” ve “serbest meslek makbuzu” belgelerinin kağıt belge yerine, elektronik ortamda; elektronik belge olarak düzenlenmesi, iletilmesi ile muhafaza ve ibraz edilebilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Elektronik İrsaliye (e-İrsaliye), Elektronik Müstahsil Makbuzu (e-Müstahsil Makbuzu) ve Elektronik Serbest Meslek Makbuzu (e-Serbest Meslek Makbuzu) olarak adlandırılan söz konusu elektronik belgeler yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki “sevk irsaliyesi”, “müstahsil makbuzu” ve “serbest meslek makbuzu” belgeleri ile aynı hukuki niteliklere sahip kabul edileceklerdir.
e-İrsaliye, e-Müstahsil Makbuzu ve e-Serbest Meslek Makbuzu zorunlu bir uygulama olmayıp, uygulamadan Tebliğde belirtilen şartları sağlayan mükellefler istemeleri halinde 1/1/2018 tarihinden itibaren yararlanabileceklerdir.
Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre muhafaza yükümlülüğü olanlar, gerek düzenledikleri gerekse adlarına düzenlenen bu Tebliğe konu elektronik belge ve kayıtları kendilerine iletim/teslim şekline uygun olarak yasal süreler dahilinde muhafaza ve istendiğinde ibraz etmekle yükümlüdürler.
17 Aralık 2017 tarihli ve 30273 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 487 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; Vergi Usul Kanunu’nun Maliye Bakanlığı’na vermiş olduğu yetkilere istinaden, yaygın olarak kullanılan belgeler arasında yer alan “sevk irsaliyesi”, “müstahsil makbuzu” ve “serbest meslek makbuzu” belgelerinin elektronik ortamda elektronik belge olarak düzenlenebilmesi, alıcısına elektronik veya kağıt ortamında iletilmesi ile muhafaza ve…
Kaynak: TÜRMOB
İnşaatı Devam Ederken Satılan ve Faturası Düzenlenen Konutlar Nedeniyle KDV İadesi Yapılıp Yapılamayacağı?
İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle KDV iadesi yapılabilmesi için, öncelikli ve mutlak şart, indirimli orana tabi malların tesliminin veya hizmetlerin ifasının gerçekleşmesidir. İade, indirimli orana tabi malların teslimi ve hizmetin ifası ile doğmaktadır. Teslim ve hizmet yapılmadan iade alınması söz konusu değildir.
İnşaat halindeyken yapılan konut satışları tapuya tescil edilmiş olsa dahi, henüz konutun teslimi yapılamadığından, bu satışın teslim kapsamında değerlendirilmesi ve iadeye konu edilmesi mümkün değildir. Çünkü, faturanın önceden düzenlendiği bu gibi durumlarda hesaplanan KDV, konut teslimine değil, ödenen avansa ilişkin olup, ortada henüz bir konut teslimi söz konusu değildir.
İşlemden önce fatura düzenlenmesi ile vergiyi doğuran olay meydana gelmekte ancak iade hakkını doğuran işlem vuku bulmamaktadır. İade hakkı, konutların inşaatının tamamlanıp alıcıların kullanımına bırakılması ile yani iskan raporunun alınması veya daha önce kullanıma terk edilmesi ile doğmaktadır. Bu nedenle, konutların tesliminden önce fatura düzenlenmesi halinde, 150 m2’nin altındaki konutlar için % 1 oranında vergi hesaplanarak beyan edilmesi, iade talebinin ise konutların fiilen teslim edildiği yıl içinde yapılması gerekmektedir.
Faaliyeti Bırakan Müteahhitlerin Henüz Satmadıkları ve Kendilerine Fatura Ettikleri Konutlar Nedeniyle Yüklenip Indirim Yoluyla Gideremedikleri KDV’nin İade Edilip Edilemeyeceği!
İşi bırakan müteahhitlerin işletmede bulunan malları satış vb.lerle tasfiye edememeleri halinde, KDV Kanununun 3/a ve 27. maddelerine göre kendilerine fatura ederek KDV hesaplamaları ve beyan etmeleri gerekmektedir. Faaliyeti bırakan müteahhitlerinde satamadıkları konutları kendi adlarına fatura etmeleri gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı, müteahhidin işletmeden çekmek suretiyle kendine fatura ettiği konutları daha sonra başkalarına satacağı göz önünde bulundurulduğunda, yapılan satış nihai tüketim amaçlı olmadığından, söz konusu satışın Kanunun 2. maddesine göre bir teslim olarak kabul edilmesinin mümkün bulunmadığı, teslim olarak değerlendirilmeyen bu işlem nedeniyle indirimli orana tabi işlemlerden dolayı iade talebinde bulunulmasının söz konusu olamayacağı görüşündedir.
