1.  Giriş

Bir işletme; yabancı para birimlerinde işlemler yapmak ya da yurtdışında işletmeye sahip olmak suretiyle yabancı faaliyetlerde bulunabilir. Ayrıca, bir işletme finansal tablolarını bir yabancı para biriminde sunabilir. Uluslararası muhasebe standartları bu hususta finansal tablo kullanıcılarına rehberlik sağlamak için “TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri” Standardı (Standart)’nı yayımlamıştır.

“TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri” Standardı (Standart) ülkemizde 01/01/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere Kurul Kararı olarak 15/01/2019 tarihli ve 30656 sayılı Resmi Gazete’de (Mükerrer) yeniden yayımlanmıştır. Bu çalışmada yabancı para işlemlerin ve yurtdışındaki işletmelerin finansal tablolara nasıl dahil edileceğine ve finansal tablolarda kullanılan para birimine nasıl çevrileceğine ilişkin yol gösterebilmek adına örneklerle standardın uygulamasına ilişkin açıklamalara yer verilecektir.

2.  Standardın Uygulanması

2.1. Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi

Standart kapsamında dönem sonu işlemlerinde yabancı para birimine dayalı işlemlerin değerleme esasları ve değerleme sonucunda ortaya çıkan kur farklarının finansal tablolara yansıtılması ele alınmıştır. Standartta değerleme işlemleri sonucunda oluşan kur farklarının hangi finansal tabloya hangi hesap kalemi üzerinden yansıtılması gerektiğine ilişkin hükümler mevcuttur. Bu hükümler, bilanço tarihi itibariyle yapılan değerleme işlemlerinin parasal kalem olması ya da parasal olmayan kalem olması noktasında farklılık göstermektedir. Dolayısıyla, değerleme işlemleri esnasında öncelikle parasal kalem – parasal olmayan kalem ayrımının doğru yapılması gerekmektedir. (Polat, 2017: 43)

Parasal kalemlerin ödenmesinden ya da dönem içinde veya önceki dönemde ilk muhasebeleştirildikleri tarih ile çevrildikleri günün kuru arasında oluşan kur farkları dönemin kâr veya zararında muhasebeleştirilir.

Parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir. Buna karşın, parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar, kâr ya da zararda muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da kâr ya da zararda muhasebeleştirilir.

Kur Değişimi ile ilgili işlemlerin VUK ve TMS yönünden benzerlikleri ve farklılıkları aşağıdaki şekildedir. (Yılmaz ve Teker, 2020: 134)

2.1.1. Parasal Kalemlerin Değerlendirilmesi

Kasa, banka, senetli/senetsiz alacaklar, kullanılan/kullandırılan krediler, borçlar parasal kalem olarak nitelenirler. Bunlarda kullanılacak kur değerleme günündeki kur yani cari kur veya spot kurdur. Aktife gelen kalemler yani varlıklara alış kuru, yükümlülüklere satış kuru uygulanacaktır. Çünkü eğer işletme bilanço gününde dövizini bozdurarak yerli para cinsine dönüştürecek ise, dönüştürebileceği kur bankanın alış kuru olacaktır. Eğer şirket borcunu ödeyecekse banka önce şirkete döviz satacak ve bu dövizi de yurt dışına gönderecektir. Yani şirkete karşı kullanacağı kur döviz satış kuru olacaktır. Genelde alacaklarda ve borçlarda döviz, kasa mevcutlarında efektif kurları kullanacaktır. Farklı kuruluş ve bankalar değerleme gününde farklı kurlar uyguladığında, objektifliği sağlamak için şirketler T.C. Merkez Bankası’nın ilan ettiği kurları, aktiflerini değerlemede alış, pasiflerini değerlemede satış kurunu esas alarak kullanırlar. Bilançolarını da buna göre düzenlerler. (Örten ve diğerleri, 2014: 332)

