I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Primlerin Ödenmesi” başlıklı 88. maddesinde “4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıları çalıştıran işveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden prim borçlarını Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar ödemekle mükellef olduğunu, yine aynı maddenin on üçüncü fıkrasında ise bu prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsubu suretiyle de ödenebileceği” yazmaktadır(1).

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “ihaleye katılımda yeterlilik kuralları” başlıklı 10. maddesinde İhaleli işlere girecek işverenlerin ülke genelinde yapılan sorgulamaya istinaden Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim borçlarının olmaması veya belirlenen limitlerin altında olması gerekmektedir.

Bu yazımız da ihaleye girecek işverenlerden, kuruma prim borcu olan ve bu borcu Katma Değer Vergisi(KDV) mahsubu suretiyle ödeme yapan firmaların yaşamış olduğu sıkıntılar, zamana karşı vermiş olduğu yarış, mahsubu istenen paranın süresinde gelmemesi halinde yapılması gerekenleri anlatmaya çalışacağız. Konumuza girmeden önce KDV mahsubundan ve prim borçlarının mahsup yolu ile ödenebilmesi ve borcu yoktur evrakının verilmesinden bahsetmeye çalışacağız.

II- KDV MAHSUBU İLE PRİM BORÇLARININ ÖDENMESİ

5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinde belirtilen işverenlerin Kurum’a olan prim borçlarının ödenme şekillerinden olan KDV mahsubu ile ödeme işlemi: 01.09.2012 tarihli, 28398 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşveren Uygulama Tebliğinin, 28.11.2013 tarihli, 28835 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İşveren Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”in 8. maddesi ile değişik 6. maddesi; “Prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi durumunda, primin en geç ödenmesi gereken yasal süre; Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı çalıştıran işverenlerden; sigortalılara ait ücretleri her ayın 1’i ila sonu arasına ilişkin olarak ödeyen işverenler yönünden, primin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın sonu (vade) yerine, vadeyi izleyen yirminci, sigortalılara ait ücretlerin her ayın 15’inden, ertesi ayın 14’üne kadarki döneme ilişkin olarak ödendiği işverenler yönünden ise, primin ilişkin olduğu dönemi takip eden dönemin sonu (vade) yerine, vadeyi takip eden yirminci gün olacaktır.”(2) yazmaktadır. Mahsup için ödemenin son günün resmi tatile rastlaması halinde ilk iş günü mesai saati sonuna kadar mahsup işleminin yapılması (istenen paranın SGK hesaplarına girmesi)  halinde prim borçları süresi içinde ödenmiş sayılacaktır.

İşverenlerin 4/1/a kapsamında çalıştırmış olduğu işçilerden kaynaklı kuruma olan prim borçlarını, talep etmeleri halinde KDV iadesi mahsubu ile ödeyebilmektedir. KDV iadesi mahsubu yolu ile prim borçlarını ödemek isteyen işverenler diğer işverenlerden farklı olarak prim borçların ödenmesi gereken ayı takip eden ayın yirmisi içinde kuruma olan Vergi Dairesi/Mal Müdürlüğü’nden talep etmiş olduğu iadenin kurum hesaplarına geçmesi halinde prim borçlarını süresinde ödemiş sayılacaktır.

Örnek: 2013/03 APHB çalışan sigortalıdan kaynaklı prim borçlarının ödemesi süresi 30.04.2018 mesai bitimine kadar olup, işveren X KDV iadesi alacağının borçlarına mahsup edilmesini talep etmesi halinde, vergi dairesinden gelecek iade alacağın 20.05.2018 tarihi mesai bitimine kadar kurum hesaplarına girmesi halinde prim borçları süresinde ödenmiş sayılacaktır.

KOSGEB ve bankalardan kredi çekmek, teşvik ve desteklerden yararlanmak, ihaleye katılmak gibi eşitli sebeplerle kurumdan talep edilen borcu yoktur yazıları için işverenlerimiz kuruma olan prim borçlarını KDV iadesi mahsubu ile ödemektedir.

Dikkat edilmesi gereken husus iadesi talep edilen paranın kurum hesabına süresi içinde girmemesi halinde prim borcu süresinde ödenmemiş kabul edileceğidir.

III- KDV MAHSUBU VE İHALEYE GİRİŞ İÇİN BORCU YOKTUR YAZISI

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihaleye katılacak olan İhale Kanunu’nun 10. maddesine istinaden yeterlilik kurallarında bir tanesi de ihaleye girecek firmaların ülke genelinde yapılan sorgulama neticesinde SGK’ya borcunun olmaması ve/veya borcun kanunda belirtilen limitlerin altında olması, taksitlendirilmiş veya tecil edilmiş olması gerekmektedir(3). 

4734 sayılı Kanun’un 10. maddesinin “Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır” şeklinde başlayan son fıkrasında c bendin de Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan işverenlerin ihale dışı bırakılacağı belirtilmiştir. Yine bu fıkranın sonunda sosyal güvenlik kurumunun görüşünün de alınacağını yazmaktadır. İhaleye girmek isteyen işverenlerin 4734 sayılı Kanun’da aranan bütün şartları sağlarken Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcunun olmaması gerektiğinden; işverenler kuruma olan prim borçlarının muaccel hale gelmemiş olması, süresinde ödemiş, taksitlendirmiş veya tecil etmiş olması gerekmektedir.

