* Yurtdışına Mal İhracı( Üretilen Mal Ve/Veya Ticari Mal) (İhraç Kayıtlı Yurtiçine Mal Satışı İhracat Kaynaklı 5 Puan İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Kapsamda Sayılmamış)

* Hizmet İhracı( Kurumlar Vergisi 10/ğ Bendinde Yer Alan % 80 İstisna Sonrası)

* Türkiye’de Verilen Dolaşım/Roaming Hizmetleri

* Serbest Bölgeye Mal Satışı( KDV İstisnasına Benzer, Hizmet Satışında İndirim Yok)

* Gümrüksüz Satış Mağazalarında Satılmak Üzere Bu Mağazalara Yapılan Satışlar

* Yurt Dışından Satın Alınan Malların Millileştirilmeden Transit Ticaret Kapsamında Gümrüksüz Satış Mağazalarına Satışı

* Transit Ticaret ( Kurumlar Vergisi 10/i Bendinde Yer Alan % 50 İstisna Sonrası)

ERSAN KARACA

ERSAN KARACA YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

ENFLASYON DÜZELTMESİ AÇISINDAN 2024/1. GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1- 2024 açılış kaydı 2023 sonu itibariyle düzeltilmiş olan bilançoya (enflasyon düzeltmesi sonrası bilanço) göre yapılacaktır. 

KVK 12. Madde kapsamında örtülü sermaye hesabında dönem başı özsermaye olarak açılışta yer alan enflasyon düzeltmesi sonrası özsermayenin dikkate alınması gerektiğini sonucu çıkmaktadır. Ayrıca 2024/1. dönemi Kurum Geçici Vergi beyanında uygulanacak olan finansman gider kısıtlamasında düzeltilmiş bilanço üzerinden 2024 Ocak-Mart döneminde yapılan işlemler sonucu ortaya çıkan yabancı kaynak-özsermaye hesabına göre hesaplama yapılacaktır.

2- 2023 ve öncesi dönemlerin düzeltilmiş bilanço değerleri üzerinden 2024/1 Geçici vergi döneminde bir enflasyon düzeltmesi olmayacak.

3- 31.12.2023 tarihi itibariyle basit ortalama düzeltmekatsayısıyla topluca düzeltilmiş olan stoklar için enflasyon düzeltmesi fark hesaplarında yer alan tutarların 01.01.2024 tarihi itibariyle ilgili stok hesaplarına virmanlanarak kapatılması gerekmektedir.

Bu virman işlemi sırasında düzeltme öncesi her bir stok değeri; basit ortama düzeltme katsayısı olan 1,02913 katsayısı dikkate alındığında; % 2,913 oranında her bir stok tutarına ilave maliyetkaydı (borç kaydı) yapılıp, tüm bu ilave maliyet kaydı karşılığında da enflasyon düzeltmesi fark hesabı alacak kaydı yapılarak kapatma işlemi yapılabilecektir. Bu kapanış kaydındakuruşlar seviyesinde oluşabilecek farklar dikkate alınarak kayıtların kontrol edilmesinde yarar görülmektedir.

Bu kayıtlar ile birlikte 2024/1. geçici vergi dönemsonu stok maliyetinin hesabında düzeltilmiş bu stok maliyetleri dikkate alınacaktır.

4- 31.12.2023 tarihi itibariyle düzeltilmiş olan duran varlıklar için 2024/1. Geçici vergi dönemi amortisman hesabı, 2024 1. Geçici Vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılmayacağından; 31.12.2023 te yapılan düzeltme ile hesaplanmış olan düzeltilmiş maliyet değerleri dikkate alınarak yapılacaktır. Bu kapsamda amortisman tablosunda amortismana tabi kıymet değeri ve birikmiş amortisman tutarının düzeltilmiş değeri ile alınıp alınmadığının kontrolünde fayda var.

