Cumartesi gününün yıllık ücretli izinden sayılıp sayılamayacağı tartışmalıdır. Cumartesinin iş günü kabul edilmesi nedeniyle pek çok işyerinde cumartesi günleri de izin hakkından düşülür. Ancak Yargıtay, cumartesinin yıllık izin günü sayılıp sayılmayacağını iş sözleşmesine göre değerlendiriyor.
En az bir yıllık kıdeme sahip bir işçiye dinlenmesi için ücretli izin verilmesi zorunludur. İşçilerin hem çalışma süreleri, hem de yıllık ücretli izin kullanımı ile ilgili şartlar, mevzuatta açıkça yer almaktadır. Her işveren, kendi işyerlerinde yasal sınırları aşmamak koşuluyla çalışma saatlerini ve günlerini istediği gibi belirleyebilmektedir. Bu farklılıklar, çalışanların ücretli izin kullanımlarını da etkileyebilir.
Yıllık izin hakkı
Yıllık ücretli izin, çalışanlar için Anayasa ile güvence altına alınmış vazgeçilemez bir haktır. Bu sebeple, çalışanlar bu haktan kendi istekleriyle bile vazgeçemezler. Yıllık izin hakkı için, çalışanın, aynı işverene bağlı kıdem süresinin en az bir yıl olması şarttır. Çalışan her ‘bir’ yılını tamamladığında yıllık ücretli iznine hak kazanır. Çalışanın, bunu takip eden hizmet yılı içerisinde söz konusu izni kullanması esastır.
Yıllık izin süreleri
Yıllık ücretli izin süreleri İş Kanunu’nda belirlenmiş durumda. Bu konudaki kanun maddesi normatif hukuk kuralı şeklinde. Yani bir alt sınır var, fakat bir üst sınır yok.
Yıllık izin süreleri şöyledir:
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) kıdemi olanlar için 14 iş günü.
- Beş yıldan fazla on beş yıldan az kıdemi olanlar için 20 iş günü.
- On yıl ve daha fazla olanlar için 26 iş gününden az olamaz.
Özel durumlar
- Yeraltı işlerinde çalışanlar için yıllık izin süreleri, 4 gün artırılarak uygulanır. Örneğin; 1 yıl maden işinde çalışan bir işçi 14 yerine 18 iş günü izin hak edecektir.
- 18 yaş ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 yaş ve 50 yaşın üzerindeki işçilerin yıllık izin süresi 20 iş gününden az olamaz.
10 günden az olamaz
Geçtiğimiz yıllarda İş Kanunu’nda yapılan değişiklikle yıllık izin kullanımı açısından önemli bir düzenlemeye gidildi. Buna göre, izin süresi bir parçası 10 günden az olmamak koşuluyla istenildiği kadar bölünebilir. Örneğin, 14 gün izni olan bir çalışan 10 gün iznini bir bütün olarak kullandıktan sonra geri kalanını 4 parçada kullanabilir.
Sözleşmede varsa
İş Kanunu haftalık en fazla çalışma saatini 45 saat olarak belirlemiştir. Haftada 6 gün çalışılması durumunda, haftalık çalışmasını tamamlayan işçinin 24 saat kesintisiz dinlenme hakkı, ‘hafta tatili’ olarak belirlenmiştir.
İş Kanunu çalışma sürelerini bu şekilde düzenlerken, işverenlere bazı noktalarda istedikleri gibi düzenleme yapma serbestisi tanımıştır. Örneğin, her işçinin haftada 6 gün çalıştığı var sayılsa da işverenin haftalık çalışma süresini haftanın günlerine istediği gibi dağıtma yetkisi vardır. Bu anlamda, işveren günde 11 saati aşmayacak şekilde, günlük çalışma süresini istediği gibi belirleyebilecek ve haftalık çalışma süresini de 6 günden daha kısa tutabilecektir. Örneğin, haftalık 45 saat çalışan bir işyerinde, haftada 5 gün, günde 9 saat çalışılabilir. Bu şekilde, işyerinde cumartesi günü fiilen çalışılmamaktadır.
İşçilerin cumartesi günü fiilen çalışmamaları durumunda, yıllık izin kullanımında cumartesi gününün yıllık ücretli izinden sayılıp sayılamayacağı hususu tartışmalıdır. Bu duruma ilişkin açık bir yasal düzenleme olmaması ve genel olarak cumartesi gününü iş günü kabul edilmesi nedeniyle pek çok işyerinde cuma günü yıllık izin kullanan işçilerin cumartesi günleri de izin hakkından düşülmektedir.
Yargıtay ne diyor?
Yakın zamanda yayımlanan bir Yargıtay kararında (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 02.03.2021 tarihli Esas No: 2021/897, Karar No: 2021/5272 kararı), bu konu ile ilgili farklı bir bakış açısı ortaya konulmuştur. Kararda, cumartesi fiilen çalışma günü olmayan işyerlerinde cumartesinin yıllık izin günü sayılıp sayılmayacağının iş sözleşmeleri ile belirlenebileceğine karar verilmiştir. Bu bakımdan, çalışanın iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde cumartesi günü ‘hafta tatili’ günü olarak belirlenmişse, çalışanların izin haklarında bu gün hafta tatili olarak değerlendirilecektir. Dolayısıyla, yıllık izin süresi içine denk gelen cumartesi günleri izin hakkından düşmeyecek, yıllık izin gününden sayılmayacaktır.
Diğer taraftan, cumartesi günü fiilen çalışma olmamasına rağmen, iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesinde cumartesi gününün hafta tatili olduğuna ilişkin bir düzenleme yoksa işveren çalışanın yıllık izin süresi içine denk gelen cumartesi günlerini yıllık izin süresinden düşebilecektir. Cem Kılıç