Kişisel görüşümüze göre, müteahhitlerin kendilerine fatura ettikleri konutlar teslim sayılan hal kapsamında KDV’ye tabi olduğundan, bu işlem nedeniyle yüklenilip indirilemeyen KDV’lerin de Kanunun 29/2. maddesi kapsamında iadesinin yapılması gerekmektedir.
Satamadıkları Konutları Kendisine Fatura Eden Müteahhitler KDV İadesi Alabilir Mi?
Uygulamada, müteahhitlerin satmak üzere inşa ettikleri ancak satamadıkları konutları işletmeden çekmek suretiyle kendi adlarına fatura etmeleri halinde, bu konutlar nedeniyle yüklenip indiremedikleri KDV’leri iade olarak talep edip edemeyecekleri konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı ile mükellefler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı,
“Müteahhitlerin satmak üzere inşa ettikleri net alanı 150 m2’ye kadar olan konutları satamayıp işletmeden çekiş göstererek kendi adlarına fatura etmeleri işlemini KDV Kanunu’nun 2. maddesinde düzenlenen “teslim” kapsamında nihai satış olarak değerlendirmemekte ve bu şekilde fatura edilen konutlar nedeniyle yüklenilip indirilemeyen KDV’lerin Kanun’un 29/2. maddesine göre iade edilemeyeceği” görüşünde bulunmaktadır. (GİB. İstanbul VDB’nin, 30.01.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.29-340 sayılı Özelgesi)
İndirimli orana tabi bu işlem nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iadesi, Kanun’un 29/2. maddesinde yer alan özel düzenlemenin bir gereği olup, iade hakkının sınırlandırılması Kanun sistematiğine de aykırıdır. Kanun’da “mahsuben iade” ve “nakden iade” sistemi getirilmiş ve mükelleflerin hukuk güvenliği kanunla sağlanmıştır. Vergi, devletin egemenlik gücüne dayanarak kamu giderlerine katılımı sağlamak amacıyla kişilerden aldığı ekonomik değer olmakla birlikte, yasal düzenlemeler, sadece devlet yönünden değil, yükümlüler yönünden de hukuksal güveni sağlamalıdır.
Anayasa’nın 73. maddesinde yerini bulan “vergide yasallık” ilkesi, aynı zamanda devletin vergilendirme yetkisinin Anayasal ilkelerle sınırlandırılmasıdır. Devletin vergilendirme yetkisinin sınırı, aynı zamanda kişilerin hak ve özgürlüklerinin de sınırını oluşturmaktadır. Verginin ödenmemesi durumunda devletin alacağı yasalarla güvence altına alınırken, mükellefin mahsuben veya nakden iade alacağının güvence altına alınmaması düşünülemez. Verginin tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsiliyle ilgili düzenlemeler nasıl vergi tekniğinin konusuysa, vergi iadelerine ilişkin düzenlemeler de vergi tekniğinin konusudur. Bu nedenle, yasayla verilen bir hakkın idari düzenlemeyle veya verilen özelgelerle kaldırılması mümkün değildir (Dn. 4. D.’nin, 13.02.2013 tarih ve E.2012/8397 sayılı Kararı)
Nitekim, benzer bir husus turizm sektöründe kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin KDV’lerin iade edilecek KDV hesabına dahil edilmemesi konusunda yaşanmış, Anayasa Mahkemesi düzenlemenin dayanağı olan Kanun’un 29/2. maddesinde yer alan cümleyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir. Sonrasında Gelir İdaresi Başkanlığı yayımladığı 14.08.2012 tarih ve 64 Sıra No.lu KDV Sirküleri ile 14.02.2012 tarihinden sonra gerçekleştirilen otel, motel, pansiyon, tatil köyü ve benzeri konaklama tesislerindeki indirimli orana tabi geceleme ve konaklama hizmetleri nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemediği için iade olarak talep edilebilecek KDV tutarlarının hesabına, azami iade tutarı aşılmamak kaydıyla amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle yüklenilen vergilerden pay verilebileceğini açıklamıştır.