5- 2023 ve önceki dönemlerden gelen mali zararların (KV beyannamesinde yer alması gerekmektedir) düzeltilmiş bilanço ve özsermaye hesapları ile bir ilgisi olmayıp, 2023 ve öncesi döneme ait mali zararlar mukayyet değerleri (beyannamede yer alan değeri) ile 2024/1. Geçici vergi beyannamesinde mahsup edilecektir.

6- 2023 döneminden gelen ve düzeltilen alınan ve verilen avansların 2024 ve devamında kapatılması halinde; alınan yada  verilen  avansın  düzeltilmemiş  tutarı üzerinden faturalaşma ve kapama olacak olup, enflasyon düzeltme farklarının fatura bedelleri ve KDV tutarı üzerinde bir etkisi olmayacaktır.

7- 2023 sonu itibariyle düzeltmesi yapılan alınan avans hesaplarının 31.03.2024 tarihi itibariyle kapaması yapılmış tutarlara ait 31.12.2023 te yapılmış olan düzeltme fark hesaplarının en geç 31.03.2024 tarihiitibariyle 649-diğer olağangelir ve karlar hesabına alınarak gelir kaydedilmesi gerekiyor. Bu tutar, 2024/1. Geçici vergi beyannamesinde Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler bölümünde yer verilen “Diğer İndirimler” satırında indirim konusu edilecektir.

Örnek: hesap dönemi takvim yılı olan (m) Ltd. Şti. 10/9/2023 tarihinde 10 birimlik emtianın imal edilip 2.000.000,00 TL’ye satışı için 1.000.000,00 TL nakit avans almıştır. Söz konusu emtia 1/2/2024 tarihinde teslim edilmiştir.

Alınan sipariş avansının muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

Alınan sipariş avansının 31/12/2023 tarihli bilançoda enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu hesaplanması ve muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

Düzeltme katsayısı (a / b) = 1,06001

Düzeltilmiş tutar = 1.000.000,00 x 1,06001 = 1.060.010,00 TL. Enflasyon düzeltmefarkı = 1.060.010,00 - 1.000.000,00 = 60.010,00 TL.

Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avansların enflasyondüzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkların avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde gelir hesaplarına aktarılan farklar 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilecektir.

Buna göre, örneğimizde malın teslimi sırasında yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

8- 2023 sonu itibariyle düzeltmesi yapılan verilen avans hesaplarının 31.03.2024 tarihi itibariyle mal ya da hizmet alımı yapılmış tutarlara ait 31.12.2023 te yapılmış olan düzeltme fark hesaplarının en geç 31.03.2024 tarihi itibariyle ilgili mal ya da hizmet maliyetine aktarılarak kapatılacağı sirkülerde belirtilmiştir. 

Örnek: Yukarıdaki örnekte avansı veren ve perakende ticaretle iştigal eden (N) Ltd. Şti.  tarafından  yapılanenflasyon  düzeltmesi  ve  muhasebe  kayıtişlemleri  aşağıdaki gibi olacaktır.

Hesap dönemi takvim yılı olan mükelleftarafından, verilen sipariş avansının 31/12/2023 tarihli bilançoda enflasyondüzeltmesine tabi tutulmasısonucu hesaplama ve muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

Düzeltme Katsayısı(A / B) = 1,06001

Düzeltilmiş Tutar = 1.000.000,00 x 1,06001 = 1.060.010,00 TL.

Enflasyon DüzeltmeFarkı = 1.060.010,00 - 1.000.000,00 = 60.010,00 TL.

Örneğimizde parasal olmayan kıymet mahiyetindeki verilen avansın enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkın,avans kapatıldığında “TicariMallar” hesabına intikal ettirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, örneğimizde malın teslimi sırasında yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

9- 2023 son u itibariyle düzeltmesi yapılan 126, 180, 226, 280, 326, 426 gibi depozito ve teminat ya da gelecek döneme ait gider hesaplarının 31.03.2024 tarihi itibariyle ilgili hesaba aktarımı ya da kapaması yapılanlarla ilgili 2023 ten gelen enflasyon fark hesaplarının gelir ya da gider olarakdikkate alınıp alınmayacağı konusunda 555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ve 165 No.lu VUK Sirkülerinde net bir açıklama bulunmamaktadır.

