7103 Sayılı Torba Yasa’dan Çıkan Yeni Teşvikler ve Diğer Teşviklerden Farkları
I- GİRİŞ
27.03.2018 tarih 30373 (2. mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 7103 sayılı Vergi Kanunları İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 42 maddesi ile 4447 sayılı Kanuna Geçici 19., 43 maddesi ile Geçici 20.i maddeler eklenerek İş ve Sosyal Güvenlik hayatında yeni iki teşvik yerini almıştır(1).
2018 yılında uygulamaya konulan İstihdam Teşviki (4447 sK. Geç. 19) ve Bir Senden Bir Benden (4447 sK. Geç. 20) adlı bu teşviklerin ve devam ettirilen asgari ücret desteğinin çıkış amacının Ekonomide Milli Seferberlik kapsamın da istihdamın arttırılması, işsizliğin azaltılması, işveren maliyetlerinin azaltılması, bilişim ve imalat sektörlerinin geliştirilmesi ve küçük ölçekli işletmelerinde teşvikten daha fazla yararlanabilmesi gibi birden fazla sebep sayabiliriz. Bu yazımızda İstihdam Teşviki ve Bir Senden Bir Benden adlı teşvikleri, diğer teşviklerden farklarını ve dikkat edilmesi gereken yönlerini ile asgari ücret desteğini anlatmaya çalışacağız.
II- 2018 YILINDA UYGULAMAYA BAŞLAYAN İSTİHDAM TEŞVİKLERİ
Global dünya dengelerinin her an değiştiği günümüzde bilişim, imalat, iletişim, silah vb diğer teknolojik ürünlerde dışa bağımlılığın azaltılması, katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi gibi asli nedenlerden dolayı devletin en başı olan Cumhurbaşkanımız ve Başbakanımız ve diğer kademedeki bürokrat, kurum ve kuruluşların takibinde olan istihdamın arttırılması, işsizliğin azaltılması, kayıt dışılığın azaltılması, takibi ve işverenler üzerinde oluşan sigorta primleri, vergi ve ücret gibi giderlerin azaltılması amacıyla devam ettirilen ve son iki yeni teşvikle çalışma ve Sosyal Güvenlik hayatında yerini almaya devam etmektedir.
A- 2018 YILI İSTİHDAM TEŞVİKİ TANIMI, ŞARTLARI VE DİĞER TEŞVİKTEN FARKLARI
• 25.08.1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 19. madde ile eklenen istihdam teşviki, İş-Kur’a kayıtlı işsiz kişiler arasından özel sektör işverenlerinin 4/a kapsamında işe almaları halinde, bu desteğin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri primden mahsup edilmek suretiylefaydalandıkları yılın yeni teşvikindendir. Sigortalıların işe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işe başladığı işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olmaları kaydıyla, işyerinin imalat veya bilişimsektöründe faaliyet göstermesi halinde ilgili döneme ait günlük brüt asgari ücretin sigortalının prim ödeme gün sayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere, sigortalının 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı tutarında; işyerinin diğer sektörlerde faaliyet göstermesi halinde sigortalının 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı tutarında, her ay bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene prim desteği sağlanır ve destek tutarı fondan karşılanır.
• Teşvik uygulaması 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak 31.12.2020 tarihinde sona erecektir.
• Diğer bütün teşviklerde olduğu gibi teşvikten faydalanmak isteyen özel sektör işverenleri; Prim belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi, tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi, yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması gerekmektedir. Ayrıca çalışan kişinin İş-Kur’a kayıtlı olmakla birlikte, işe alındıkları aydan önceki üç ayda 10 günden fazla 5510/4-a,b,c kapsamında sigortalılıklarının bulunmaması (isteğe bağlı sigorta hariç), 01.01.2018 ila 31.12.2020 tarihleri arasında özel sektör işverenlerince istihdam edilmeleri ve 18 yaşından büyük olmak gerekmektedir.
Örnek: 2017/1,2,4,5,6,7,8,9,10 (toplam 9 ay) çalışan sigortalı 64. ortalama sigortalı: 64/8=8 kişi İlave istihdam: 9. işçiden itibaren olacaktır.
Diğer teşviklerden farkı; 2018 yılı ilave istihdam teşviki özellikle imalat ve bilişim sektörlerinin geliştirilmesi ve bilişim, imalat, iletişim, silah vb diğer teknolojik ürünlerde dışa bağımlılığın azaltılması, katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi gibi sebeplerden dolayı öne çıkarıldığı bu teşvikte ilave istihdam edilecek her bir sigortalının 5.412 TL’ye kadarki PEK tutarı için ödeyecekleri tüm primler (761,06 ile 2.029,50 TL arası) ile 121,95 TL’lik Damga Vergisi ve Gelir vergisi (Toplamda 883,01 ile 2.151,45 TL arası) karşılanacaktır. Bu teşvikten diğer sektörlerin faydalanması halinde 2.029,50 TL’ye kadarki PEK tutarı için ödeyecekleri tüm primler (761,06 TL) ile 121,95 TL’lik Damga Vergisi ve Gelir vergisi (Toplamda 883,01 TL) karşılanacaktır.
