Sahte sigortalılığın tespit edilmesi halinde kişinin sigortalılığı iptal edildiği gibi aylık bağlanmışsa kesilir. Ayrıca ödenen aylıklar, SGK’nın tespit tarihinden geriye dönük olarak kişiden faiziyle birlikte geri istenir.

4 SORU CEVAP

1- Soru: Sahte sigortalılarla ilgili yazınızı okudum. Şu an sizin de yazdığınız kategoriye giren bir tanıdığım var. Bu kişi ev hanımı fakat mühendis olarak akrabasının şirketinde sigortalı gösteriliyor. Bu kişi sigortalı gösterildiği ilde ikamet etmiyor. Bu konuyla ilgili ne yapılabilir?

Büyük riske dikkat!

Cevap: Bir kişinin sigortalı yani 4/A’lı olması için bir fiil çalışıyor olması gerekir. Kişinin çalışmadığı halde sigortalı gösterilmesi sahte sigortalılık anlamına gelir. Bu durumun SGK tarafından tespit edilmesi halinde kişinin sigortalılığı iptal edildiği gibi bu sigortalılık nedeniyle aylık veya gelir bağlanmış ise bu aylık ve gelir de kesilir. Buna ilave olarak sahte sigortalılık nedeniyle bağlanan aylık tespit tarihinden geriye dönük olarak kişiden faiziyle birlikte geri istenir. Dolayısıyla sahte sigortayla emekli olan kişi çok büyük bir parayı geri ödemek durumunda kalabilir. Bu çok büyük risk anlamına gelmektedir.

2- Yıpranmaya tabi çalışma

Soru: 18.09.1979 doğumluyum, 1997’de astsubay sınıf okuluna girdim 1 yıl sınıf okulunun ardından 1998 senesinden günümüze kadar fiilen görev yapmaktayım. TSK emeklilik yaş hesaplama programına göre emekli olabileceğim yıl Aralık 2026 gözüküyor. Bu tarihte toplam hizmet sürem 29 yıl 4 ay olacaktır. Ben ve benim emsalim birçok meslektaşım bu hesaplamada bir yanlış olduğunu düşünmekteyiz. Emekli olabileceğim yaşı söyleyebilir misiniz? (Mustafa A)

Cevap: Emeklilik için 25 yıl ve 53 yaş şartlarına tabisiniz. Yıpranmaya tabi çalışmalarınız olduğu için 4 yıl 11 ay eksik hizmetiniz kalmış durumda. 13.09.2025’te emekli olabilirsiniz. Bu tarih yıpranmaya tabi çalışmanızın devam etmesi halinde geçerlidir. 18 yaş öncesindeki astsubay nesbedilmeden önceki süreler emekliliğinizde dikkate alınmaz.

3- Yetim aylığı alamazsınız

Soru: 2016’da engelli hakkımı kullanarak 17 yılımı kazanıp SGK’dan emekli oldum. Fakat babam ve annem de SSK emeklisi. Biri öldüğü takdirde maaş alma şansım olur mu? (Ayşegül S)

Cevap: Kız çocuklarının yetim aylığı alabilmesi için çalışmıyor veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık almıyor olması gerekir. Bu nedenle anneniz veya babanız vefat ederse siz kendi çalışmalarınız nedeniyle SGK’dan emekli aylığı aldığınız için anne veya babanızdan yetim aylığı alamazsınız.

4- Doğum borçlanması yaparak emekli olur

Soru: Eşim 1 Mart 1978 doğumlu, 1995 sigorta girişi var ve yaklaşık 1000 gün ödenmiş sigortası bulunuyor. 4 çocuk var. Eşim emeklilikte kaç yaşa tabi; en erken nereden ve kaç gün ödeyerek emekli olabilir? (Eşref G)

Cevap: Eşiniz emeklilik için 5750 prim günü, 20 yıl sigortalılık ve 51 yaş şartlarına tabi. Sigortalılık süresi şartı dolmuş. Ancak prim günü eksik ve yaşı da 2029’da doluyor. Ancak 2029’da da primleri dolmamış olacak. Dolayısıyla doğum borçlanması yapmasında fayda var. Üç çocuk için doğum borçlanması yapabilir. Bu sayede 3160 prim günü olur ve 2029’a kadar 2590 gün daha prim ödeyerek emekli olabilir. Okan Güray Bülbül

http://www.aksam.com.tr/yazarlar/okan-guray-bulbul/sahte-sigortalinin-maasi-c2kesilir-faiziyle-geri-istenir-c2/haber-679600

16 Kasım 2017 Tarihli Resmi Gazete

Sayı: 30242 

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumundan:

KURUL KARARI

Karar No: 75935942-050.01.04 – [01/203]

Karar Tarihi: 10/11/2017

Kararın Konusu: Faaliyet izni askıya alınanların Yönetmeliğin 42/1(c) maddesi karşısındaki durumu.