Dolayısıyla bu farkların gelir veya gider kayıtlarına intikalettirilecektir. İdare tarafından bu fark hesapların kapanmasına ilişkin açıklama bulunmadığından, ihtiyatlılık kapsamında beyanname üzerinde gelir kayıtları için diğer indirimler, gider kayıtları için KKEG satırına ilave edilmesi daha uygun olabilecektir.

Ancak, belirttiğimiz üzere, bu konuda aksi bir idare görüşü de olmadığından, idarenin görüşü oluşuncaya kadar, beyanname üzerinde bir işlem yapılmadan ilgili gelir-gider hesaplarına kayıt ile de yetinilebilir.

10- 555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetlerin 2024 ve devamında 31.12.2023 düzeltme sonucu bulunan değerinin altında satılması halinde aradaki farkın KKEG olarak beyan edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda 31.12.2023 düzeltmesi yapılan emtia, mamul, ticari mal vb, iştirakler, bağlı ortaklıklar vb., arsa- arazi vb. gibi amortismana tabi olmayan iktisadi kıymetlerin 31.03.2024 tarihine kadar satılmış olması halinde; düzeltilmiş değer ile satış bedeli arasında çıkan 2023 düzeltme farkına tekabül eden zararın 2024/1. Geçici beyanına KKEG olarak ilave edilmesi, bu belirtilen unsurlar nedeniyle alınmış olan avansların düzeltme farklarının ise kapama işlemi sırasında gelir olarak dikkate alınması nedeniyle de bu tutarın da beyannamede “Diğer İndirimler” bölümünde dikkate alınması gerekmektedir.

11- Binek oto amortisman gider sınırlamasında; binek otonun alındığı tarihte GVK 40. Madde  kapsamında  belirtilmiş  olan  sınır üzerinden  amortisman  gideriuygulanacak olup, enflasyon düzeltmesi yapılmış olan binek oto değeri üzerinden amortisman gideri kaydedilecek, ancak aracın alındığı yıldaki sınır üzerinden hesaplanan amortisman gideri kadar kısmı dikkate alınacaktır.

Örneğin; 10.01.2023 tarihinde 2 milyon TL’ye alınan araç için 2023 amortisman ayırma sınırı 950.000 TL dir. 31.12.2023 enflasyon düzeltme katsayısı 1,38477 dir. Aracın 31.12.2023 enflasyon düzeltmesi yapılmış hali 2.714.880 TL, 2024/1. Geçici dönemi amortisman gideri ((2.714.880*0,2)/4) 135.744 TL olacaktır. Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 40. maddesine göre amortisman gider sınırı ((950.000*0,2)/4) 47.500TL dir. Aradaki fark (135.744-47.500 =) 88.244 TL KKEG olacaktır.

12- 555 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinin 40/2-b maddesinde; 2024 yılı bilançosunda düzeltilmiş amortismanlar içerisinde daha önceki yıllarda ayrılmış ve kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan amortisman tutarları da bulunacağından 2024 yılı bilançosunun düzeltmesi neticesinde birikmiş amortismanlar hesabındaoluşan farkların söz konusu tutarlara isabet eden kısmının da kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyannamede dikkate alınması gerekeceği belirtilmiştir.

13- Bu kapsamda, binek oto gider kısıtlamasında, araç tam değeri üzerinden ayrılan amortismanların 2024 ve devamında yapılacakolan enflasyon düzeltmesinde yaratacağı gider etkisi sebebiyle bu giderin sınırı aşan kısmına ait kısmının KKEG olarak matraha ilavesi gerekecektir. Bu durumla karşılaşmamak için Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde belirtilen sınır üzerinden amortisman ayrılması tavsiye olunur.