Vergi Usul Kanununa (VUK) göre yabancı para ile olan alacak ve borçlar borsa rayici ile değerlenir. Borca da rayici yoksa, Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği kurlarla değerlenir. Nitekim Maliye Bakanlığı da her yıl Ocak ayında bu kurları ilan eder. Ancak döviz ve efektif ayırımı yapmasına rağmen, alış ve satış kuru farklılaştırması yapmaz. Bu durumda özellikle pasiflerin değerlemesinde VUK’a göre değerlenmiş değerler (vergi değerleri) ile, muhasebe standartlarına göre belirlenmiş değerler (muhasebe değeri) arasında fark doğmaktadır. Merkez Bankası tarafından belirlenen döviz satış kurları, alış kurlarından yüksek olduğu için doğal olarak pasifler vergi değerlerine göre daha yüksek tutarda olacaktır. Bu şekilde doğan farklar esasında giderlere daha fazla yansıtılmış olacağından vergi yasalarına göre indirilebilir olmayacaktır. Bu nedenle eğer işletme özellikle pasifte döviz satış kurlarını uygulamış ise, Maliye Bakanlığının belirlediği kur ile değerlemede uygulanan TC Merkez Bankası kuru arasındaki farktan kaynaklanan kur farkı Kurumlar Vergisi matrahı hesaplanırken, ticari kara eklenecektir. İzleyen yıl ise bu tutar matrahtan indirilecektir. (Örten ve diğerleri, 2014: 332)

Örnek: İşletme önceki yıldan 10.000 dolar alacağını tahsil etmiştir (Sağlam ve Şengel, 2009: 610-611).

Dönem başı kuru    5.40 TL

İşlem tarihi kuru      5.45 TL

Kambiyo Karı           500 TL

                                                                       120 Alıcılar hesabı                                                          54.000

                                                                       -Dolar alıcıları

                                                                       646 Kambiyo ve                                                                   500

Yukarıdaki kayıtlardan da görüldüğü üzere, kur farkı kambiyo karı olarak kayda alınır. Aynı örnek üzerinden hareketle, işlem tarihi kuru 5.35 olursa bu sefer muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacak. Bu durumda 500 TL kur farkı kambiyo zararı olarak dikkate alınacaktır.

656 Kambiyo ve borsa değer azalış zararı hesabı                                                                        500      

                                                                       120 Alıcılar hesabı                                                          54.000

Örnek: X işletmesi 15.05.2023 de 1.000 $ satın almıştır. (Ağsakal ve Baral, 2016: 269-270 Uyarlanmıştır.)

a) Serbest Piyasadan alınmıştır.

b) Türkiye’de herhangi bir bankadan alınmıştır.

Yukarıdaki her bir duruma göre yapılması gereken işlem ve kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır.

a) Serbest Piyasadan alınmışsa; alındığı gün Merkez Bankası alış kuru ile muhasebeleştirilir.

MB alış Kuru:1$=19 TL ise yapılacak kayıt aşağıdaki gibi olacaktır:

15/05/2023

b) Türkiye’de herhangi bir bankadan alınmıştır. 15/05/2023 de bankadan dekont da ki kura göre muhasebeleştirme yapılır. Maliye banka dekontundaki kuru muhasebeleştirme yaparken kabul etmektedir. Bankada 1$=20 TL ise yapılacak kayıt şöyle olacaktır:

15/05/2023

2.1.2. Parasal Olmayan Kalemlerin Değerlendirilmesi

Bu kapsamda maddi, maddi olamayan duran varlıklar, finansal duran varlıklar yer alır. Yine öz sermaye hesapları bu kapsamdadır. (Örten ve diğerleri, 2014: 332)

Standardın esasına göre, parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir. Buna karşın, parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar, kar ya da zararda muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da kar ya da zararda muhasebeleştirilir.

Örnek: Türkiye’de faaliyette bulunan A İşletmesinin geçerli para birimi TL’dir. İşletme 1 Mart 2008 tarihinde yurt dışındaki bir işletmeden bedeli bir yıl sonra ödenmek üzere makine satın almıştır. Makinenin maliyet bedeli 10.000 $’dır. İşletme maddi duran varlıklarını maliyet modeline göre değerlemektedir. (Özerhan ve Yanık, 2015: 728-729)

a) makinenin satın alınması işleminin muhasebe kayıtları

                                                                       336. Diğer Çeşitli Borçlar                                          13.000.- TL

b) dönem sonunda yapılacak değerleme işlemine ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir;

                                   Kur Farkları

                                                      336. DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR                                       2.000.-TL

c) işletmenin 2009 yılı şubat ayında borcunu ödemesi durumunda (borç ödeme tarihindeki kur; 1 $ = 1,8 TL) aşağıdaki muhasebe kayıtları oluşacaktır.