Bağımsız denetim kuruluşları ve denetim üstlenen bağımsız denetçilerin kadrolarında (ortak/yönetici/denetçi) belirli sayıda/oranda bağımsız denetçi bulunması gerektiği Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin (Yönetmelik) 13 ve 14 üncü maddelerinde düzenlenmiştir. Ancak Kurumumuz tarafından faaliyet iznini askıya alma yaptırımı uygulanan “denetimi üstlenen” lerin bu yaptırım süresince kadrolarını muhafaza ederek bu şartlara uyum sağlamaları neredeyse imkansız hale geleceği değerlendirilmektedir.

Faaliyet iznini askıya alma yaptırımı, ilgililerin faaliyetlerinin tamamen sonlandırılması niteliği taşımadığı gibi böyle bir sonuca zemin hazırlanması da Kurumumuzca amaçlanan bir durum değildir.

Bu sebeple, Kurumumuz tarafından faaliyet iznini askıya alma yaptırımı uygulanan denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçiler için söz konusu yaptırımın uygulandığı sürede kadrolarında yer alan kişilerin ayrılmalarından dolayı;

– Denetim kuruluşları için, Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ğ) ve (h) bentlerinde yer alan şartları ile (e) bendinin “sermayesinin ve oy hakkının yarısından fazlasının denetçilerine ait olması” ve (ı) bendinin “yönetim organı üyelerinin çoğunluğunun kadrosundaki denetçilerden oluşması” şartlarının,

– Denetim üstlenen bağımsız denetçiler için Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin değişik üçüncü fıkrasının (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şartların,

kaybedilmesi halinde, ilgili kuruluş veya denetim üstlenen denetçiler için Yönetmeliğin 42 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin faaliyet iznini askıya alma süresince uygulanmamasına oybirliğiyle karar verilmiştir.

Hediyenin vergisi

Vefat eden birinin mirasçılarına bıraktığı mal varlığı üzerinden vergi ödenmesi gerekiyor. Buna veraset vergisi diyoruz. Hemen herkes tarafından biliniyor. Bundan kaçmak isteyen bazı kişiler, mal varlıklarını, sağken ve bedelsiz olarak çocuklarına devredebiliyorlar. Bu durumda veraset vergisinden kurtulmuş oldukları doğru. Ancak bu işlemin intikal vergisinin konusuna girdiği gözden kaçırılıyor. Sadece çocuklara değil akrabalara veya ihtiyaç sahibi diğer kişilere yapılan bu tür bağış ve yardımların intikal vergisine tabi olduğu unutulmamalı.

Gerek aile içi gerekse akrabalar arasındaki bu aktarımlar için küçük bir istisna tutar söz konusu. 2017 yılında 4 bin 68 lira. Olarak uygulanıyor. Normal şartlarda 2018 yılında 4 bin 656 lira olacak. İstisna tutarını aşan bağış ve yardımlar verginin konusuna giriyor. Kendilerine bağış veya yardım yapılanların bir ay içinde beyanname vererek, istisnayı aşan kısım üzerinden intikal vergi ödemeleri gerekiyor.

Oranı ve ödeme

İntikal vergisinin oranı yüzde 10’dan başlayıp, tutar yükseldikçe beşer puan artmak suretiyle, yüzde 30’a kadar yükseliyor. Ancak bir kişiye ana, baba, eş ve çocuklarından ivazsız mal intikali halinde bu oranların yarısı (yüzde 5, yüzde 7,5 … gibi) dikkate alınabiliyor.

Örneğin üniversiteye başlayan çocuğuna 50 bin liraya bir araba alındığını ve ruhsatın da çocuğun üzerine yapıldığını varsayalım. Bu tutar 4 bin 68 lirayı aştığından intikal vergisine tabi. Vergi ise aşan kısım olan 45 bin 932 lira üzerinden yüzde 5 (çocuk olduğu için yüzde 10’un yarısı) oranına göre 2 bin 297 lira olarak hesaplanıyor. Bu verginin ruhsat sahibi çocuk tarafından beyan edilerek, her yılın Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere 3 yılda 6 eşit taksitte ödenmesi gerekiyor.

Yarışma ve çekilişler

Şans oyunları (at yarışı, futbol müsabakaları gibi) ile yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyeler de ivazsız intikal kabul ediliyor. Ama ikramiye 4 bin 68 liradan azsa vergi ödenmiyor. Bu tutarı aşanlarda ise aşan kısım üzerinden vergi kesintisi yapılıyor. Örneğin bir yarışmadan bin lira alıp ayrılandan hiç vergi kesilmezken, 4 bin 68 lirayı aşan bir para kazanan yarışmacıdan, paranın bu tutarı aşan kısmından vergi kesilmesi gerekiyor.