14- KVK 32/A maddesi kapsamında tevsii yatırımlarda tevsi yatırımlardan elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, bu kazanca indirimli vergi oranı uygulanacaktır. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise tevsi yatırım dolayısıyla indirimli vergi oranı uygulanacak kazanç, yapılantevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumunaktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenecektir.

İndirimli KV uygulamasında, yatırımdan elde edilen kazancın tespit edilememesi halinde yapılan yatırım harcaması/ duran varlık oranına göre yatırımdan elde edilen kazanç hesaplanacak olup, yapılan yatırım harcaması/ duran varlık oranının tespitinde kullanılan yatırım harcaması hesabı ve duran varlık hesapları 2024 ve devamında enflasyon düzeltmesi yapılmış halleriyle dikkate alınarak oran hesaplanacaktır.

15- KVK 32/A maddesi kapsamında yapılan yatırım için teşvik belgesinde yer alan yatırıma katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırıma katkı tutarının enflasyon düzeltmesi ile artırımısöz konusu olmayıp, 2024/1. geçici vergi döneminde teşvik belgesinde yer alan yatırım tutarı ve/veya gerçekleşen yatırım tutarlarının kayıtlı değerleri üzerinden hesaplanan yatırıma katkı tutarının indirimli kurumlar vergisinde dikkate alınabilecektir.

16- KVK 10. maddesi kapsamında 2023 hesap döneminden devreden nakdi sermaye artırım indirimi hakkı tutarının enflasyon düzeltmesi ile herhangi bir ilişkisi bulunmayıp, devreden tutar mukayyet değeri ile 2024/1. dönem Kurum Geçici Vergi Beyannamesinde indirim konusu edilebilecektir.

Enflasyon Düzeltmesi Açısından 2024/1. Geçici Vergi Döneminde Dikkat Edilecek Hususlar Makalesini PDF Formatlı İndirmek İçin Tıklayınız

Selahattin GÖKMEN

Yeminli Mali Müşavir

Mental YMM ve Denetim Hizmetleri A.Ş.

İş Kanunu'nun 69. Maddesinde;
? Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir.
?İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. [1]
?Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.
?Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

Gece çalışması her halde 11 saat sürebilir. İşçilerin günlük 11 saati aşan ve gece 7,5 saati aşan çalışmalarına fazla çalışma ücreti 45 saati aşmasa da ödenir. [1] numaralı açıklamada belirtilen faaliyette çalışan işçinin onayı varsa haftalık 45 saat çalışıp çalışmadığına bakılır. Onayı yoksa fazla mesai ücreti gündeme gelecektir.

[1] Turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri yürütülen çalışmalarda işçinin onayı ile gece 7,5 saatten fazla çalışma yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Gece Çalıştırılmayacak İşçiler.
⚠ Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde

"Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce, gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır. Raporu olmayan veya uygun görülmeyen kadın işçi gece postalarında çalıştırılamaz.

⚠ Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmeliğin 5. maddesinde;
"Kanununun 69 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmayan işçiler çalıştırılamaz."

⚠Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğin 8. maddesinde

"Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar." aynı maddenin diğer bendinde " Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz."

⚠ Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8. Maddesinde;
...Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez. Ancak 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesi uyarınca, gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir.

NOT: Çalışmanın bir bölümünün gündüz, bir bölümünün geceye denk gelmesi halinde çalışma saati olarak fazla olan hangisi ise çalışma gündüz/gece çalışması olur. Ara dinlenmelerin kullandırılacağı zaman ayarlanarak çalışmanın gece gündüze gelmesi ayarlanabilir.

Örneğin işçinin çalışmasının yarısı gündüze yarısı gece çalışmasına denk geliyorsa ara dinlenme gece çalışmasında kullandırılarak çalışmanın gündüz çalışması olması sağlanabilir.

MURAT DELİP

İş Hukuku | Bordrolama | İK Teknolojileri | Kişisel Gelişim Uzmanı

Bilindiği üzere, 31.12.2023 tarihli bilançoların düzelteme tabi tutulması sonucu 698 hesabının borç tarafı alacak tarafından büyük olan firmalarda anılan fark tutarı 580 Geçmiş Yıl Zararları hesabına aktarılarak 698 hesap kapatılmıştır. Bu zarar tutarı sadece öz kaynak enflasyon fark hesapları ile mahsuba konu edilebilmektedir.