Kamu İhale Kanunu’nun kapsamında ihaleye katılan işverenlerimiz, yapmış olduğu işlerden kaynaklı KDV iadesi alacağını Sosyal Güvenlik Prim borçlarını ödemesi için talep etmesi halinde; beyan etmiş olduğu tutarın kurum hesaplarına kanunda belirtilen süre içinde (Prim ödeme süresini takip eden ayın 1 ile 20’ne kadar) girmesi halinde borcunu süresinde ödemiş kabul edileceğinden borcu yoktur yazısı alabilecektir. KDV iadesi alacağının süresinde girmemesi halinde ise borcu yoktur yazısı alamadığı gibi ihale için gerekli olan şartları sağlayamadığından veya süresinde yerine getiremediğinden ihale dışı kalabilecektir.

Vergi dairelerinden talep edilen KDV iadesi mahsup işlemindeki paralar dönem süresi dışında gelebilmektedir (vergi dairelerince paranın çıkış işleminin yapılıp Sosyal Güvenlik Kurumu’na atmasına rağmen ilgili para kurum hesaplarına hemen düşmemektedir), Sosyal Güvenlik Kurumu yasal olarak herhangi sorumluluk kabul etmediğinden, işverenlerimiz için zamanla yarıştığı düşünüldüğünde teşvik ve desteklerin faydalanmama, kredi işlemlerinin olumsuz sonuçlanması veya ihale dışı bırakılma gibi birçok olumsuz sonuç oluşabilmektedir.

IV- DÜZENLEME

Zaman zaman süresinde kurum hesaplarına girmeyen mahsup edilen paralar ile alakalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu özellikle ihaleye girecek işverenlerin zaman kısıtlaması ile alakalı yaşamış olduğu sıkıntıların önüne geçmek için prim ödeme süresini takip eden ayın 1 ile 20 arasında borcu yoktur yazısı talep etmesi halinde; KDV mahsubundan kaynaklı paranın kurum hesaplarına geçmemiş olsa bile yapmış olduğu duyuru ile “işverenlerin,  iadeyi yapacak ilgili vergi dairesinden/saymanlıktan alacakları” mükellef ....nın...ayına ait .... tutarındaki sigorta primi borcu tutarı KDV alacağından mahsup suretiyle .... tarihinde Kurumunuz hesaplarına aktarılacaktır” şeklinde düzenlenmiş ıslak imzalı bir yazı ile ünitelerimize müracaat etmeleri ve “vade tarihinde KDV mahsubuyla ödenecek olan sigorta priminin Kurum hesaplarına intikal etmemesi halinde verilmiş olan borcu yoktur yazısının hükümsüz olacağına dolayısıyla ihale tarihi itibariyle borçlarının olduğunu kabul edeceklerine”(4) dair taahhütname vermeleri koşulu ile söz konusu süre zarfında kendilerine borcu olmadığına ilişkin yazının verilmesini sağlamıştır.

V- SONUÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu’na 5510 sayılı Kanun’un 4/1/a maddesi kapsamında çalıştırdığı sigortalıların prim borçlarını KDV mahsubu yoluyla ödeme yapmak isteyen işverenlerimizin ilgili ayın prim ödeme süresini takip eden ayın 1 ile 20 arasında mahsup için talep ettikleri paraların ilgili vergi daireleri ve saymanlıkça kurum hesaplarını çeşitli sebeplerden kaynaklı gönderilmemesi halinde prim ödemesini süresinde yapmamış sayılmaktadır. Bu durumda olan işverenlerimiz teşvik ve desteklerden ilgili ayda faydalanamaz, borcu yoktur yazısı alamayacağı için KOSGEB ve bankalardan almak istediği kredileri alamaz, ihaleye katılmak istemesi halinde Kamu İhale Kanunu’nda yazan şartları yerine getiremediğinden ihale dışı kalır. Sosyal Güvenlik Kurumu çeşitli sebeplerden dolayı gecikmelerin yaşanmasını göz önüne alarak ayın 1 ile 20 arası borcu yoktur yazısı talep eden ihaleye girmek isteyen işverenlerimizin iadeyi yapacak ilgili vergi dairesinden/saymanlıktan alacakları ıslak imzalı belge ile taahhütname vermeleri halinde borcu yoktur yazısının verilmesi konusunda düzenleme yapmıştır.

Yaşanan gecikmeler ve kaybedilebilecek teşvik, destek, kredi alamama, ihale şartlarını yerine getirememe gibi olumsuz durumlar göz önüne alındığında KDV mahsubu talep eden işverenlerimizin ilgili vergi dairesi veya saymanlıklara süresinde müracaat etmeleri ve işlemleri takip etmelerinin, KDV mahsubu ile prim borcu ödeyen işverenlerden ihaleye girecek olanlar için yapılmış olan bu düzenlemenin faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Yazar: Mehmet DEMİRCİ*

Yaklaşım / Ekim 2018 / Sayı: 310

*           Tuzla SGM Müdür Yrd., Sosyal Güvenlik Denetmeni

(1)         5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

(2)         İşveren Uygulama Tebliği, 01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         4734 Kamu İhale Kanunu 21.01.2002 tarih ve 24638 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         2016-13 SGK Genelge KDV Mahsubu ile Prim Ödeyenlerin Borcu Yoktur Belgesi Talepleri