I- GİRİŞ

Türkiye’de 397 sıra no.lu VUK Tebliği’ne ile hayata geçirilen ve 5 Mart 2010 tarihinden itibaren uygulamada olan e-fatura, veri format ve standardı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen, VUK gereği bir faturada yer alması gereken bilgilerin içerisinde yer aldığı, satıcı ve alıcı arasındaki iletiminin merkezi bir platform (GİB) üzerinden gerçekleştirildiği elektronik bir belgedir. E-fatura yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yönetilen e-fatura uygulamasında amaç tek format ve standarda göre satıcı ve alıcı arasında güvenli, zaman ve maliyet tasarrufu sağlayan bir sistem oluşturmaktır. Bunun için yurt dışı uygulamalar incelenerek başarıya ulaşmış e-fatura işleyişleri dikkate alınmış ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından açık kaynak bir standart olan XML tabanlı ticari hayatın tüm süreçlerini içerecek şekilde etiketlemelere sahip olan uluslararası bir standart olan UBL-TR benimsenmiştir.

397 sıra no.lu VUK ile tüzel kişiler sistemden faydalanabilirken 416 sıra no.lu VUK tebliği ile gerçek kişilere de e-fatura uygulamasına dâhil olma hakkı tanınmıştır. Uygulamanın yaygınlaştırılması amacıyla “Özel Entegratörlük” müessesi 421 sıra no.lu VUK tebliğinin yayınlanmasıyla genel işleyişe dâhil edilmiştir. Yurtdışında e-fatura servis sağlayıcısı olarak bilinen özel entegratörlük sayesinde bilgi işlem alt yapısı yeterli olmayan mükelleflerin de uygulamadan kolayca faydalanabilmeleri amaçlanmıştır.

24.10.2018 tarihinde www.gib.gov.tr de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:454)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı ile Elektronik Defter ve Elektronik Fatura Kullanma Zorunluluğunda bazı değişiklikler planlanmaktadır. Makalemizde e-fatura ve e-defter tanımlarının üzerinde durulacak olup, Tebliğ taslağı ile değişikliği planlanan durumlar anlatılmaya çalışılacaktır.

II- e-FATURA UYGULAMALARI

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri, sağladıkları verimlilik ve maliyet avantajı gibi nedenlerle mükelleflere ait iş süreçlerinde gittikçe daha yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum, özellikle yüksek sayıda yasal belge ve kayıt ile ilgili süreçleri kağıt ortamında yürütmek zorunda olan mükelleflere yönelik, gelişen teknolojiye uygun yeni usul ve esasların belirlenmesini zorunlu kılmaktadır.

397 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğin yayımı ile birlikte Elektronik Fatura Uygulaması (e-Fatura Uygulaması) hizmete alınmış bulunmaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmış, 230. maddesinde ise faturanın şekli belirtilerek içermesi gereken asgari bilgiler sayılmıştır. Anılan Kanun’un 231. maddesinde de fatura düzenlenmesinde uyulacak kaidelere, 232. maddesinde ise fatura kullanma mecburiyetine ilişkin esaslara yer verilmiştir.

e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı mükelleflerin birbirlerine sattıkları mallar ve ifa ettikleri hizmetler için düzenledikleri faturaları 01.04.2014 tarihinden itibaren elektronik fatura olarak göndermeleri ve almaları zorunludur. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir. 

e-Fatura Uygulaması, tanımlanan standartlara uygun e-Faturaların, tarafları arasında güvenli ve sağlıklı bir biçimde dolaşımını sağlamak amacı ile oluşturulan uygulamaların genel adıdır.

e-Fatura Uygulamasından yararlanan kullanıcılar;

·Sistemde kayıtlı kullanıcılara e-Fatura gönderebilir,

·Sistemde kayııtlı kullanıcılardan e-Fatura alabilir,

·Gönderilen veya alınan e-Faturalarını bilgisayarlarına indirerek elektronik ortamda muhafaza ve istendiğinde ibraz edebilirler.

III- e-FATURA KULLANMA ZORUNLULUĞU

Bilindiği üzere 14.12.2012 tarih ve 28497 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 421 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 20.06.2015 tarih ve 29392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 454 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde e-faturaya geçmesi gereken mükellefler sayılmaktadır.