KDV Kanunu yönünden inşa edilen indirimli orana tabi konutların üçüncü kişilere satılması ile işletme sahibi tarafından kendi adına fatura düzenlenerek işletmeden çekilmesi arasında vergilendirme bakımından herhangi bir fark bulunmamakta, her ikisi de teslim kabul edilmekte ve KDV’ye tabi tutulmaktadır. Bize göre, her iki şekilde de satılan ve/veya işletmeden çekilen konutlar için KDV Kanunu’nun 29/2. maddesinde belirtilen şartlar ve teslim gerçekleşmekte, iade hakkı doğmaktadır. Bu şekilde yapılan her iki işlem için de KDV iade talebinde bulunulması mümkün olup, Kanun’a aykırı bir husus bulunmamaktadır. Bu nedenle, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Kanun’un amacını aşan ve mükelleflerin iade haklarını sınırlandıran hatta kaldıran görüşüne katılmak mümkün değildir. Çünkü, gerek Kanun’un 29/2. maddesinde ve gerekse 119 Seri No.lu Tebliğ’de, iade kapsamına girecek bir teslimin mutlaka nihai tüketim amaçlı bir satış olması gerektiğine ilişkin bir hüküm bulunmamakta, teslimin gerçekleşmesi yeterli görülmektedir. Aksine bir düşünce, yasa hükmünü zorlama ve amacını aşarak yorumlanması anlamına gelir ki, bu da KDV Kanun’una ve Anayasa’ya aykırıdır. Abdullah Tolu YMM https://www.toluenymm.com/
SGK Prim Alacaklarında Zamanaşımı Ve Görevli Merci
Zamanaşımı belirli bir sürenin geçmesi ile bir hakkın kazanılmasına, kaybedilmesine veya bir yükten kurtulmaya neden olan süredir. Zamanaşımı bir hakkı sona erdirmez ancak dava edilebilmesini engellemektedir.
SGK primlerinde zamanaşımını düzenleyen mevzuat hükümlerini kısaca incelersek;
Borçlar Kanunu’nun 125. maddesinde, “Bu Kanun’da başka suretle hüküm mevcut olmadığı takdirde, her dava on senelik müruru zamana tabidir. 128. maddesinde de, müruru zaman alacağın muaccel olduğu zamandan başlar, alacağın muacceliyeti bir ihbar vukuuna tabi ise müruru zaman bu haberin verilebileceği günden itibaren cereyan eder” şeklinde düzenlenmiştir.
6183 sayılı Yasa’nın 102. maddesinde, “Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvimi yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Para cezalarına ait hususi kanunlarındaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur. Zamanaşımından sonra mükellefin rızaen yapacağı ödemeler kabul olunur.” şeklinde düzenlenmiştir.
5510 sayılı kanuna göre, süresinde ödenmeyen prim alacakları için kurum gecikme zammı ve gecikme cezası uygulanmaktadır. İdari para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar.
Kurumca zamanaşımı, süre geçmesi suretiyle kurumun prim, rücu ve diğer alacağının kalkmasıdır. Zamanaşımıi bu kapsamda bir müracaat olup olmadığına bakılmaksızın hüküm ifade etmektedir. Bir borcun zamanaşımına uğraması alacağı sona erdirmekmekte, alacaklının dava yolu ile alacağını elde etme imkanını ortadan kaldırmaktadır. Diğer bir ifade ile, borcun eksik borç haline gelmesidir.
5510 sayılı kanunun 93/2 md hükmüne göre; kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabidir.[1]
Kurumun prim ve diğer alacakları;
a) Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,
b) Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden,
c) Kamu idarelerinin denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma denetim ve inceleme sonuçlarının kuruma intikal ettiği tarihten
d) Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgenin kuruma intikal ettiği tarihten itibaren,
zamanaşımı 10 yıl olarak uygulanır. Bu alacaklar için 89. Madde hükümleri gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı, 88. Madde hükümlerinde belirtilen ödeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren uygulanır.
Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinde zamanaşımı 4 dönemde ayrı ayrı uygulanmaktır.
a) 08.12.1993 ve öncesinde sona eren alacaklar için, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren 10 yıldır. Örneğin; 1992 yılı Mayıs ayına ait sigorta primleri takip eden ay olan Haziran ayı sonuna kadar ödenebilecektir. Bu dönem için zamanaşımı başlangıcı 01.07.1992 yılı olup zamanaşımı ise 10 yıl sonrası olan 01.07.2002’dir.
b) 08.12.1993 ila 05.07.2004 tarihleri arasında sona eren alacaklar için, 6183 sayılı Kanun hükümlerine istinaden, alacağın ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıldır. Örneğin; 1996 yılı Nisan ayına ait SSK primleri takip eden Mayıs ayı sonuna kadar ödenmektedir. Zamanaşımının başlangıcı ödeme dönemini takip eden yılbaşı olan 01.01.1997 olup zamanaşımının dolduğu tarih 01.01.2002 tarihidir.
c) 06.07.2004 ila 30.09.2008 tarihleri arasında sona eren alacaklar için, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl, olarak dikkate alınacaktır. Örneğin; 2005 yılı Nisan ayı sigorta primleri 2005 yılı Mayıs sonuna kadar ödenebilecektir. Zamanaşımı başlangıç tarihi 01.06.2005 olup 10 yıl sonrası 01.06.2015’te zamanaşımı defi ileri sürülebilecektir.
d) Vadesi 01.10.2008 veya sonrasında sona eren prim alacakları için zaman aşımı süresi; bu döneme ait prim borçlar, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren on yıllık zamanaşımı süresine tabi olacaktır.