    780. Finansman Giderleri                                                                                      3.000.-TL

                                       Kur Farkları

                                                     102.BANKALAR                                                                   18.000.-TL

                                                     10.000$ x (1,8- 1,5) = 3.000.-TL

Yukarıdaki örnekte, bilanço tarihinde ve ödeme tarihinde oluşan toplam 5.000.- TL değerindeki kur farkının 780- Finansman Giderleri hesabında muhasebeleştirildiği görülmektedir. Kur farkının finansman işlemi ile direkt olarak ilgili olmasından dolayı, finansman giderleri altında kur farkları hesabında takip edilmesi gerekmektedir. (Özerhan ve Yanık, 2015: 729)

3.  Sonuç

Bir işletme; yabancı para birimlerinde işlemler yapmak ya da yurtdışında işletmeye sahip olmak suretiyle yabancı faaliyetlerde bulunabilir ya da bir işletme finansal tablolarını bir yabancı para biriminde sunabilir. Yabancı para işlemlerin ve yurtdışındaki işletmelerin finansal tablolara nasıl dahil edileceği ve finansal tablolarda kullanılan para birimine nasıl çevrileceği bu Standardın konusunu oluşturmaktadır.

Standartta değerleme işlemleri sonucunda oluşan kur farklarının hangi finansal tabloya hangi hesap kalemi üzerinden yansıtılması gerektiğine ilişkin hükümler mevcuttur. Bu hükümler, bilanço tarihi itibariyle yapılan değerleme işlemlerinin parasal kalem olması ya da parasal olmayan kalem olması noktasında farklılık göstermektedir.

Kasa, banka, senetli/senetsiz alacaklar, kullanılan/kullandırılan krediler, borçlar parasal kalem olarak nitelenirler. Bunlarda kullanılacak kur değerleme günündeki kur yani cari kur veya spot kurdur. Aktife gelen kalemler yani varlıklara alış kuru, yükümlülüklere satış kuru uygulanacaktır.

Parasal olmayan kalemler kapsamında maddi, maddi olamayan duran varlıklar, finansal duran varlıklar yer alır. Parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir. Buna karşın, parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar, kar ya da zararda muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da kar ya da zararda muhasebeleştirilmelidir.

Kaynakça

• Ağsakal, A. ve Baral G. (2016). “Dış Ticaret İşlemlerinin TMS 21 Kur Değişim Etkileri Standardına Göre Muhasebeleştirilmesi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:12, 263-277.
• Örten R., Kaval H. ve Karapınar A. (2014). TMS-TFRS Uygulama ve Yorumları, Gazi Kitabevi.
• Özerhan Y. ve Yanık Serap (2015). Açıklamalı ve Uygulamalı Türkiye Muhasebe Standartları Türkiye Finansal Raporlama Standartları, Türmob Yayınları.
• Polat H. D. (2017). TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri Standardı Kapsamında Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi ve Raporlanması, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sağlam, N., Şengel, S. ve Öztürk, B. (2009). Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması, (Üçüncü Baskı), Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Yılmaz E. ve Teker S. (2020). “Accounting For Foreign Trade Transactions: TAS-2 Inventories, TAS-21 Effects Of Foreıgn Currency Changes And A Comparıson To The Turkısh Tax Law”, Press Academia Procedia, 6th Global Business Research Congress (GBRC - 2020).
• Bu çalışmada belirtilen görüşler yazarına ait olup, çalıştığı kurumu bağlamaz.

Yazar: Cansu Ünlü

Kaynak: Lebib Yalkın Aylık Mevzuat Dergisi Mayıs Sayısı 2024

* E-Defter ve berat dosyalarının 2. kopyalarının muhafaza işleminin Başkanlıktan izin alan özel entegratörlerin ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilmesi, mükellefin asıl e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza ve ibraz ödevlerini ortadan kaldırmaz.

* Bu çerçevede e-Defter ve berat dosyalarının yetkili makamlara ibrazı ÖNCELİKLE ilgili mükelleften yazılı olarak istenecektir.

* İlgili mükellef tarafından e-Defter dosyaları ile beratlarının yazılı talebe rağmen yetkili makamlara ibraz edilmediğinin veya edilemediğinin tevsikini müteakip, saklama hizmetini veren özel entegratörden Başkanlık aracılığı ile ya da muhafaza işleminin Başkanlık sistemlerinde yapılması halinde ise Başkanlıktan, resmi yazılı talepte bulunularak ilgili e-Defter ve berat dosyalarının ikincil kopyalarının ibrazı istenebilecektir.

Ersan KARACA
Yeminli Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Bilgisayar sistemine virüs/siber saldırı düzenlenmesi kapsamında “Mücbir Sebep” halleri nedeniyle e-Defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-Defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 30 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemesine başvurarak kendisine bir zayi belgesi verilmesini istemelidir.