580 Geçmiş Yıl Zararları hesabında yer alan zarar tutarlarının 2024 ve izleyen dönemlerde verilecek geçici ve yıllık beyannameler üzerinde ortaya çıkan karlara mahsubu söz konusu olamayacaktır.

Özetle, 2023 yılı kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde yer alan ve 2023 takvim yılı kurumlar vergisi beyannamesinde mahsup edilemeyen 2019, 2020, 2021, 2022 takvim yılı zararları ile 2023 yılının zararla sonuçlanması halinde bu yıla ait zarar tutarları 2024 ve izleyen dönemlerde mahsuba konu edilebilecektir.

Soner Ülgen YMM

Tax partner at Northwest Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.

Linkedin paylaşımından Alıntı yapılmıştır

Bilindiği üzere, amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutarların, 2024 ve sonraki hesap dönemlerinde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabileceği bir çok kez yazmıştık. Birinci geçici vergi dönemi geldi çattı.

Şimdi reel olmayan finansman maliyetleri üzerinden amortisman ayrılmamış tutarların gider olarak mı dikkate alınacağı yoksa beyanname üzerinde mi indirim konusu yapılacağı hususuna açıklık getirmek gerekirse; söz konusu tutarlar beyanname üzerinde "Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler" bölümünde yer alan "350 Diğer İndirim ve İstisnalara" kulakçığına yazılmak suretiyle indirime konu edilecektir.

İndirim konusu yapılacak tutar I. geçici vergi dönemi için 2024 yılına isabet eden amortisman giderinin dörtte biri oranında olacaktır. Matrahın yetersiz olması durumunda ise gider olarak dikkate alınan amortisman tutarları izleyen dönemlere zarar olarak aktarılabilecektir.

İşin özünde ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılmasa da reel olmayan finansman maliyeti üzerinden amortisman ayrılmamış tutarların gider olarak beyanname üzerinde indirimi söz konusu olabilecektir. Özellikle amortisman süresi 5 yıldan uzun olan iktisadi kıymetlerin maliyetine intikal ettirilmiş olan reel olmayan finansman maliyetlerin itfa edilmeyen kısımlarının beş yılda eşit taksitler halinde beyanname üzerinde indirimi konu edilmesi mükellefler açısından daha kısa sürede amortisman gideri yazılması nedeniyle lehlerine olumlu sonuç doğuracaktır.

Soner Ülgen YMM

Tax partner at Northwest Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.

Linkedin paylaşımından Alıntı yapılmıştır

ÖZELGELER

• Gelir Vergisi Kanunu Özelgeleri
• Vergi Usul Kanunu Özelgeleri
• Kurumlar Vergisi Kanunu Özelgeleri
• Katma Değer Vergisi Kanunu Özelgeleri
• Damga Vergisi Kanunu Özelgeleri
• Özel Tüketim Vergisi Kanunu Özelgeleri

Vefat eden sigortalılardan dolayı gelir ve/veya aylık almakta olan hak sahiplerinin bayram ikramiyesi ödemesi hak sahiplerinin hisseleri oranında ödenir.

Örneğin; eşinin vefat etmesi nedeniyle % 50 hisse oranı ile eşe, % 25 hisse oranı ile yetim çocuğa ölüm aylığı ödenmesi halinde; 3.000 TL tutarındaki bayram ikramiyesi hak sahiplerine hissesi oranı esas alınarak ödeneceğinden, eşe 1.500 TL, yetim çocuğa ise 750 TL tutarında bayram ikramiyesi ödemesi yapılır.

Örneğin; meslekte kazanma gücü kayıp oranı % 25 olması nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, 3.000 TL'nin % 25'i oranında yani 750 TL tutarında bayram ikramiyesi ödenir.