Bu kesinti, şans oyunlarını veya yarışma ve çekilişi düzenleyen kişi ve kurumlar tarafından yapılıp vergi dairesine yatırılıyor. Bu yüzden ikramiye kazanan kişi ayrıca beyanname vermiyor.

Verginin oranı da sabit, yüzde 10 olarak uygulanıyor. Ancak Meclis’te görüşmeleri devam eden Torba Yasa Tasarısı ile bu oranın yüzde 20’ye çıkarılması öngörülüyor. Yeni oran yasanın yayım tarihini izleyen ayın başından itibaren geçerli olacak.

Diğer taraftan Milli Piyango İdaresi tarafından düzenlenen çekilişlerden (milli piyango, sayısal loto, şans topu vb) kazanılan ikramiyelerin ise bu vergiden istisna olduğunu belirtmek isteriz. Bu yüzden tutarı ne olursa olsun kazanılan söz konusu ikramiyeler üzerinden hiçbir vergi kesintisi yapılmıyor.

Mirasın vergisi

Bir kişiye, vefat eden yakınından kalan mal varlığı üzerinden ödenmesi gereken vergiye veraset vergisi deniyor. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alındıktan sonra varislerin, kendilerine miras kalan aşağıdaki menkul ve gayrimenkul malları bir beyanname ile vergi dairesine bildirmeleri gerekiyor:

• Gayrimenkuller,
• Banka varlıkları (mevduat, repo, fon vb.)
• Hisse senedi ve tahviller,
• Motorlu araçlar (otomobil, minibüs vb.) ve diğer taşıt araçları,
• Alacaklar.

Beyan edilecek yukarıdaki malların değerleri Vergi Usul Kanunu’na göre tespit ediliyor. Bu malların değerinden; murisin (ölenin) belge ile ispatlanabilen borçları ve vergi borçları ile cenazenin teçhiz ve gömülmesi için yapılan masraflar düşülebiliyor.

Beyan ve ödeme süresi

Veraset vergisi beyannamenin verilme süresi, ölümün Türkiye’de veya yurt dışında olması ya da varislerin Türkiye’de veya yurt dışında olmasına göre 4 ay ila 8 ay arasında değişiyor. En çok rastlanan, ölümün ve mirasçıların Türkiye’de olması durumunda, veraset ve intikal vergisi beyannamesinin 4 ay içerisinde verilmesi gerekiyor. Beyannamede gösterilen vergi ise 3 yılda, her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere, toplam 6 taksitte ödenebiliyor.

İstisna eş ve çocuklara

Miras kalan varlıklar için bazı istisnalar da söz konusu. Buna göre 2017 yılında; eş, çocuklar (evlatlıklar dahil) ve torunlardan her birine isabet eden miras hissesi 176 bin 600 liradan azsa bu kişiler veraset ve intikal vergisi ödemiyorlar. Çocuk ve torun bulunmaması durumunda eşe isabet eden miras hissesi için istisna tutar 353 bin 417 lira olarak uygulanıyor. Normal şartlarda 2018 yılında bu tutarlar sırasıyla; 202 bin 154 lira ve 404 bin 556 lira olacak.

Miras kalan malların değeri istisna tutarın altında kalan mirasçıların, vergi ödemeyecek olsalar dahi süresi içerisinde beyanname vermeleri gerektiği unutulmamalı.

Yukarıda sayılanlar dışındaki mirasçılar için ise herhangi bir istisna tutar söz konusu olmadığından miras payının tamamı üzerinden veraset vergisi ödemeleri gerekiyor.

Vergi oranı

Matrah dilim tutarları aynı olmakla birlikte, veraset vergisi ile intikal vergisinin oranları farklı. Veraset vergisinin oranları çok daha düşük. Yani oranlar bize; “ölmeden önce malları boşuna paylaştırma, öldükten sonra mirasçılar daha az vergi ödeyip zaten sahip olacaklar” diyor.

Karşılaştırma yapılabilmesi için veraset ve intikal vergisi oranları aşağıdaki tabloda bir arada yer alıyor:

Zamanaşımı

Beyanname verilmemesi veya beyanname verilmekle birlikte bazı malların bu beyannamede gösterilmemesi halinde, veraset ve intikal vergisi mükellefiyeti, bu durumun idarece tespit edildiği tarihten itibaren başlıyor. Bunun anlamı, malların intikal tarihi üzerinden ne kadar zaman geçerse geçsin, veraset ve intikal vergisinin intikalin tespit edildiği tarihten itibaren istenebiliyor olması.