Buna göre;

a)2015 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzeri olan mükellefler.

b)06.2002 tarihli ve 4760 sayılı ÖTV Kanunu’na ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) lisans alan mükellefler. (Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında değerlendirilmeyecektir.)

c)4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli  (III) sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal edenler,

kapsam dahilindedir.

24.10.2018 tarihinden www.gib.gov.tr de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:454)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı ile birlikte yapılması planlanan değişiklikler ise aşağıdaki gibidir;

a)2017 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 5 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.

b)06.2002 tarihli ve 4760 sayılı ÖTV Kanunu’na ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) lisans alan mükellefler. (Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında değerlendirilmeyecektir.)

c)4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli  (III) sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal edenler,

Buna göre b ve c bentlerinde herhangi bir değişiklik öngörülmemiş ancak a bendinde yer alan 10 milyon tutarındaki brüt satış haddi 5 milyona düşürülmesi planlanmaktadır.

(a) bendindeki şartı, 2017 hesap döneminde sağlayan mükellefler 01.07.2019 tarihinden itibaren, 2018 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler ise ilgili hesap dönemini izleyen ikinci yılın başından itibaren, (b) ve (c) bentlerinde belirtilen lisans alımı veya ÖTV mükellefiyet tesisini 2018 yılında gerçekleştirenler 01.07.2019 tarihinden itibaren, 2019 ve müteakip yıllarda gerçekleştirenler ise lisans alımı veya ÖTV mükellefiyetinin tesis edildiği ayı izleyen dördüncü ayın başından (bu suretle hesaplanan tarih ile yıl sonu tarihi arasındaki sürenin 3 aydan az kalması veya hesaplanan tarihin ertesi yıla sarkması halinde; ertesi yılın) itibaren elektronik fatura (e-Fatura) uygulamasına geçmek zorundadır.

Bu şekilde e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu getirilen mükelleflerden zorunluluk başlangıç tarihi 01.07.2019 olanlar 01.01.2020 tarihinden itibaren, diğer mükellefler ise elektronik fatura uygulamasına geçiş zorunluluğunun başladığı aynı tarihten itibaren elektronik defter (e-Defter) uygulamasına da geçmek zorunda olup, dileyen mükellefler bu sürelerden önce de e-Fatura ve e-Defter uygulamalarına geçebilirler. Yeni Tebliğ taslağının aynen yayımlanması durumunda örnekler aşağıdaki gibi olacaktır;

Örnek-1: (A) A.Ş. 2017 hesap dönemi sonu itibarıyla 5 Milyon TL brüt satış hasılatını aşmıştır. Bu durumda (A) A.Ş.’nin 30.06.2019 tarihine kadar (bu tarih dahil) gerekli başvuruları yapıp hazırlıklarını tamamlayarak 01.07.2019 tarihinden itibaren e-Fatura uygulamasına, 01.01.2020 tarihinden itibaren ise e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır.

Örnek-2: 01.07.XXXX-30.06.XXXX özel hesap dönemine tabi (B) Ltd. Şti. 30.06.2017 hesap dönemi sonu itibarıyla 5 Milyon TL brüt satış hasılatına ulaşmış bulunmaktadır. Bu durumda (B) Ltd. Şti.’nin, 30.06.2019 tarihine kadar (bu tarih dahil) gerekli başvuruları yapıp hazırlıklarını tamamlayarak, 01.07.2019 tarihinden itibaren e-Fatura uygulamasına, 01.01.2020 tarihinden itibaren ise de e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır.

Örnek-3: (C) A.Ş. ÖTV I sayılı listedeki mallara ilişkin teslim faaliyetinde bulunması sebebiyle EPDK’dan 01.08.2018 tarihinde lisans almıştır. Buna göre, 2018 yılında lisans alan (C) A.Ş.’nin 30.06.2019 tarihine kadar (bu tarih dahil) gerekli başvuruları yapıp hazırlıklarını tamamlayarak 01.07.2019 tarihinden itibaren e-Fatura uygulamasına, 01.01.2020 tarihinden itibaren ise e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır.