Bayram İkramiyelerinden herhangi bir kesinti yapılamaz.

Özgür Demir

İş Başmüfettişi, Bilirkişi, Chief Labor Inspector

Linkedin paylaşımından Alıntı yapılmıştır

İşçilerin herhangi bir suçtan gözaltına alınması veya tutuklanması halinde iş sözleşmesinin akıbetinin ne olacağı, işçinin işsiz kalmasına sebep olup olmayacağı tarafıma en sık sorulan soruların başında geliyor. Özellikle aile bireylerinin endişeli bekleyişlerine, işsizlik korkusu da ekleniyor.

İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması iş sözleşmesini doğrudan sona erdiren bir durum değil. Kanunkoyucu tarafından bu durumun geçici olabileceği düşünülerek, iş sözleşmesini doğrudan sona erdirmesi düzenlenmemiş, işverene fesih hakkı da ancak belirli şartlarla tanınmıştır. Gözaltı veya tutukluluk iş sözleşmesini askıya alan bir durumdur. Bununla birlikte iş sözleşmesi askıya alındığından işverenin bu dönemde ücret ödeme borcu da ortadan kalkmaktadır.

Yargıtay İş Kanunu’nun 40. maddesinde yer alan zorlayıcı nedende askı süresinin ilk haftası için öngörülen yarım ücret kuralının gözaltı ve tutukluluk halinde uygulanmayacağını belirtmiştir. Buna göre, işçiye gözaltına alındığı veya tutuklandığı sürenin ilk haftası için yarım ücret de ödenmeyecektir. İşveren tabii ki isteğe bağlı olarak ücret ödemeye devam edebilecektir.

Askı süresi nedir?

İş Kanunu’nda gözaltı ve tutukluluk halinde askı süresinin ne kadar süreceğine dair bir sınır getirilmemiştir. Sadece işverenin fesih hakkını kullanabilmesi için asgari bir askı süresi öngörülmüştür. İşveren asgari süreyi geçirse de iş sözleşmesini feshetmek istemezse iş sözleşmesi askı halini koruyabilecek, işçinin gözaltı veya tutukluluğu sona erdiğinde tekrar işine başlayabilecektir. İş Kanunu madde 25-(IV) uyarınca, işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17.maddedeki bildirim sürelerini aşması halinde iş sözleşmesinin işverence derhal feshi mümkün olabilmektedir. Bu süreler işçinin iş sözleşmesinin devam süresine göre 2, 4, 6 veya 8 hafta olabilmektedir. Yargıtay bildirim sürelerinin iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılmış olması halinde, ilgili 25-(IV) maddesinin uygulaması yönünden arttırılmış sürelerin dikkate alınması gerektiğini ifade etmiştir. Başka bir anlatımla işverenin derhal fesih hakkı ancak, tutukluluk süresinin arttırılmış ihbar önellerini aşması halinde ortaya çıkacak olup örneğin sözleşmede üç yıl kıdemi olan çalışana 10 hafta bildirim süresi öngörüldüyse işveren gözaltı veya tutuklulukta da 10 hafta sonunda derhal fesih hakkını kullanabilecektir.

İşyerinde işlendiyse...

İşçinin gözaltına alınması veya tutukluğu kural olarak iş sözleşmesini askıya alan bir haldir. Fakat Kanunkoyucu işyerinde işlenen suçlara ilişkin ayrı bir düzenleme getirmiştir. 25. maddenin (II) numaralı bendinin (f) alt bendine göre, işçi işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işler ise bu durumda bildirim süresi beklenmeksizin iş sözleşmesi sona erdirilebilecektir. İlgili kural ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller içersinde düzenlenmiştir. Dolayısıyla, iş sözleşmesini askıya almadığı gibi sonuçları da normal gözaltı veya tutukluluktan farklıdır. İşçinin bir davranışının bu kapsamda değerlendirilebilmesi için, öncelikle davranışın işyerinde işlenmiş olması, suç olduğunun mahkeme kararı ile kesinleşmiş olması ve verilen hapis cezasının ertelenmeyip yedi günden fazla olması gerekmektedir.