İdarece bu tespitin yapılması halinde, önce mükellef beyana davet ediliyor. 15 gün içerisinde beyannamesini veren mükelleften vergi ziyaı cezası veya gecikme faizi talep edilemiyor. Üstelik vergi matrahı olarak da intikal eden malın güncel değeri değil, intikalin gerçekleştiği tarihteki değeri dikkate alınıyor. Bu mükellefler de çıkan vergiyi üç yılda, altı eşit taksitte ödeyebiliyorlar. M. Fatih Köprü http://www.vergidegundem.com

2016 yılında TBMM tarafından kabul edilerek yürürlüğe giren 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu ile uygulamaya yön veren Bilirkişilik Yönetmeliği 3.8.2017 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Uzun yıllardır Türk Yargı Sisteminde yer alan bilirkişilik kurumu yaşanan sıkıntılar sebebiyle Adalet Bakanlığı tarafından Yargı Reformu Stratejisi kapsamında büyük bir reforma tabi tutulmuş ve müstakil bir Kanun olarak düzenlenmiş bulunmaktadır.

Sistemin sağlıklı çalışması için Adalet Bakanlığı bünyesinde sicilleri oluşturmak ve takip için Bilirkişilik Daire Başkanlığı kurulmuş, mahkeme boyutunda hâkimlerin bilirkişi görevlendirmelerine bir usul ve standart getirilmiş, bilirkişi ayağına ise belli bir sorumluluk ve denetim imkanı getirilmiştir. Özellikle bilirkişilik yapacak kişilere getirilen temel eğitim zorunluluğu ile bilirkişilik sürecinde yargılamaya ilişkin olarak alanında ihtiyaç duyulan temel bilgilerin verildiği bir eğitim getirilmiştir.

Bilirkişi; hukuki konuların en yetkini olduğu kabul edilen hâkimin, uyuşmazlığı giderebilmek için ihtiyaç duyduğu, hukuk dışındaki, özel veya teknik bilgiyi ona sunan gerçek veya tüzel kişidir. Bilirkişiler ve bilirkişi raporu tanık gibi kesin bir delil değildir, yani takdiri bir delildir, mahkemeyi bağlamaz ama hâkim kararında kendisine yardımcı olması için bilirkişi raporunu talep edebilir. Bilirkişi, görevin ifası ile sınırlı olarak Türk Ceza Kanunu anlamında kamu görevlisidir.

6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu ile birlikte, bilirkişilerle ilgili temel ilkeleri belirlenmiş ve bilirkişinin, görevini dürüstlük kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirmesi sağlanmış olacaktır. Kanunla verilen görevleri yerine getirmek üzere Bilirkişilik Danışma Kuruluoluşturulmuş ve Danışma Kurulu üyelerinin kimler olacağı belirlenmiştir.

Ayrıca, her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bir Bilirkişilik Bölge Kuruluoluşturulmuş ve bölge kurulunun oluşumu, üyelerin nitelikleri, bölge kurulunun görevleri, bölge kurulu başkanın görevleri ile bölge kurulunun çalışma usul ve esasları belirlenmiştir. 2017 yılında uygulaması başlayan yeni Kanun kapsamında bilirkişilik yapacak kişilere yönelik olarak zorunlu olan temel eğitimler verilmeye başlanmıştır. Eğitim kuruluşları, eğitimlerini tamamlayan katılımcılara en geç on beş gün içinde temel eğitimi tamamladıklarına dair “Temel Eğitim Katılım Belgesi” vermektedirler.

Kanun ve Yönetmeliğe göre Bilirkişide bulunması gereken nitelikler kısaca şöyledir;

– Yetkinlik ve mesleki özen: Bilirkişi, adalete hizmet etme bilinciyle, görevini etkin, zamanında ve verimli biçimde yerine getirmeyi, sunduğu hizmet kalitesini yükseltmeyi hedefler.

– Bağımsızlık: Bilirkişi, görevlendirmeyi yapan mercie, davanın taraflarına ve kendi işverenine karşı bağımsız olup, görevini yalnızca uzmanlık alanındaki bilimsel verilere göre yerine getirir.

– Dürüstlük ve tarafsızlık: Bilirkişi, görevini dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım yapmaksızın dürüstlük ve tarafsızlık ilkeleri doğrultusunda yerine getirir.

– Saygınlık ve güven: Bilirkişi, görevinin saygınlığını ve kişilerin adalete olan güvenini zedeleyen veya şüpheye düşüren her türlü tavır ve davranıştan kaçınır.

– Görevi kabul yükümlülüğü: Sicile ve listeye kayıtlı olan bilirkişi kendisine verilen görevi kabulle yükümlüdür. Bilirkişi, görevlendirildiği konuda uzmanlık bilgisi ve tecrübesinin yeterli olmadığını, konunun kendi uzmanlık alanına girmediğini, varsa görevi kabulden kaçınmasını haklı kılacak mazeretini, görevlendirmeyi yapan mercie bildirmekle yükümlüdür. –Menfaat elde etme yasağı:Bilirkişi, bilirkişilik görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz, hediye alamaz ve aracılıkta bulunamaz.

– Bildirim yükümlülüğü: Bilirkişi, etik ilkelerle bağdaşmayan veya hukuka aykırı iş ve eylemlerde bulunmasının kendisinden talep edilmesi halinde ya da görevini yerine getirirken bu tür bir eylem veya işlemden haberdar olduğunda durumu gecikmeksizin görevlendirmeyi yapan mercie bildirir.