 Mahkemeden zayi belgesinin temin edilmesini müteakip, zayi belgesi ile birlikte durumun Başkanlığa yazılı olarak bildirilmesi ve Başkanlık tarafından istenilen bilgi ve belgelerin (talep edilecek bilgi ve belgeler e-Defter Uygulama Kılavuzunda açıklanır) ibraz edilmesi halinde, mükelleflerin zayi olan e-Defter kayıtlarının yeniden oluşturulması ve bunlara ait yeni oluşturulan e-Defter ve berat dosyalarının e-Defter uygulaması aracılığı ile Başkanlık sistemine yeniden yüklenmesi için Başkanlık tarafından yazılı izin verilir.

Burada Özel Amaçlı YMM Raporunda; bahsedilen dönemlere ilişkin defterlerin Yevmiye madde numaraları ile indirilecek KDV, Hesaplanan KDV, Devreden KDV ve Ödenecek KDV tutarlarına yer verilmesi gerekir.

Ersan KARACA
Yeminli Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi haftada en fazla 30 saat toplamda bildirilen prim günü de 20 günü geçemez. Kısmi çalışan işçi anlaşmaya bağlı olarak gün veya saatlik olarak çalışabilir.

Kısmi süreli iş sözleşmelerinin mutlaka yazılı yapılması ve işçinin çalıştığı gün/saatin belirtilmesi gerekir. Örnekte olduğu gibi işçinin hangi gün kaç saat çalışacağı gibi çalışılan gün/saat durumunun belli olması gerekir.

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan ile tam zamanlı çalışan işçiye kısmi süreli olmasından ötürü ayrımcılık yapılamaz.

Peki kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiye resmi tatil ücreti ödenmeli mi?

Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle işçinin çalışması gereken günün resmi tatile denk gelip gelmediğinin bilmek gerekir. Örnekte kısmi süreli çalışan iki işçinin durumuna baktığımızda

I. Çalışan'ın 1 Mayıs Çarşamba günü 2 saat çalışması varken II. Çalışan'ın ise 1 Mayıs Çarşamba günü çalışması yok.

Bu durumda;

I. Çalışan: 1 Mayıs günü çalışması gerekiyordu ama resmi tatile denk geldiği için çalışmadı
II. Çalışan ise 1 Mayıs günü çalışması olmaması nedeniyle çalışmadı

İşveren I. Çalışana resmi tatil ücretini ödemek durumundadır. II. çalışana ise herhangi bir ödeme yapmayacaktır.

Resmi tatil ücreti nasıl ödenmeli?
Kısmi süreli işçiye resmi tatil ücreti çalışmasına orantılı olarak ödenir. I. Çalışan resmi tatilde normalde tatil olmasa idi 2 saat çalışacak ve 400 TL alacaktı. Tatil olduğu için çalışmadı işveren bu durumda işçiye 400 TL çalışması olmasa bile ödemelidir.

Murat Delip

İş Hukuku | Bordrolama | İK Teknolojileri | Kişisel Gelişim | İçerik Üreticisi

Vergi Usul Kanunu

Madde 262: Gayrimenkullerle Doğrudan İlgili Olması Şartıyla, Bunların Envantere Alındığı Hesap Dönemi Sonuna Kadar Alınan Hibeler Maliyet Bedelinden İndirilir.

176 Sıra Nolu Genel Tebliği: Yatırımcı Adına Tahakkuk Ettirilen Destekleme Primleri, Sabit Yatırımların Maliyet Bedelini Azaltıcı Bir Unsur Olduğundan, Mükelleflerce Bu Primler, Tahakkuk Ettirildikleri Tarihte Gerçekleştirilmiş Olan Sabit Yatırımların Maliyet Bedelinden İndirilebilir. Bu Durumda, Sabit Kıymetin Maliyet Bedeli; İndirilen Destekleme Priminden Sonraki Miktar Olacağından, Bu Usulü Seçen Mükellefler, Sabit Yatırımın Toplam Bedelinden, Alınan Primin Düşülmesinden Sonra Kalan Değeri Sabit Yatırımın Değeri Olarak Aktiflerine Kaydedecektir. Aktife Kaydedilen Bu Değer Üzerinden Amortisman Ayıracaklar Ve Bu Değer Üzerinden De Yatırım İndiriminden Yararlanacaklardır. Ancak, İsteyen Mükellefler, Tahakkuk Eden Destekleme Primlerini, Sabit Yatırımların Maliyet Bedellerinden Düşmeden Doğrudan Hâsılat Olarak Da Yazabilirler.