Tazminat hakkı var mı?

İster normal gözaltı veya tutukluluk olsun isterse işyerinde işlenen suç olsun işverenin fesih hakkını kullanması halinde işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. 

Kıdem tazminatı konusunda ise, normal gözaltı veya tutukluluk ile işyerinde işlenen suçu ayırmak gerekmektedir. İşyerinde işlenen suç yukarıdaki şartları taşıyorsa ve işveren iş sözleşmesini bu nedenle feshederse, işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Ayrıca prim ödeme koşulları olsa bile işsizlik sigortasından yararlanamayacaktır. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranış olarak kabul edildiğinden iş sözleşmesi tazminatsız sona erecektir. Diğer gözaltı veya tutukluluk hallerinde ise işveren bildirim süresi kadar bekledikten sonra iş sözleşmesini sona erdirirse, işçi diğer koşullar da varsa kıdem tazminatına ve işsizlik sigortasından ödeneğe hak kazanacaktır. Yargıtay’a göre de; işverenin bildirim şartına uyma ve ihbar tazminatı yükümlülükleri bulunmamakla birlikte, kıdem tazminatı ödemesi gerekir. Gözaltı veya tutukluluk nedeniyle iş sözleşmesi sona eren işçilerin, yasal olarak işe dönüş hakları bulunmamaktadır.

Cem Kılıç

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/isci-suc-islerse-neler-olur-7124619

Bildiğiniz gibi 2023 yılı sonunda yapılan enflasyon düzeltmesi neticesinde parasal olmayan varlık ve kaynak hesaplar düzeltilerek, 698 hesabın borç ve alacağını ortaya çıkan farklar kaydedildi. Bazı hesaplar örneğin geçmiş yıl karı, -zararı ve dönem karı - zararı ise düzeltmeye tabi tutulmadan 698 hesaba aktarıldı. Bu şekilde oluşan 698 hesabın borç bakiyesi 580 hesabı alacak bakiyesi ise 570 hesabı oluşturdu ve nihai olarak düzeltme sonrası bilanço oluştu.

Buraya kadarki düzenleme tamamen 555 nolu VUK tebliğin düzeltmenin yol haritasını tarif ettiği maddelerin sonucudur.

Dolayısıyla düzenleme böyle iken buna aykırı olacak şekilde bir düzeltme sonrası bilanço çıkarılabilir mi, ayrıca buna neden gerek duyulsun.

Birincisi; 2023 yılı düzeltmesinde geçmiş yıl k/z ile dönem k/z hesaplarının düzeltmeye tabi tutulmamış olması mükellefler açısından bir hak kaybına sebebiyet vermez. Tebliğin bu yöntemi seçmiş olmasının nedeni, bu hesaplar için düzeltme yapmanın (fark hesapları 698 kaydedileceği ve özkaynak hesaplarına ilişkin fark hesaplarının statüsü belli iken) hiç bir farklılık doğurmayacak olmasıdır.

İkinci olarak buna rağmen özellikle ,düzeltme öncesi kar var iken düzeltme sonrası zarar çıkan mükelleflerden bazılarının dönem karını ve hatta geçmiş yıl karını düzeltme sonrasında aynen kendi hesaplarında korudukları, bu durumda düzeltme sonrası hem 580 hem de 570 hesabın bir arada bulunmasını tercih ettikleri görülmektedir. Bu tarz bir yaklaşımdan amaç ise, geçmiş yıl karlarının zarar içerisinde kaybolmasını engellemek , sadece stopaj ile dağıtıma konu edilmesini sağlamak olsa gerek. Ancak kar dağıtımı yapılacağı zaman, geçmiş yıl zararlarının bu kardan mahsup edilmesi gereği açık iken ve ayrıca bu kar tutarlarının 698 hesaba aktarılması sağlanmadığından 580 hesabın bakiyesinin bu tutarlar kadar fazla olacağı düşünüldüğünde bu amaca ulaşmak mümkün değildir.