– Reklam yasağı: Bilirkişinin, bilirkişilik görevi almak için reklam sayılabilecek her türlü girişim ve eylemde bulunması, internet sitesinde, tabelalarında ve basılı kâğıtlarında sicil ve listeye kayıtlı bilirkişi olduğuna dair ibareler kullanması yasaktır.

Mevcut yasal düzenlemelere göre, bilirkişilik başvurusunda bulunacak gerçek kişilerde aşağıdaki şartlar aranacaktır:

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.
• Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak.
• Daha önce kendi isteği dışında sicilden ve listeden çıkarılmamış veya bilirkişilik yapmaktan yasaklanmamış olmak.
• Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da sürekli olarak yasaklanmamış olmak.
• Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı olmamak.
• Bilirkişilik temel eğitimini başarıyla tamamlamak.
• Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak ya da Daire Başkanlığınca daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre kadar fiilen çalışmış olmak.
• Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için ilgili mevzuat gereği aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, meslekî yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi, ustalık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak.
• Daire Başkanlığının bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlediği yeterlilik koşullarını taşımak.

Bilirkişiler, aşağıdaki şartlardan birinin gerçekleşmesi hâlinde sicilden ve listeden çıkarılır:

• Bilirkişiliğe kabul şartlarının kaybedilmesi veya sicile kabul tarihinde gerekli şartların bulunmadığının sonradan tespit edilmesi.
• Kanuni bir sebep olmaksızın bilirkişilik yapmaktan kaçınılması veya raporun belirlenen süre içinde mazeretsiz olarak verilmemesi.
• Bilirkişilik görevi ve bu görevin gerektirdiği etik ilkelerle bağdaşmayan, güven duygusunu sarsıcı tutum ve davranışlarda bulunulması.
• Temel ilkelere aykırı olarak bilirkişilik faaliyetinde bulunulması.
• Bölge kurulu tarafından yapılacak performans değerlendirmeleri sonucunda yeterli bulunulmaması.
• Bilirkişilik süresinin dolmasına rağmen süresi içerisinde yenileme talebinde bulunulmaması.
• Bilirkişinin sicilden ve listeden çıkarılmayı talep etmesi.

Bilirkişi görevlendirilmesinde dikkat edilecek hususlar şöyledir;

• Bilirkişi, resen veya talep üzerine ilgili merci tarafından görevlendirilebilir.
• Bilirkişiler, bölge kurullarınca düzenlenen listelerden seçilir. İşin mahiyetine göre gerekçesi açıkça gösterilmek kaydıyla birden fazla bilirkişi görevlendirilebilir.
• Adlî ve idarî yargıda görev alacak bilirkişiler, bölge adliye mahkemelerinin yargı çevreleri esas alınmak suretiyle bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden görevlendirilir. Ancak kendi bölge listesinde ilgili uzmanlık alanında bilirkişi olmasına rağmen diğer bir bölgedeki bilirkişinin, görevlendirme yapılan yere daha yakın bir mesafede bulunması durumunda, bu listeden de görevlendirme yapılabilir.
• Bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine başvurulacak uzmanlık alanında bilirkişi bulunmaması hâlinde, diğer bölge kurullarının listelerinden, burada da bulunmaması halinde listelerin dışından bilirkişiliğe kabul şartlarını haiz kişiler arasından görevlendirme yapılabilir. Listelerin dışından görevlendirilen bilirkişiler, bölge kuruluna bildirilir.
• Yüksek mahkemelerin ilk derece mahkemesi olarak baktıkları dava ve işlerde, tüm bölge kurulları listelerinde kayıtlı bilirkişiler arasından görevlendirme yapılabilir.
• İnceleme konusunun başka bir bölgede bulunması halinde ya da fizikî evrak gönderilmesi ve mahallinde inceleme yapılmasının gerekmemesi durumunda bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine başvurulacak uzmanlık alanında bilirkişi bulunmaması kaydıyla, bölge listesi esasına uyulmaksızın ilgili bölge kurulu listesinden UYAP vasıtasıyla elektronik ortamda doğrudan bilirkişi görevlendirilebilir.

Görevlendirilen bilirkişiye, inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ve sınırları yazılı olarak bildirilir ve açıkça anlatılır. Bu yazıda aşağıdaki hususlara yer verilir:

• İnceleme konusunun bütün sınırlarıyla ve açıkça belirlenmesi,
• Bilirkişinin cevaplaması gereken sorular,
• Takdir edilen bilirkişi ücreti,
• Raporun verilme süresi,
• Gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 276 ncı maddesi uyarınca cezalandırılacağı.