Özelge: Makine Teçhizat Yatırımına İlişkin Kalkınma Ajansıdan Sağlanan Hibe Desteğinin
> Söz Konusu İktisadi Kıymetin Maliyet Bedelinden İndirilmesi Ve Kalan Değerin Sabit Yatırımın Maliyet Bedeli Olarak Aktife Kaydedilmesi, Aktife Kaydedilen Bu Değer Üzerinden Amortisman Hesaplanması Veya
> Alınan Hibe Desteğin Doğrudan Hasılat Olarak Dikkate Alınması Mümkün Bulunmaktadır.
> Diğer Taraftan, Hibe Desteği İle İlgili Proje Hazırlanmasında Alınan Danışmanlık Hizmetine İlişkin Bedelin Kurum Kazancının Tespitinde Gider Olarak Dikkate Alınacağı Tabiidir.

Ersan KARACA
Yeminli Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Değerli okurlar, bu konu ne yazık ki halen çok yaygın bir şekilde baş ağrıtmaya devam ediyor.

Bu soruya cevabınız, “Fatura aldım, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi de var, ödemelerin hepsi banka kanalıyla yapıldı, dolayısıyla bir sorunumuz yok” şeklindeyse, büyük bir sorunla karşı karşıya kalabilirsiniz. Ne yazık ki normalde yetmesi gereken bu belgeler sadece başlangıç, olmazsa zaten olmaz noktasını oluşturuyor ama yeterli değil. Zincirleme incelemelerde teşhis sizden önce konulmuş oluyor Çoğu zaman, size mal tedarik eden firmada yapılan bir inceleme oluyor.

Bu incelemede tedarikçinin alım faturaları sorunlu ise, tedarikçi sahte fatura düzenleyicisi olarak kabul edilerek rapor düzenlenmişse, o tedarikçiden mal alan, satan tüm şirketler sahte belge kullanan olarak incelemeye alınıyor. İnceleme sırasında çoğu zaman sadece o (sahte belge düzenleyicisi teşhisi konmuş) tedarikçiden almış olduğunuz belgeler kayıtlarınızda var mı yok mu ona bakılıyor.

Sizin açıklamalarınız, inceleme elemanları gözünde sadece sizin o belgeleri bilerek kullanıp kullanmadığınızı anlamak, dolayısıyla savcılığa suç duyurusunda bulunup bulunmamaya karar vermek için önem taşıyor. 

Çoğunlukla önemiyle orantısız yönetiliyor Bu konularda kötü bir tecrübe yaşamamışsanız, elinizdeki belgelerin verdiği güven veya eskilerin tabiriyle “Ham yemedim ki karnım ağrısın” rahatlığıyla inceleme aşamasında sadece fatura, irsaliyeler ve banka ödeme dekontlarını, bazen kantar fişlerini ibraz ederek konuyu kapadığınızı düşünüyorsunuz. Şayet henüz tedarikçi nezdinde sahte belge düzenleyicisi şeklinde bir rapor yoksa, vergi daireleri bu tür açıklamaları kabul ederek iade süreçlerinde sorun yaratmayabiliyor. Ancak bir vergi inceleme raporu (VTR) var ve siz o nedenle inceleniyorsanız durumun çok ağır sonuçları olabiliyor.

Peki başka hangi belgeler işe yarar? 

Değerli okurlar, bir problemle karşı karşıya kaldıktan sonra ne varsa onunla yetinerek sorunu izaha çalışıyorsunuz. Oysa hazırlık baştan itibaren olmalı ki sorun çıktığında zorluk çekmeden savuşturabilelim. Aşağıda bu tür sorunları savuşturmada işe yaradığını tecrübe ettiğim belge ve açıklamaları listelemeye çalıştım.

1. Sipariş sürecine ilişkin e-postalar dahil yazışmalar.

2. İhale ile temin edilmişse ihale sürecine ilişkin her türlü yazışma.

3. Kalite kontrol süreci çalışmaları.

 4. Tedarikçi kabul aşaması yazışma, belgeleri.

Şirketin ortakları,

 Vergi levhası, muhtasar-KDV beyan tahakkuk/ ödeme makbuz ve kira kontratı örneği.

c. Varsa vergi dairesinin yaptığı yoklama fişlerinin bir örneği,

d. Araç listesi, üretim, depolama kapasitesini ortaya koyan belgeler.

e. Avukatından alınmış yazı.

 f.  YMM’sinden alınmış bir yazı.

g. Muhasebecisinden alınmış bir yazı.

h. Bankacısından alınmış bir yazı.

