506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda yer alan zamanaşımı ve hak düşürücü sürelere ilişkin hükümler ayrı ayrı açıklanmıştır. Buna göre;

A- Gelir ve Aylıklar Açısından;

01.10.2008 öncesinde; iş kazalarıyla meslek hastalıkları ve ölüm sigortalarından hak kazanılan gelir ve aylıklar 5 yıl içinde istenmezse zamanaşımına uğrar ve istendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.

01.10.2008 tarihinden sonra ise; iş kazası, meslek hastalığı, vazife malûllüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların 5 yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar. (5 yıldan daha uzun bir süre sonra istenmişse 5 yılı geçen kısmı zamanaşımına uğrar.)

01.10.2008 öncesinde, bu tarihten sonra da olduğu gibi, kısa vadeli sigorta kollarından kazanılan diğer haklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşer. Ancak, 1.10.2008 tarihinden sonrası için ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar da, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşer.

B- Kurum Alacakları Açısından;

1. 08.12.1993 tarihi öncesine ilişkin olanlar için 10 yıllık,
2. 08.12.1993- 06.07.2004 tarihleri arasına ilişkin olanlar için 5 yıllık,
3. 06.07.2004-01.10.2008 tarihleri arasına ilişkin olanlar için 10 yıllık,
4. 01.10.2008 tarihinden sonrasına ilişkin olanlar için 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır.

C- İdari Para Cezaları Açısından

1. 12.05.1993- 06.08.2003 tarihleri arasına ilişkin olanlar için 10 yıllık,
2. 06.08.2003-01.10.2008 tarihleri arasına ilişkin olanlar için 5 yıllık,
3. 01.10.2008 tarihinden sonrasına ilişkin olanlar için ise 10 yıllık zamanaşımı söz konusudur.

5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinin ikinci fıkrasında; Kurum’un prim ve diğer alacaklarının ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbi olduğu belirtilmektedir. Aynı fıkrada farklı durumlar için zamanaşımının hangi tarihten itibaren başlayacağı açıklanmaktadır. Ancak, burada Kurum’un prim ve diğer alacaklarının, denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden itibaren, zamanaşımının on yıl olarak uygulanacağı ifade edilmektedir. Bu durum ise aynı tarihte doğan iki alacağın zamanaşımı süresinin farklı olmasına sebep olmaktadır.

Pirim ve diğer alacaklar için dikkate alınması gereken zamanaşımı tarihleri

Nazlı Gaye Alpaslan

https://www.hurses.com.tr/av-nazli-gaye-alpaslan/sgk-ve-idari-para-cezalarinda-zamanasimi-uygulamasi/haber-27639

SGK Alacaklarının terkini ve zamanaşımı konulu 1/8/2012 tarihli ve 2012/27 sayılı Kurum Genelgesinin 7.2 numaralı bölümünde 18/09/2018 tarihli ve 2018/32 sayılı Genelge ile değişiklik yapılmıştır.

Buna göre;

10 yıllık zamanaşımına giren prim ve diğer alacakları ile ilgili anlaşmazlık davalarının mahkemelerin iş yükünü  artırdığı,

Zamanaşımına giren SGK alacakları ile ilgili program çalışmaları tamamlanıncaya kadar,

İşyeri ve sigortalı borçlarının SGK müdürlükleri tarafından düzenli aralıklarla taranarak en eski borçtan başlanarak belirleneceği,

Zamanaşımını durduran ve kesen sebepler ile ilgili gerekli araştırmalar da yapıldıktan sonra borcun zamanaşımına girdiğinin anlaşılması halinde  genelge ekinde yer alan “Borç Bilgilendirme Formu” nun gönderilerek tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödeme yapılmasının istenileceği,

Rızaen yapılan ödemelerin kabul edileceği,

Borçlular tarafından ödemesi yapılmayan, takibi mümkün olmayan zamanaşımına girmiş borçların ise icra servisine gönderilmeyeceği ve muhasebe sisteminin ilgili hesabında  tutulacağı,

Borçlu tarafından tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde zamanaşımı itirazında bulunulması halinde, Prim Tahakkuk ve İtiraz Komisyonu incelemesine sevk edileceği ve zamanaşımına girdiğinin anlaşılması halinde yargıya gidilmeksizin icra takip dosyasının alacaklı servise iade edileceği,

İcra dosyasında birden fazla dönem bulunması ve bazı dönemlerin zamanaşımına girmesi halinde sadece ilgili dönemlerin icra dosyasından iptalinin yapılacağı,

SGK’ya zamanaşımı defi iddiası ile itiraz edilmesinin mahkemeye dava açma süresini durduran veya kesen bir işlem olarak kabul edilmeyeceği,

Zamanaşımına uğramış olan borçların eksik borç haline dönüştüğü, dolayısıyla borç ve borçlu ortadan kalkmadığından ilgili kişilerin de Kuruma karşı borçulukları devam edeceğinden zamanaşımına girmiş borçların:

• Kurumca verilecek borcu yoktur yazılarında veya Kurum ve Kuruluşlarca yapılacak borç sorgulamalarında,
• Kurumca uygulanan teşvik, destek ve indirimlerde,
• Primlerini kendileri ödeyen sigortalıların sağlık hizmetlerinden yararlanılmasında,
• KDV Mahsubu ile prim ödenmesinde kullanılan “Borç Döküm Formunda”,

İşverenin/sigortalıların borcu olarak dikkate alınacağı da belirtilerek;

1-) İhale konusu veya özel bina inşaatlarında yapılan araştırma işlemleri sonucunda belirlenen fark işçilik borçlarının işverene tebliği üzerine söz konusu borçların işveren tarafından zamanaşımına girdiğine dair itirazda bulunulursa bahse konu bu borçlar ödenmeden ihale konusu işlerde teminatın iadesi ve özel bina inşaatlarında ise iskan için ilişiksizlik belgesi verilmeyeceği,

2-) 6183 sayılı Kanunun 23 üncü maddesine göre Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince reddiyat yapılması durumunda bahse konu maddenin birinci fıkrasına göre yapılacak mahsuptan sonra Kurumun zamanaşımına girmiş prim alacakları dahil prim ve diğer alacaklarından muaccel olanlara mahsup yapılacağı,

Belirtilmiştir.

Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı (2)

MADDE 93- (Değişik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir. (3)

(Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir. Kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanır.

Bu alacaklar için 89 uncu madde gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı, 88 inci maddede belirtilen ödeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren uygulanır. Bu Kanuna dayanılarak Kurumca açılacak tazminat ve rücȗ davaları, on yıllık zamanaşımına tâbidir. Zamanaşımı tarihi; rücȗ konusu gelir ve aylıklar bakımından Kurum onay tarihinden, masraf ve ödemeler için ise masraf veya ödeme tarihinden itibaren başlar.

Zamanaşımından sonra yapılan ödemeler kabul edilir. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tâbi sigortalıların zamanaşımı nedeniyle prim ödenmeyen süreleri, sigortalılık süresinden sayılmaz ve bu süreye ilişkin sigortalılık hak ve yükümlülükleri düşer.