510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 3 üncü maddesinin (10) numaralı alt bendinde genel sağlık sigortalısının Bakmakla yükümlü olduğu kişiler sayılmıştır.: 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1), (2) ve (7) numaralı alt bentleri ile yedinci ve sekizinci fıkralarının dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;
a) Eşini,
b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,
c) Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını, (1) ifade etmektedir denilmiştir.
Bu nedenledir ki vatandaşlarımızın yabancı uyruklu kişilerle evlenmeleri halinde ve yukarıda sayılan istisnalar dışındaki (çırakların, 60/c-1 yani eski adıyla yeşil kartlıların vatansız ve sığınmacıların, sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu kanununa göre koruma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden faydalanan genel sağlık sigortalılarının kanun gereği bakmakla yükümlüleri olmadığından eş ve çocukları sağlık yardımlarından faydalanmamaktadırlar.) kapsamlarda sağlık yardımlarından kendileri nasıl faydalanırlarsa genel sağlık sigortalılarının yabancı uyruklu eşleri de aynı şekilde sağlık yardımlarından faydalanmaktadırlar.
Vatandaşlarımız yukarıda sayılan istisnalar dışında bir kapsamda genel sağlık sigortalısı ise (SSK,(4/a) Bağkur,(4/b) Emekli Sandığı,(4/c) emekli vb.) ve sağlık yardımlarından yararlanma hakkını elde ettiyse, yabancı uyruklu eşlerde sağlık yardımlarından yararlanma hakkına sahiptirler. Yabancı uyruklu eşlerin genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlüsü olarak sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine veya Sosyal Güvenlik Merkezlerine müracaat ederek ikamet teskerelerini, yabancı ülke sağlık yardımlarından yararlanmadıklarını belirtir bir taahhütte bulunmaları ve yabancı uyruklular için verilen TC kimlik numaralarını bildirmeleri halinde sağlık yardımlarından faydalanmaları mümkün olmaktadır.
Çünkü, 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinde kişinin genel sağlık sigortası kapsamında olması için ikametgahının Türkiye’de bulunması şartı yer almaktadır. Haliyle yabancı uyruklu eşin sağlık yardımlarından faydalanması için ikamet tezkeresinin olması gerekmektedir.
İstisnalar:
5510 sayılı kanunun 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde sayılan; Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar, bu kapsamda genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilirler ve sağlık yardımlarından faydalanırlar.
Ancak, vatandaşlarımızın yabancı uyruklu eşlerinin bu kapsamda genel sağlık sigortalısı olmaları mümkün olmamaktadır. Bu kapsam ise 1/1/2012 öncesi yeşil kartlı olarak sağlık yardımından faydalanan kişiler olup, 1/1/2012 sonrasında ise 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde sayılan kişilerdir.
Yani Türk vatandaşı bir kişi herhangi bir kapsamda yani 4/a, 4/b veya diğer kapsamlarda bir genel sağlık sigortalılığı yok ise ve sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına giderek gelir testi yaptırmış ve gelir testi sonucu Kanunun 60 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi (eski adıyla yeşil kartlı) kapsamında genel sağlık sigortalısı olması halinde yabancı uyruklu eşin bu kapsamda genel sağlık sigortalısı olarak sağlık yardımlarından yararlanması mümkün olmamaktadır. Yani yabancı uyruklu vatandaşlar 60/c-1 (yeşil kart) kapsamında sağlık yardımlarından yararlandırılmamaktadırlar.
Bize gelen soruda vatandaşımız yabancı uyruklu bir eşi olduğunu ve yeşil kart kapsamında sağlık yardımlarından yararlandığını ancak eşinin yararlanmasına Sosyal Güvenlik Kurumunun izin vermediğini ifade etmektedir. Bizce de Kurum yetkilileri yasal çerçevede konuyu değerlendirmişler ve doğru bir karara varmışlardır. Maalesef yabancı uyruklu eşiniz 60/c-1 kapsamında genel sağlık sigortalısı olamamaktadır.
Bu durumda eşinizin ya 5510 sayılı Kanunun 60/d bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olması gerekir yada sizin 60/c-1 kapsamı dışında bir kapsamda genel sağlık sigortalısı olmanız ve eşinizin de sizin bakmakla yükümlünüz olarak sağlık yardımlarından yararlanması mümkün olacaktır. Kaynak : SGK Rehberi