 ı. Organize sanayi bölgesi vb. bir yerde ise bölge yönetiminden alınmış yazı.

i. Ticaret odası, sanayi odası, mesleki teşekkül, oda veya birlikten alınmış yazı. 

j. Web sitesi, e posta adres, cep telefonları.

k. Şirkete ve iş yapma kapasitesine dönük görseller.

l. Kapasite raporu, teşvik belgesi vb. belge ve raporlar.

m. Kalite standardı belgeleri

n. Ruhsat, izin vb. belgeler.

5. Taşıma belgesi. Taşıyan aracın plakası. Ruhsat fotokopisi. Taşıyan şoförün ehliyet fotokopisi. Malı  teslim alan ve veya edenin isim ve imzaları.

 6. Kantar fişleri.

7. Depo/ mal teslim makbuzu/tutanağı.

8. Reddedilen, iade edilen ürünlere ilişkin belgeler. İade, iskonto, prim faturaları.

 9. Satıcının sorumluluğunda olan bir kısım tamir, bakım vb. işler. 10. YMM’nizin satıcı şirket tutanakları.

11. Güvenlik kamera kayıtları, fotoğraf, video vb. görseller. Bir sahte belge kullanma hele de düzenleme iddiası, şüphesi ile karşı karşıya kalındığında benim tavsiyem; yangın alarmı düğmesine basar gibi aşağıdaki birim ve kişiler haberdar edilmeli ve konu öncelikli-önemli iş olarak sevk ve idare edilmelidir. 

1. Şirket yönetim kurulu,

2. Bir grup şirketi ise grup merkezinde bu tür konular için önceden belirlenmiş kişiler (örneğin grup CFO’su, hukuk bölüm başkanı, vergi direktörü vb.),

3. Şirketin CFO ‘su,

4. Şirketin YMM’si,

5. Şirketin avukatı, bilgilendirilmelidir. Şirketinizin bu tür durumların nasıl yönetileceğine dair bir protokolünün de bulunması faydalı olacaktır.

Zeki GÜNDÜZ

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

https://www.dunya.com/kose-yazisi/sahte-belge-kullanma-veya-duzenleme-iddiasina-karsi-ne-kadar-hazirsiniz/727773

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde eşsiz bir galibiyet olarak yer eden Kurtuluş Savaşı'nın ilk adımı 19 Mayıs'ta atılmıştır. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Atatürk Bandırma Vapuru ile Samsun'a çıkmıştır ve bugün İtilaf Devletleri'nin işgaline karşı Türk Kurtuluş Savaşı'nın başladığı gün kabul edilir. Atatürk bu bayramı Türk gençliğine armağan etmiştir.

Bu gün Atatürk' ün Yolunda Gidenlerin Bayramı, Kutlu Olsun ...

Türk Ticaret Kanununun 358 Ve 644. Maddelerine Göre Pay Sahipleri:
> Sermaye Taahhüdünden Doğan Vadesi Gelmiş Borçlarını İfa Etmedikçe,
> Şirketin Serbest Yedek Akçelerle Birlikte Karı Geçmiş Yıl Zararlarını Karşılayacak Düzeyde Olmadıkça Şirkete Borçlanamaz.
Bu Durumda Pay Sahiplerinin Sermaye Taahhüdünden Doğan Vadesi Gelmiş Borçlarının Tamamını Ödemiş Olması Ve Geçmiş Yıl Zararları Varsa, Serbest Yedek Akçeleri İle Karının Toplamının Geçmiş Yıl Zararlarını Karşılayacak Seviyede Olması Şartlarının Bir Arada Olması İle Şirkete Borçlanması Mümkündür.

395/2. Fıkrası İse Pay Sahibi Olmayanlara İlişkindir. Buna Göre:
> Pay Sahibi Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri İle
>  Yönetim Kurulu Üyelerinin / Müdürlerin Pay Sahibi Olmayan Alt Ve Üst Soyundan Birinin Ya Da Eşinin Yahut 3. Derece Dâhil Üçüncü Dereceye Kadar Kan Ve Kayın Hısımları Şirkete Nakit Borçlanamaz. Bu Kişiler İçin Şirket Kefalet, Garanti Ve Teminat Veremez, Sorumluluk Yüklenemez, Bunların Borçlarını Devralamaz. Aksi Halde, Şirkete Borçlanılan Tutar İçin Şirket Alacaklıları Bu Kişileri, Şirketin Yükümlendirildiği Tutarda Şirket Borçları İçin Doğrudan Takip Edebilir.
Türk Ticaret Kanununun 358, 395/2. Ve 644. Maddelerine Aykırı Hareket Halinde 562/5. Fıkrasına Göre 300 Günden Az Olmamak Üzere Adli Para Cezasıyla Cezalandırılır.

