“Kamu ihalelerine kimler girebilir” sorusunun yanıtı ilk bakışta; herkes kamu ihalelerine girebilir” şeklindedir. Bununla birlikte, ihaleye girmek yani ihaleye teklif vermek her teklifin ihale makamı tarafından değerlendirmeye alınacağı anlamına gelmez. Teklifin değerlendirmeye alınabilmesi için;

1- Kişinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda “ihaleye katılamayacaklar” ve “ihale dışı bırakılacaklar” kategorisinde yer almaması,

2- İhalede istenen yeterliliğe ilişkin belgeleri teklif mektubu ekinde vermesi,

gerekmektedir.

Öte yandan, KOBİ’ler için fırsat penceresi olarak nitelendirebileceğimiz doğrudan temin kapsamındaki kamu alımlarına da iştirak edilebilir.

1. İhalelerden nasıl haberdar olunabilir?

Yaklaşık maliyeti ne olursa olsun tüm ihaleler (pazarlık usulüyle yapılanlar hariç) Kamu İhale Kurumu’nun web sayfasında yer alan Kamu İhale Bülteni’nde yayımlanmaktadır. Söz konusu bültene ücretsiz şekilde erişilebilir. Yaklaşık maliyeti belli bir parasal limitin altında olanlar ise ayrıca yerel gazetelerde de ilan edilmektedir. Pazarlık usulü ve doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda ise ilan yapma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Teklif verebilmek için ihale dokümanının e-imzayla EKAP’dan indirilerek edinilmesi gerekir. 4734 sayılı Kanuna göre (21’inci madde “b”, “c”, “f” bendi) göre pazarlık usulüyle yapılan ihalelerde ise sadece idare tarafından davet edilenler ihale dokümanını edinebilir ve teklif verebilir. Diğerlerinin bu tür ihalelerde teklif vermesi teknik ve yasal olarak mümkün değildir.

2. “İhaleye katılamayacaklar” ve “ihale dışı bırakılacaklar”

4734 sayılı Kanun’a (Md.11) göre; aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:

a) Bu kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar

b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler

c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler

d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar

e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri

f) (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10’undan fazlasına sahip olmadıkları anonim şirketler hariç).

İhaleyi yapan idare bünyesinde bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar.

“İhaleye katılamayacaklar” kategorisinde yer alanların buna rağmen ihaleye katılması halinde bunlar ihale dışı bırakılır, geçici teminatları gelir kaydedilir ve haklarında kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama işlemi tesis edilir.

Kanuna (Md. 10) göre; aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:

a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan

b) İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan

c) Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan

d) Kesinleşmiş vergi borcu olan

e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen

f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen

g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan

h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilen

i) Kanunun 11’inci maddesine göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan

j) Kanunun 17’nci maddesinde belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.

3. İhalelere katılabilmek için gerekli olan yeterlilik kriterleri ve belgeler

İhaleye katılabilmek için teklif mektubu ve geçici teminatın yanı sıra ihale ilanında ve idari şartnamede istenen belgelerin teklif zarfı içinde ihale saatine kadar ihaleyi yapan idareye sunulması gerekmektedir.

İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak istenebilecek başlıca bilgi ve belgeler şunlardır:

a) Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;

1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,

2) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması zorunlu olan bilançosu yoksa bunlara eşdeğer belgeleri,

3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili cirosunu gösteren belgeler.

b ) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;

1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,

2) İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) Son 15 yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

b) Son 5 yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin deneyimi gösteren belgeler,

3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,

4) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler,

5) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren, uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından verilen sertifikalar,

6) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.

Kanunda birkaç belge daha sayılmış olmakla birlikte bu tür belgeler uygulamada pek istenmemektedir.

Yukarıda sayılan belgelerin tamamının ihale öncesinde verilmesi zorunlu olmayıp, sunulmayacak belgeler tablosunda yer alan belgeler elektronik ortamda da sunulabilir.

4. KOBİ’ler için fırsat penceresi: Doğrudan temin

Piyasada henüz yeterli ekonomik güce ve iş deneyimine sahip bulunmayan veya yerel ölçekte faaliyet gösteren firmalar herhangi bir şart (yeterlilik kriteri) olmaksızın kamu idarelerince doğrudan temin kapsamında yapılan alımlara katılabilir. Kanunun 22. maddesine göre; doğrudan temin bir ihale usulü olmadığından kamu idaresi piyasa fiyat araştırması sonucunda en uygun fiyatı veren kişiden alım yapabilir. Bu tür alımlar ilan edilmediğinden ilgili kamu idaresiyle iletişim kurulmak suretiyle alımlardan haberdar olunabilir. Ahmet ARSLAN - Denetçi, CPA, MBA

https://www.dunya.com/kose-yazisi/kamu-ihalelerine-kimler-girebilir/620603