Örnek-4: (E) A.Ş. ticari faaliyeti ile ilgili olarak 05.10.2019 tarihinde bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurarak Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli III sayılı listeden dolayı mükellefiyet tesis ettirmiştir. Buna göre, 2019 yılında ÖTV III sayılı listedeki mallar nedeniyle mükellefiyet tesis ettiren (E) A.Ş.’nin, mükellefiyet tesis ettirdiği Ekim/2019 ayını izleyen dördüncü ayın başı (01.02.2020), ertesi yıla (2020) sarkması nedeniyle 01.01.2020 tarihinden itibaren e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır. Bu mükellefin e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğunun başlangıç tarihi 01.07.2019’dan sonra olması nedeniyle, aynı tarihte (01.01.2020) ayrıca e-Defter uygulamasına da geçmek zorundadır.

Örnek-5: (F) A.Ş. ticari faaliyeti ile ilgili olarak 05.08.2019 tarihinde EPDK’dan LPG Dağıtıcı Lisansı almıştır. Bu durumda, 2019 yılında gerçekleşen lisans alımı nedeniyle (F) A.Ş.’nin e-Fatura uygulamasına dahil olma zorunluluğunun başlangıç tarihi, lisans aldığı Ağustos/2019 ayını izleyen dördüncü ayın başı (01.12.2019) ile yıl sonu tarihi (31.12.2019) arasında 3 aydan az süre kalması nedeniyle 01.01.2020 tarihinden itibaren e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır. Bu mükellefin e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğunun başlangıç tarihi 01.07.2019’dan sonra olması nedeniyle, aynı tarihte (01.01.2020) ayrıca e-Defter uygulamasına da geçmek zorundadır

A- İHRACAT İŞLEMLERİNDE e-FATURA UYGULAMASI

Tebliği taslağının kabul edilmesi halinde e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden, 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesi kapsamındaki mal ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere Özel Fatura ile yapılan Satışlar-Bavul Ticareti- dahil) ve yolcu beraberi eşya ihracı (Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) kapsamında fatura düzenleyecek olanlar, bahsi geçen faturalarını 01.07.2017 tarihinden (Türkiye’de ikamet etmeyenlere Özel Fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlarda ise 01.07.2019 tarihinden) itibaren e-Fatura olarak düzenleyeceklerdir.

Bununla birlikte e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden mal ihracı ve yolcu beraberi eşya ihracı kapsamında fatura düzenleyecek olanlar, istemeleri halinde 01.01.2017 tarihinden (bavul ticareti kapsamında fatura düzenleyecek olanlar 01.07.2019 tarihinden) itibaren söz konusu faturalarını e-Fatura olarak düzenlemeye başlayabilecekleri gibi 01.07.2017 tarihine kadar (Türkiye’de ikamet etmeyenlere Özel Fatura ile yapılan bavul ticareti kapsamındaki satışlarda ise 01.07.2019 tarihine kadar) matbu (kağıt veya e-Arşiv) fatura da düzenleyebileceklerdir.

IV- SONUÇ

Makalemizde 24.10.2018 tarihinde www.gib.gov.tr de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:454)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı ile Elektronik Defter ve Elektronik Fatura Kullanma Zorunluluğunda yapılacak değişikler üzerinde durulmuştur. E-fatura uygulamasının tabana yayılması için satış hadleri sürekli düşürülmektedir. İlerleyen süreçte de düşürülerek tüm mükelleflerin elektronik ortama aktarılmasına ilişkin düzenlemelerin devam edeceği düşünülmektedir.

Yeni taslağa göre a bendinde (tüm mükellefleri kapsayan maddesinde) 2017 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 5 Milyon TL ve üzeri olan mükelleflerin 01.01.2019 tarihinden itibaren, 2018 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler ise ilgili hesap dönemini izleyen ikinci yılın başından itibaren, (b) ve (c) bentlerinde belirtilen lisans alımı veya ÖTV mükellefiyet tesisini 2018 yılında gerçekleştirenler 01.01.2019 tarihinden itibaren, 2019 ve müteakip yıllarda gerçekleştirenler ise lisans alımı veya ÖTV mükellefiyetinin tesis edildiği ayı izleyen dördüncü ayın başından (bu suretle hesaplanan tarih ile yıl sonu tarihi arasındaki sürenin 3 aydan az kalması veya hesaplanan tarihin ertesi yıla sarkması halinde; ertesi yılın başından) itibaren elektronik fatura (e-Fatura) ve elektronik defter (e-Defter) uygulamalarına geçmek zorunda olacaklardır. Ayşe Çiğdem TAŞPINAR* E-Yaklaşım / Kasım 2018 / Sayı: 311