Öte yandan, bilirkişi; kendisine tevdi olunan görevin, uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektirmediğini, temel ve alt uzmanlık alanına girmediğini, inceleme konusu iş ve işlemlerin açıklığa kavuşturulması için alanında uzman başka bir bilirkişi ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu veya varsa görevden çekinmeyi haklı kılacak bir mazeretinin bulunduğunu, görevin kendisine verilme tarihinden veya çekinmeyi gerektirecek durumun sonradan öğrenilmesi halinde bu tarihten itibaren en geç bir hafta içinde görevlendirmeyi yapan mercie bildirmesi gerekmektedir.

Düzenlenen Bilirkişi Raporunda aşağıdaki hususlar yer alacaktır:

• Görevlendirmeyi yapan merci,
• Dosya numarası,
• Yargılamanın taraflarına ait bilgiler,
• Görevlendirme tarihi ve süresi,
• İncelemenin konusu,
• Kendisinden gözlemlenmesi ve incelenmesi istenen maddi unsurlar,
• İnceleme yöntemi,
• Bilimsel ve teknik dayanaklar,
• Gerekçeli sonuç,
• Raporun düzenlenme tarihi,
• Bilirkişi gerçek kişi ise adı ve soyadı, unvanı, sicil numarası ve imzası,
• Bilirkişi tüzel kişi ise ticaret unvanı, kanuni temsilcisinin adı ve soyadı, tüzel kişi adına raporu tanzim eden gerçek kişi bilirkişinin adı ve soyadı ile sicil numarası ve imzası.

Bilirkişilik Yönetmeliğine göre; bilirkişiye, tarife esas alınmak suretiyle görevlendirmeyi yapan merci tarafından incelemenin nitelik ve önemi, bilirkişinin sarf etmiş olduğu emek ve zaman göz önünde bulundurularak belirlenen bilirkişi ücreti ödenir. Bilirkişi gider ve ücretine ilişkin usul ve esaslar tarife ile belirlenir. Mahkemede yargılama sürecinde bilirkişiyi görevlendiren hakim tarafından bir ücret belirlenmemişse, Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulu olan Daire Başkanlığı tarafından yıllık olarak hazırlanan “Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesi” esas alınır.

Adalet Bakanlığı tarafından en son bilirkişi ücret tarifesi 2016 yılında belirlenen “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi” olup söz konusu Tarife ile 12.1.2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince bilirkişiye ödenecek ücret ve giderlerin miktarı ile bunların ödenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bilirkişi ücreti, bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve mesaisi karşılığı ödenen ücrettir. Bilirkişiye inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri de ödenir. Bu Tarifeye göre verilecek bilirkişi ücretleri aşağıda yer almaktadır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesine göre ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez. Diğer taraftan, aynı maddenin 3’üncü fıkrasının (5) numaralı bendinde; bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatlerin de ücret sayıldığı hükme bağlanmıştır. GVK’nın 62 nci maddesinde ise işverenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 94’üncü maddesinde ise tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış, aynı maddeye göre hizmet erbabına ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) vergi tarifesi uygulanmak suretiyle vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.

Ücret ödemelerinin ne şekilde vergilendirileceği konusunda 128 ve 160 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğlerinde yapılan açıklamalara göre; bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde her bir işverenin ödediği ücretler ayrı ayrı vergilendirilecektir. Dolayısıyla, vergi tarifesi her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirmeksizin ayrı ayrı uygulanacaktır. Diğer taraftan, GVK’nın 86/1-b maddesine göre, tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri için tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verilmeyecektir. Diğer gelir unsurları için yıllık beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. Ancak, GVK’nın 86/1-b maddesinin parantez içi hükmüne göre birden fazla işverenden ücret alıp, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 103’üncü maddede yazılı vergi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (296 Seri Nolu GVK Genel Tebliği ile 2017 yılı için 30.000 TL) aşan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş olanlar da dahil olmak üzere tüm ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmeleri gerekmektedir.

Yeni Kanun, Yönetmelik ve Genelgeler doğrultusunda şekillenen Bilirkişilik Müessesesi hakkında özetle şunlar söylenebilir;