Ersan KARACA
Yeminli Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kurumların aktiflerinde bulunan iştirak hisselerinin satılması, buradan elde edilen kazançların işletme sermayesine eklenerek bu değerin şirkete kazandırılmasıyla ticari faaliyetinde kullanılarak borçlanmaya gerek kalmadan öz kaynak ile mali yapının güçlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Gayrimenkul satış kazancı istisnası 15.07.2023 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak iştirak hisseleri satış kazancı istisnası kurumlar vergisi mükelleflerine vergi avantajı sağlamaya devam etmektedir.

Tam mükellef anonim şirketlerin yurt dışı iştirak paylarını elden çıkarmalarından elde ettikleri kazançlar, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin (1-c) bendi ile belli şartlar altında kurumlar vergisinden İstisna edilmiştir.

Yurtdışı İştirak Hissesi Satış Kazançları İstisnasından Yararlanma Şartları

1. Yurtdışı İştirakin Anonim veya Limited Şirket Şeklinde Olması,

2. Sermayesine İştirak Edilen Şirketlerin Kanuni veya İş Merkezlerinin Türkiye’de Bulunmaması,

3. İştirak Oranı,

4. İştirak Eden Şirketin Tam Mükellef Anonim Şirket Olması,

5. İstisna Uygulamasına Konu Yurtdışı İştirak Hisselerinin En Az İki Tam Yıl Süreyle Elde Tutulması,

6. Yurtdışı İştirak Hissesi Satış Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibariyle Aralıksız Olarak En Az Bir Yıl Süreyle Nakit Varlıklar Dışında Kalan Aktif Toplamının %75 veya Daha Fazlasının Yurtdışı İştiraklerinden Oluşması,

Bu şartlara sırası ile açıklık getirilmesi

· Yurtdışı İştirakin Anonim veya Limited Şirket Şeklinde Olması,

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlanan anonim ve limited şirket niteliğindeki şirketlerin sermayesine iştirak edilmesi amaçlanmıştır.

· Sermayesine İştirak Edilen Şirketlerin Kanuni veya İş Merkezlerinin Türkiye’de Bulunmaması,

İştirak edilen ANONİM veya LİMİTED şirket niteliğindeki bu şirketlerin kanuni veya iş merkezlerinin Türkiye’de bulunmamasıdır. Tam mükellefiyette kanuni ve iş merkezlerinden herhangi birinin Türkiye’de olması karşın, dar mükellefiyete tabi tutulmak için bu iki merkezin ikisinin de Türkiye’de bulunmaması gerekmektedir.

· İştirak Oranı

İştirak ilişkisinde ortaklık payının en az %10 olması gerektiği hususu. İştirak payını elinde tutan kurumun, iştirak kazancını elde ettiği tarih itibarıyla yurtdışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’unu kazancın elde edildiği tarihten geriye doğru kesintisiz olarak bir yıl süreyle devam ettirilmiş olması da şarttır. Söz konusu %10’luk oran hangi tarih itibarıyla aranacağı hususu önemlidir, burada 1 yıl olarak belirtilen, elde tutulma süresinin bir takvim yılı olmadığı, 365 gün olduğu hususudur.

Sözü edilen %10’luk oran elde tutulan payların iştirak edilen şirketin sermayesine oranlanması suretiyle hesaplanmaktadır.

Örnek: yurtdışındaki şirketin sermayesi 250 para birimi ise ve iştirak eden şirketin elinde tuttuğu payların karşılığı 30 para birimi ise bu durumda iştirak oranı [(30 / 250)*100=] %12 olacaktır.

Bu hesaplama öz kaynaklar toplamı veya kâr yahut sermaye yedekleri dikkate alınmaksızın yapılacaktır.

Örnekteki elde tutulan payların 30 para birimi olduğu ancak bu tutarın

%50’sinin ödenmediğini varsayalım.

Bu durumda her ne kadar elde tutulan payların net defter değeri 12 para birimi olsa da sermayesine oranı [(12 / 200)*100=] %6 olacaktır. Böylece iştirak istisnasından yararlanılmayacaktır. Bu %10’luk oranın hesabında ödenmemiş sermaye hesaba katılmayacaktır.