Yüksek mahkeme Yargıtay 10. Hukuk Dairesi tarafından verilen bir kararda;
“506 sayılı Kanun’un 80. maddesinde 3917 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik uyarınca, Kurum’un süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde 6183 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Bu durumda zamanaşımı süresi bakımından; 3917 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 08.12.1993 tarihinden önceye ilişkin prim ve gecikme zamları yönünden Kurum’un alacak hakkı, Borçlar Kanunu’nun 125. maddesinde öngörülen on yıllık zaman- aşımı süresine tabi olup, zamanaşımının başlangıç tarihi, anılan Kanunu’nun 128. maddesinde öngörülen gereğince alacağın muaccel olduğu tarihtir ve zamanaşımının kesilmesi ile durmasına ilişkin 132. madde ve ardından gelen düzenlemeler de burada uygulama alanı bulmaktadır. 08.12.1993 tarihi ve sonrasına ilişkin prim ve gecikme zammı yönünden ise 6183 sayılı Kanun’un “Tahsil Zamanaşımı” başlığını taşıyan 102. ve ardından gelen maddeleri uygulanacaktır. Anılan madde hükmüne göre zamanaşımı süresi beş yıl olup, zamanaşımı süresinin başlangıcı da, alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını izleyen yılbaşı olarak belirlenmiştir. Öte yandan 06.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5198 sayılı Kanun ile bu konuda yeniden bir düzenleme yapılarak 506 sayılı Kanun’un 80. maddesinin beşinci fıkrasına eklenmiş, Kurum’un süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesiyle birlikte 102. maddesinin de uygulanamayacağı hükme bağlanmıştır. Böylelikle 3917 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki duruma dönülmüş olmaktadır.” şeklinde hüküm verilmiştir.[2]
Diğer yandan, kanuna dayanılarak kurumca açılacak tazminat ve rücü davaları ise, 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımı tarihi, rücu konusu gelir ve aylıklar bakımından kurum onay tarihinden, masraf ve ödemeler için ise masraf veya ödeme tarihinden itibaren başlar. [3]
Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı AATUHK’nun uygulamasından doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesinde, kurumun alacaklı birminin bulunduğu ildeki yetkili “iş mahkemesi”ne 7 gün içerisinde iptal davası için müracaat edilmektedir. Ancak, SGK idari para cezalarında ise, 15 gün içinde kuruma itiraz talebinde bulunulup, kurum tarafından gelen red yazısına karşı 30 gün içerisinde başvurulacak yetkili mahkeme “idare mahkemesi”dir.
Prim alacaklarının tahsili için 5510 sayılı Yasa’dan önce prim borçları için amme alacaklarının tahsilini düzenleyen yasaya yollama yapılmıştır. Bu yasada da, amme alacağının vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içerisinde tahsil edilmezse zaman aşımına uğrayacağı düzenlenmiştir. Ancak, 5510 sayılı Kanun’da açık şekilde, kurumun prim ve diğer alacaklarının ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden yılın başından itibaren başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabi olduğu düzenlenmiştir. Bu durumda, 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden önce 5 yıllık zamanaşımı süresi dolan prim borçları için zaman aşımı süresi 5 yıldır ve sürenin bitmesi ile borç zaman aşımına uğrayacaktır. Ancak, 5 yıllık zamanaşımı süresi dolmadan yeni yasa yürürlüğe girmiş ise zamanaşımı süresi 10 yıla uzayacaktır. 2008 yılından önceye ait prim borcu için 5 yıllık zamanaşımı süresi dolmamışsa, 01.10.2008 tarihinden itibaren zamanaşımı süresi 10 yıl olacaktır. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 26.04.2011 Tarih, 2011/2076 E. ve2011/6094 K. sayılı kararı da bu yöndedir. Nazlı Gaye Alpaslan http://www.hukukihaber.net
-------------------------------------
[1] BİLGİLİ Özkan, Yeni Sosyal Güvenlik Uygulaması, İzmir SMMMO Yayını, Eylül 2008, s.313
[2] Yrg. 10. HD.’nin, 14.02.2008 tarih ve E. 2007/25251, K. 2008/1851 sayılı Kararı.
[3] 5510 sayılı kanun md.93/3