• Bilirkişilik yapabilmek için mevcut bilirkişilerin ve yeni başlayacak olanların mutlaka bilirkişilik temel eğitimini almaları ve her 3 yılda bir de yenileme eğitimine tabi tutulmaları gerekmektedir,
• Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz,
• Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu belgelendirmedikçe, bilirkişi olarak görevlendirilemez,
• Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafından yapılması gereken hukukî nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz,
• Bilirkişiler görevi yaparken etik ilkelere ve bilirkişilik temel ilkelerine uymakla mükelleftirler,
• Bilirkişinin uzmanlık alanı dışında görevlendirilmesi mümkün değildir,
• Bilirkişileri savcılar veya hâkimler bölge listesinden görevlendirir, bölge listesinde yoksa diğer bölgeden, orada da yoksa dışarıdan birini gerekçesini belirterek atayabilir, bilirkişileri Tahkim Heyeti ve icra müdürlüğü de gerekmesi halinde bilirkişi atayabilir,
• Bilirkişinin hiçbir makam veya kişinin emir, talimat, tavsiye veya telkinini almadan görevini yerine getirmesi gerekir,
• Bilirkişinin sır saklama yükümlülüğü, görevin sona ermesinden sonra da devam eder,
• Bilirkişiler heyet halinde de görevlendirilebilir, en az üç kişi olmak kaydıyla heyetin sayısında üst sınır yoktur,
• Bilirkişiler, görevi aldıktan sonra yasaklılık ve çekilme konusuna dikkat etmeli ve böyle bir durum söz konusu ise hemen mahkemeye başvurmalı ve dosyayı iade etmelidir,
• Bilirkişi, almış olduğu dosyayı önce 7 gün içinde bir ön incelemeye tabi tutması ve yasaklı olup olmadığı ve konunun uzmanlık alanına girip girmediğine bakması aksi takdirde dosyayı iade etmesi gerekir,
• Bilirkişi ön inceleme sırasında eksik belge varsa onu hemen istemeli, başka bir uzmanlık alanı varsa mahkemeden o alanda da bilirkişi görevlendirilmesini yazılı olarak istemelidir,
• Bilirkişiler mahkemenin verdiği süre içinde raporu teslim etmek durumundadır, süre yetersiz ise ek süre talep etmeleri gerekir,
• Bilirkişiler, şartlar gerçekleştiğinde soruşturmaya tabi olup, bunun sonucunda uyarı, belli bir süre men, veya bilirkişilikten çıkarılma cezası alabilirler,
• Bilirkişiler, davalı ve davacıya eşit mesafede olmalıdır, hâkim gibi bağımsız olmalıdır ve yazılı görev ne ise ona bağlı kalarak sadece soruları cevaplamalıdır,
• Bilirkişilerin, mahkeme yani hâkim tarafından verilen görevi keyfi olarak kabul etmeme imkanı yoktur, ancak; husumet, bağlılık, maddi çıkar ve akrabalık bağı gibi hususlarda görevden çekilebilir,
• Hâkim bilirkişiye yerinde inceleme yetkisi vermiş ise, verilen sınırlar içerisinde belgeler ve defterler incelenmeli ve tespitler yapılmalıdır,
• Dosyayı alan bilirkişi, yeni sisteme göre soruların sorulmadığını ve hukuki görüş istendiğini anlaması durumunda mahkemeye yazı yazarak görev tanımına uygun olmayan bir görevlendirmenin yapıldığını ve soruların sorulması gerektiğini yazılı olarak isteyebilir,
• Bilirkişilerin, düzenleyecekleri raporda mutlaka hâkimin sormuş olduğu soruları cevaplamalı ve belirlenen formata uygun olarak raporun düzenlenmesi ve imzalayıp mahkemeye teslim etmesi gerekir,
• Bilirkişiler yazılacak raporun bir adli yazı niteliğinde olduğunu, yazışma kurallarına uyulması gerektiğini ve belirlenen formatta ve Türkçe yazım kurallarına uyularak anlaşılır bir dille yazılması gerektiğini ve de sorulan soruların açık ve net olarak cevaplanması gerektiğini unutulmamalıdır.
• Bilirkişilik ücretinden gelir vergisi tevkifatı ve damga vergisi kesintisi yapılarak, kalan tutarın bilirkişiye ödenmesi gerekmektedir. İmdat TÜRKAY 
• http://vergialgi.net/arastirmalar/yeni-bilirkisilik-sistemi-uygulamaya-girdi/

Rapor şart

Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporudur. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin ilk olarak bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekir. Kişiler doğrudan hastaneye başvurarak rapor almak yerine SGK’ya başvurarak sevklerini gerçekleştirmelidirler. Sevkin SGK üzerinden yapılmasının nedeni, yalnızca sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasıdır. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1.800 gün prim ödemesi yoksa veya prim ödemesini borçlanma ile 1.800 güne tamamlayamıyorsa malullük aylığı alamaz. Yani, malul sayılmak, malullük aylığı almaya yetmez. 

5 yıl prim ödenmiş olması şart

Malullük aylığı alabilmek açısından ikinci şart, kişinin malullük için gerekli sağlık kurulu raporunu almak üzere SGK’ya başvurduğu tarihte en az 1.800 gün ödenmiş priminin olmasıdır. Yani, malullük aylığı talep eden kişilerin SGK’ya başvurdukları tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, sevk işlemleri yapılamaz ve bu kişiler malullük aylığı da alamazlar.

