I- GİRİŞ

İşverenlerimizin, işyerlerine ve çalıştırdıkları sigortalılara dair yerine getirmek zorunda oldukları bir takım yasal yükümlülükler vardır. Bunlardan biri de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı Bildirimi ve Tescili” başlıklı 8 ve “İşyeri, İşyerinin Bildirilmesi, Devri, İntikali ve Nakli” başlıklı 11. maddeleri uyarınca yükümlü oldukları işyeri ve sigortalıların tescili yükümlülüğüdür. Söz konusu yükümlülükleri yerine getirirken bazı detaylar göz ardı edilebilmekte yahut sehven hatalı işlem yapılmamaktadır.

Bu çalışmamızda, aynı işverene ait işyerlerinde çalışmakta olan sigortalıların fiilen çalıştıkları işyerinden değil de sehven diğer işyerinden bildirilmeleri ve sonrasında durumun anlaşılmasıyla düzeltme amaçlı verilen bildirge/belgelerden dolayı idari para cezası uygulanıp uygulanmayacağı hususunu açıklamaya çalışacağız.

II- İLGİLİ MEVZUAT HÜKÜMLERİ VE ÖRNEKLİ AÇIKLAMALAR

5510 sayılı Kanun’un “Sigortalı Bildirimi ve Tescili” başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrası; “İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür.”

Mezkur Kanun’un “İşyeri, İşyerinin Bildirilmesi, Devri, İntikali ve Nakli” başlıklı 11. maddesinin üçüncü fıkrası ise; “İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür.”

Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’un “Kurumca Verilecek İdarî Para Cezaları” başlık 102. maddesi;

Kurum’ca dayanağı belirtilmek suretiyle diğer kanunlarda aşağıda belirtilen fiiller için idari para cezası öngörülmüş olsa dahi ayrıca bu Kanunun;

a) 1) 8. maddesinin birinci fıkrası ile 61. maddede belirtilen bildirgeyi, bu Kanunda belirtilen süre içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu hâlde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.

c) 86. maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usulde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;

1) Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek belgenin 86. maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurum’ca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

Hükümlerine amirdir.

Zikredilen Kanun hükümlerinden 8 ve 11. hükümlere dikkat edildiğinde hükümlerin hiçbirisinde belgelerin işyerinin bağlı olduğu kurum ünitesine vermek veya doğrudan işyerinden yerine getirmek yükümlülüğünün olmadığı, bu bağlamda yükümlülüğün yerine getirilmiş sayılması için Kuruma verilmesinin yeterli olduğu anlaşılmaktadır.

Bu bağlamda, sigortalının fiilen çalıştığı işyerinden değil de aynı işverenin başka işyerinden Kurumumuza bildirilmesi ve bu durumun daha sonra fark edilerek sonradan, durumu düzeltme amacıyla yani sigortalıların bildirildikleri işyeri ile bildirilmeleri gereken işyeri bakımından iptal ve asıl/ek mahiyetli belge düzenlenmesi ve verilmesi durumunda değerlendirme şu şekilde olacaktır: sigortalıların yanlış da olsa Kanuni süresi içinde veya dışında işverene ait bir işyerinden bildirilmelerine dair sigortalı işe giriş bildirgelerinin ve aylık prim ve hizmet belgelerinin verilmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması yani yükümlülüklerin işyeri bazında değil işveren tarafından yerine getirildiği dikkate alınması suretiyle, diğer bir ifadeyle Kuruma karşı yükümlülükler işveren tarafından şu veya bu işyeri üzerinden yerine getirilmiş olduğu için Kuruma karşı yükümlülüklerin yerine getirilmesi bakımından bir ihlal olduğu şeklinde değerlendirme yapılmaması gerekmektedir.

Ayrıca, Sosyal Güvenlik Kurumu 2013/11 sayılı Genelge’nin “2.14- Naklen ve Hizmet Akdi Sona Ermeden Aynı İşverenin Aynı ya da Başka Ünitede Tescil Edilmiş İşyerinde Çalışanlar” başlığı altında şu ifadeler yer almaktadır: “İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma verilerek tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yasal süresi dışında Kuruma yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılacaktır. Sigortalının hizmet akdinin sona erip ermediğinin tespiti Kurumun hizmet kayıtlarından yapılacak, ayrıldığı işyerinden sonra ara vermeden nakil edildiği işyerinde işe başlaması halinde bu sigortalının gerek işten ayrılış bildirgesi gerekse işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanmayacaktır. İşverenlerin bu durumdaki sigortalılar için e-Sigorta yoluyla verecekleri işe giriş bildirgesinde “İstisna Durum Bildirim Tablosu”nda “Naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurumun aynı ya da başka sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezince (SGİM/SGM) tescil edilmiş diğer işyerinde çalışan sigortalı” alanı, işten ayrılış bildirgesinde ise işten ayrılış nedenlerinden “16 Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli” alanını seçmeleri gerekmektedir.”

Örnek:

Sigortalı Mehmet bey, işveren Fatma hanıma ait (X) işyerinden 31.12.2010 tarihinde ayrılmıştır. Bununla birlikte sigortalı Mehmet bey, yine Fatma hanıma ait olan (Y) işyerinde 05.01.2011 tarihinde çalışmaya başlamıştır. Sigortalı Mehmet beyin yeniden çalışmaya başladığına dair düzenlenen Sigortalı İş Giriş Bildirgesi 10.01.2011 tarihinde Kuruma verilmiştir. Öte yandan, sigortalı Mehmet bey adına (X) işyeri tarafından verilen aylık prim ve hizmet belgesinde 2010 yılı Aralık ayında 30 günlük hizmet bulunduğu, ancak işten ayrılış tarihi ve ayrılış nedeni bildirilmediği gibi sigortalı işten ayrılış bildirgesinin de verilmediği tespit edilmiştir. Bu durumda 05.01.2011 tarihinde (Y) işyerinde çalışmaya başlayan sigortalının hizmet akdinin kesintisiz olarak devam ettiğinden bahsedilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, (Y) işyerinden yasal süresi dışında verilen işe giriş bildirgesi, (X) işyerinden ise yasal sürede verilmeyen sigortalı işten ayrılış bildirgesi için idari para cezası uygulanması gerekmektedir.

III- SONUÇ

Sonuç itibariyle, aynı işveren tarafından çalıştırılan sigortalılar bakımından işverene ait bir başka işyerinden Kuruma karşı yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması halinde, düzeltme amaçlı verilen olarak bilahare farklı işyeri üzerinden verilmesi gereken belgeler nedeniyle idari para cezası uygulanmaması gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus işyerleri arası nakillerde, hizmet akdinin kesintiye uğramaması ve ilgili aylık prim ve hizmet belgelerinde sigortalıların işten ayrılış tarih ve nedenlerinin belirtilmesi gerektiğidir. http://www.y-akademi.com/ik/201812_ct.htm

Çağlar TÜRKER* E-Yaklaşım / Aralık 2018 / Sayı: 312