2024 yılında ortaya çıkacak karlar ve daha önce 570 e kaydedilen karlar toplam olarak dikkate alınıp, kar dağıtımı esnasında geçmiş yıl zararlarının mahsubunda bu tutar kullanılması amaçlanıyorsa , bu da bir farklılık yaratmaz. Zira 2024 ve ileriki dönemlerde yapılacak düzeltme neticesinde ortaya tek bir kar veya zarar tutarı çıkacak olup, burdan ortaya çıkacak karın dağıtımı ise artık yine sadece stopaja konu olacaktır.

Yani özet olarak 2023 yılı enflasyon düzeltmesi sonunda geçmiş yıl zararı ortaya çıkmış ise bu zararı Tebliğin izin verdiği gibi özkaynak hesaplarının düzeltme farklarına mahsup edip gösterme tercihi dışında bir yöntem mümkün olmayıp, başka türlü kayıt yöntemleri hem düzeltmenin vergisel etkisi hem de kar dağıtımı aşamasında bir farklılık yaratmayacaktır.

Ancak düzeltme sonunda geçmiş yıl karı ortaya çıkanlar için ise bu hesabı aşağıdaki biçimde kırmaları isabetli olacaktır.

- 2023 ve öncesi karlar

- 2023 Enflasyon düzeltmesi karı

Orhan GEZER

Yeminli Mali Müşavir / Bağımsız Denetçi / E.Vergi Müfettişi

Linkedin paylaşımından Alıntı Yapılmıştır.

Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin (BDY) 14’üncü maddesi uyarınca bağımsız denetçi olarak yetkilendirilme talebinde bulunacakların bağımsız denetçilik sınavında başarılı olmaları gerekmektedir. Bu kapsamda, BDY’nin 16’ncı maddesi uyarınca denetimle ilgili alanlardaki teorik ve uygulamaya ilişkin bilgileri ölçmek üzere aşağıdaki tabloda yer alan modüllerden elektronik sınav (e-sınav) şeklinde Kurumumuzun Ankara’daki binasında gerçekleştirilecektir.

Sınav müracaatları 14 Mayıs 2024 tarihinde saat 10.00’da başlayıp 17 Mayıs 2024 tarihinde saat 23.59’da sona erecektir. Başvurular elektronik ortamda https://www.kgk.gov.tr adresinde yer alan başvuru formunun doldurulması suretiyle yapılacaktır.

Sınava alınacak aday sayısı, elektronik sınav (e-sınav) uygulama salonunun aday kapasitesiyle sınırlı olacağından Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Denetim Standartları modülünden gerçekleştirilecek sınav için kontenjan; her bir oturum için 55 olarak belirlenmiştir. Adaylar, sınav ücretini ödeme sırasına göre kontenjana dâhil edilecektir. Kontenjan dolduğu takdirde adayların sınav ücretini yatırması sistem tarafından engellenecek ve e-Bağımsız Denetçilik Sınavı için sınav ücreti ödeme süresi sonlandırılacaktır.

Sınava; BDY’nin 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen mezuniyet şartını sağlayanlar başvurabilir.

Sınav süresi 60 dakikadır. Sınav listesinde ismi yer almayanlar ile sınava girişte, T.C. Kimlik Numarası içeren nüfus cüzdanı, pasaport veya sürücü belgesinden birini ibraz etmeyenler sınava alınmazlar.

Sınav sonuçları, Kurum internet sitesinde duyurulur. Ayrıca, sınav sonuç belgesi gönderilmez.

Sınava katılmak isteyenlerin, sınava girecekleri modül için 450 TL sınav ücretini başvuru esnasında kredi kartından on-line olarak ödemeleri gerekmektedir.

Sınava müracaat ettiği halde katılmayanlar ile sınava girmekten vazgeçenlerin ödedikleri ücretler iade edilmeyecektir.

Adaylara ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Kaynak: KGK