1.800 gün borçlanmayla tamamlanabilir

Malulen emekli olma talebinde bulunan kişinin başvuru tarihinde 1.800 gün primi yok fakat borçlanabileceği bir süre varsa ve bu süreyi borçlanması halinde prim günü sayısı 1.800’e ulaşıyorsa, bu durumda SGK kişiden borçlanmaya ilişkin talep yazısını alarak sevk işlemini gerçekleştirmektedir. Örneğin, malullük aylığı talep eden kadın sigortalının 1.100 gün prim ödemesi ve borçlanabileceği bir doğumu bulunuyorsa, SGK bu kişiden 700 günlük doğum borçlanması için talep dilekçesini alır ve sevk işlemini yapar. Borçlanmaya ilişkin bedeli ödemeden sevk işlemi yapılan kişiler maluliyet tespitine ilişkin masrafları kendi ceplerinden öderler. Bu kişiler sevk işlemi yapıldıktan sonra fakat malullük aylığı bağlanmadan önce borçlanmaya ilişkin prim borçlarını öderlerse sevk işlemlerinin masrafları SGK tarafından karşılanır.

10 yıldır sigortalı olma koşulu herkes için geçerli değildir

SGK’dan aldığı sevkle birlikte başvurduğu sağlık kurulu tarafından çalışma gücü kaybı belirlenen sigortalının raporunda “başka birisinin sürekli bakımına muhtaç” ibaresi yer alıyorsa, bu durumda malullük aylığı bağlanması için en az 10 yıldır sigortalı olma koşulu aranmamaktadır. Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değildir. Malul kişi eğer başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda ise 10 yıldır sigortalı olma koşuluna tabi olmaksızın malullük aylığı alabilir. Ancak sağlık kurulu raporunda bu yönde bir ibare bulunmuyorsa, bu durumda sigortalının malul sayılabilmesi için hem 5 yıl ödenmiş priminin olması, hem de en az 10 yıldır sigortalı olması gerekir. 

Sigorta girişi hayati önemde

Örnek olarak ilk kez 30 Ağustos 2005 tarihinde sigortalı olmuş bir kişi, 30 Ağustos 2015 tarihine kadar 1.800 gün prim ödemiş ve çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybetmişse malul sayılır ve malullük aylığı alabilir. Bu nedenle, işverenlerin sigorta girişlerini yapması çok önemlidir. Çalışmaya başladığı halde sigorta girişi yapılmayan kişiler bir sağlık sorunuyla karşılaştıklarında sigortalılık süreleri tamamlanmadığı için malullük aylığı alamayabilirler.

Sigorta girişi öncesi rahatsızlıklar sayılmaz

Malulen emekli olabilmek için çalışma gücü kaybında dikkate alınan rahatsızlıkların ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra başlamış olması gerekir. Yani kişi sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce var olan rahatsızlıkları nedeniyle malulen emekli olamaz. Bu nedenle sigortalı çalışmak hayati önemdedir. Aksi takdirde malulen emeklilik şansının ortadan kalkması söz konusu olabilir.

Kanser hastaları teşhisten itibaren malul sayılır

Malullük aylığı konusunda kanser hastalarına tanınan önemli bir istisna söz konusu. Kanser türüne göre değişmekle birlikte, malullük aylığı almak için gerekli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık şartlarını sağlayan kanser hastalarına teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvurmaları şartıyla sağlık kurulu raporu aranmaksızın malullük aylığı bağlanabiliyor. Bu durumdaki kişiler eğer teşhisten itibaren 1 yıl içerisinde SGK’ya başvururlarsa, sağlık kurulu raporu almaksızın, 18 ay süreyle malul sayılıyorlar. 18 aylık sürenin sonunda kanser hastalığına bağlık olarak çalışma gücünde kayıp söz konusu ve bu kaybın oranı en az yüzde 60 ise bu kişiler malullük aylığı almaya devam ediyorlar. Çalışma gücünde kayıp yüzde 60’ın altındaysa malullük aylığı kesiliyor. Cem Kılıç

http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/malulen-emeklilik-icin-60-kayip-2554985/

Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (B) fıkrasında “Yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dâhil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye İstatistik Kurumunun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığınca Resmî Gazete ile ilan edilir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm uyarınca yeniden değerleme oranı 2017 yılı için % 14,47 (ondört virgül kırkyedi) olarak tespit edilmiştir.

Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kur Müdürlüklerince verilmektedir.

Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazılı olarak ve imza karşılığında yapılması gerekir. Bildirim yapılan kişi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayılı Kanun kapsamına giren tebligat anılan Kanun hükümlerine göre yapılır.

Kabahatler Kanununa göre değerlendirilir.

Kabahat dolayısıyla idarî para cezası veren kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal kendisi gerçekleştirir. İdarî para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun ¾ ‘ü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.

Kabahatler Kanunu çerçevesinde hukuki boyutu değerlendirilir.

Aşağıdaki tablo bilgi amaçlı olup 2018 Yılında ÇSGB sitesinde güncel değerler yayınlanacaktır.

Vedat İlki

https://alitezel.com.tr/index.php?sid=yazi&id=8948