İştirak edilen şirketin payları bir seferde olmayıp,  kısım kısım alındığında, dönem sonunda ortaklık oranı %10 ve üzerinde ise istisnanın uygulanmasına engel bir durum yoktur. Aynı şekilde iştirak hisseleri satıldıktan sonra ortaklık payının %10’un altında olması istisna uygulamasına engel olmayacaktır.

· İştirak Eden Şirketin Tam Mükellef Anonim Şirket Olması

Yurt iştirak hissesi satış kazancı istisnası tam mükellefiyete tabi anonim şirketlere tanınan bir haktır.

Şirketlerin şubeleri farklı kişiliklere sahiptir. Kurumlar vergisi mükellefi anonim şirketlerin gerek Türkiye içinde gerekse de Türkiye dışında şubelerinin bulunması olası bir durumdur. Bu durumda kurumlar vergisi mükellefiyeti şirket merkezi esas alınarak tesis edilmekte ve başta beyanname verme olmak üzere vergisel yükümlülükler merkeze göre belirlenmektedir.

· İstisna Uygulamasına Konu Yurtdışı İştirak Hisselerinin En Az İki Tam Yıl Süreyle Elde Tutulması

İki tam yıldan anlaşılması gereken iştirak eden şirketin bu iştirak hisselerine en az 730 gün süreyle sahip olmasıdır.

Örnek;  01.03.2021 tarihinde iktisap edilen yurtdışı iştirak hisselerinin 01.03.2023 tarihinden sonra satılması halinde ve söz konusu diğer şartların da sağlanması halinde istisna uygulanması mümkün olacaktır.

Yurtdışı İştirak Hissesi Satış Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibariyle Aralıksız Olarak En Az Bir Yıl Süreyle Nakit Varlıklar Dışında Kalan Aktif Toplamının %75 veya Daha Fazlasının Yurtdışı İştiraklerinden Oluşması

Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla, aralıksız olarak en az bir yıl süreyle nakit varlıklar dışında kalan aktif toplamının %75 veya daha fazlasının yurtdışı iştirak hisselerinden oluşması şarttır.

İstisnadan yararlanacak olan şirket satış anı itibarıyla bilançosunu çıkaracak ve bu bilanço yukarıda: yer verilen şartları sağlayacaktır.

Nakit Varlıklar: Nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevrilme imkânı bulunan varlıkları (finansal varlıklar hariç) kapsar. Kasa, alınan çekler, bankalar, verilen çekler ve ödeme emirleri, diğer nakit ve benzeri varlıklar gibi alt hesaplardan oluşur.

ÖRNEK UYGULAMA

Türkiye’de tam mükellef olan SANCAK A.Ş.’nin 31.12.2023 tarihi itibariyle aktif toplamı 12.000.000,00 TL olup, bunun 2.000.000,00 TL’lik kısmı nakit varlıklardan oluşmaktadır.

SANCAK A.Ş. üç yıldır aktifinde bulundurduğu, yurt dışı iştiraklerinin açıklayıcı bilgileri aşağıda verilmiştir.

“X “ Şirketinin sermayesi 5.000.000.00TL, Sancak Aşnın sermaye payı 2.500.000.00 TL, Katılma oranı %50

“Y”  Şirketinin sermayesi 3.000.000.00 TL,  Sancak Aşnın sermaye payı 1.200.000,00 TL. Katılma oranı %40

“Z” Şirketinin sermayesi 10.000.000.00 TL, Sancak Aşnın sermaye payı 500.000,00 TL. Katılma oranı %5

Burada Sancak A.Ş. yurt dışı iştirak hisselerini elden çıkarması nedeniyle bir kazanç elde etmesi halinde istisnadan yararlanabilecektir.

Şöyle ki. %10’luk sınırın üzerindeki yurt dışı iştirak hisselerinin toplam tutarı (2.500.000 + 1.200.000,00) = 3.700.000,00 TL’dir.

Z Şirketindeki iştirak hissesi, %10’luk sınırın altında olduğu için, %75’lik oran sınırının tespitinde dikkate alınmamıştır.

Bu tutarın nakit varlıklar dışındaki aktif toplamına oranı ise (8.000.000,00 / 10.000.000,00=) %80 tır.

YMM/BD HASAN SANCAK

Kaynakça

• 5520 Sayılı yasa
• YMM İRFAN VURAL