- 496 no.lu VUK Genel Tebliği uyarınca imha oranı almış olan firmalar iade gelen gerçek mal imha tutarı, bir anlamda götürü nitelik taşıyan imha oranına göre hesaplanacak tutardan az da olsa, çok da olsa, imha oranına göre bulunacak tutarı gider olarak dikkate alacaklardır.

- Bizim anlayışımıza göre, imha oranı tespit başvurusunda bulunmamayı tercih eden firmalar, gerek belgelendirmedikleri imha nedeniyle, gerekse fire kapsamında maruz kaldıkları kayıpları, imalat firesi ve/veya ticari fire oranlarını geçmeyecek şekilde giderleştirebilmelidirler. Ancak bu durumda vergi müfettişleri, yıl içinde geri gelen malların imha edildiğini varsayarak bu mallar için veya atık imha tesislerine gönderilen mallar için, gider reddi ve KDV indirim iptali yoluna gidebilirler.

KDV AÇISINDAN DURUM

KDV Kanunu’nun 30/c maddesine göre “Zayi” olan mallarla ilgili olarak yüklenilen KDV’ler indirilemez. (Daha önce indirilmiş ise indirim iptali yapılır.)

İmalat firesi veya ticari fire kapsamında meydana gelen kayıplar zayi sayılmadığı için bu kayıplar KDV indirim iptali gerektirmez.

Bu husus, 60 no.lu Katma Değer Vergisi Sirkülerinde şöyle açıklanmıştır:

“8.1.3.3. Fire Sonucu Meydana Gelen Kayıplar

Fire, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel kayıp olarak tanımlandığından, imalat sırasında veya sonrasında meydana gelen firelerin zayi olan mal kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin de düzeltilmesine gerek yoktur. Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV’nin de indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Örneğin;

- Akaryakıtın depolanması sırasında ortaya çıkan ve ilgili kuruluşlar tarafından belirlenen oranlar dahilindeki kayıplar,

- Balık çiftliklerinde balık üretimi esnasında pazarlama aşamasına ulaşıncaya kadar geçen süreçte, balık üretim ve besleme firesi olarak oluşan balık ölümleri,

- Tavuk çiftliklerinde, üretimin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,

- Hazır giyim eşyası dikiminde veya ayakkabı yapımında üretim sürecindeki kesme, biçme, dikme gibi işlemlerin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,

fire olarak değerlendirilmekte olup, bunlara ilişkin olarak yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilecektir.”

Olağan dışı büyük mal kayıpları ve imha suretiyle oluşan kayıplar ise Maliye İdaresi’nce “zayi” sayılmakta, bu kayıplar tevsik edilmiş olsun veya olmasın, KDV indirim iptali yapılması istenmektedir.

Bizim KDV açısından zayi mal anlayışımız ise, yok olan ve yok oluş nedeni izah ve ispat edilemeyen mallar ile çalınmak suretiyle kaybedilen malların zayi mal sayılması gerektiği yönündedir(4).

Sonuç Olarak, Mevzuat veya işin mahiyeti gereğince, acilen imha edilmesi gereken bozuk malların imha işleminin takdir komisyonu veya ilgili Bakanlık yetkilileri nezdinde yapılması mümkün olamamaktadır.

Halbuki vergi usul mevzuatımız, takdir komisyonu veya resmi yetkili nezdinde imha edilmeyen malların gider kaydını kabul etmemektedir.

Bu konuda Vergi Usul Kanunu’na 278/A maddesi eklenmek suretiyle, başvuruda bulunan her bir firma için Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen oran dahilindeki imha işlemlerinde takdir komisyonu veya resmi yetkili aranmayacağı hükmü getirilmiştir. Mehmet MAÇ* Yaklaşım / Ağustos 2018 / Sayı: 308