31.12.2020 tarihini aşılmamak kaydıyla, destek süresi 01.01.2018 ile 31.12.2020 tarihleri arasında istihdam edilen her bir sigortalı için 12 aydır. Ancak istihdam edilen sigortalının, 18 yaşından büyük 25 yaşından küçük erkek, 18 yaşından büyük kadın veya Kuruma kayıtlı engelli olması durumunda destek 18 ay süreyle uygulanacaktır.
01.01.2018 ila 31.12.2020 tarihleri arasında 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan işyerleri ile daha önce tescil edildiği halde ortalama sigortalı sayısının hesaplandığı yılda sigortalı çalıştırmayan işleri; 01.01.2018 tarihinden sonra ilk defa sigortalı bildiriminde bulunulan ayı takip eden üçüncü aydan itibaren 12 veya 18 ay süreyle bu destekten yararlandırılır. Bu teşvikten faydalanan sigortalının sigorta primleri ve vergi ödemelerinin tamamı karşılandığından diğer destek ve teşviklerden faydalanamayacaklardır.
B- BİR SENDEN BİR BENDEN İSTİHDAM TEŞVİKİ TANIMI, ŞARTLARI VE DİĞER TEŞVİKTEN FARKLARI
• 2018 yılı içerisinde uygulanmaya başlayan, fakat 01.01.2018 ile 31.12.2018 tarihleri arasında olan kısa süreli bu teşvik; özellikle 1 ila 3 çalışanı olan, imalat sektöründe faaliyet gösteren ve ustalık belgesine sahip özel sektör küçük işletmelerin faydalanabileceği teşviktir.
• Bu teşvikten faydalanmak için; işe alınacak kişilerin 18 yaşından büyük 25 yaşından küçük İş-Kur’a kayıtlı işsiz olması, 01.01.2018 ila 31.12.2018 tarihleri arasında işe alınmış olması, işe alındıkları aydan önceki üç ayda 10 günden fazla 5510/4-a,b,c kapsamında sigortalılıklarının bulunmaması ve işe giriş tarihi itibarıyla işverenin birinci derece kan veya kayın hısmı ya da eşi olmaması gerekmektedir.
• Diğer teşvikimizde olduğu gibi; teşvikten faydalanacak sigortalının işe alındığı işyerine ait 2017 yılında Kuruma bildirilen prim belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması gerekmektedir.
• İşverenlerin prim belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi, teşvikin verilmediği aylarda tahakkuk eden primlerinin yasal süresinde ödenmesi, Yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması, gerekmektedir.
• Diğer teşviklerden farkı: kısa süreli olan ve 1 ila 3 sigortalı çalıştıran ustalık belgesine sahip işletmelerin faydalanacağı bu teşvikte sigorta primi, oluşacak vergiler ve teşvikten faydalanacak sigortalının aylık ücreti de bu teşvikten karşılanacaktır.
• Prim Desteği; prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sigortalı ve işveren hisselerinin tamamı tutarında (761,06 TL) destek sağlanacaktır.
• Ücret Desteği; 53,44 TL’nin sigortalının prim günü sayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarda (1.603,20 TL) destek sağlanacaktır.
• Vergi Desteği; Maliye Bakanlığı’nca destek kapsamındaki sigortalıların asgari ücret üzerinden hesaplanacak gelir ve damga vergileri karşılanacaktır.
Destekten yararlanmakta olan işverenler; destekten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamaz. Bu teşvikten yararlanılmayan ayda destek kapsamına giren sigortalıdan dolayı, 5 puanlık prim indirimi ile 6 puanlık prim indirimi dışındaki diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanılamaz.
İşveren işe aldığı sigortalı için ikinci aydan itibaren en fazla iki kişi için bu teşvikten faydalanacaktır. Bu teşvikten faydalanan sigortalı faydalanma süresinde çıkıp başka bir işyerinde iş başı yaparsa diğer şartları da sağlamak suretiyle kalan süre kadar teşvikten faydalanır.
Örnek: ustalık belgesine sahip imalat sektöründe faaliyet gösteren, işe aldığı sigortalı ile birlikte 3 kişi çalışan A işletmesi, 03.01.2018 tarihinde işe aldığı sigortalı için teşvikten; Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık 2018 aylarında faydalanabilir. Teşvikli aylarda prim ve vergiler ile alakalı teşvik işlemi SGK sistemi üzerinden sağlanmakla birlikte, çalışana devlet tarafından ödenecek ücretlerin teşvikli ayda işveren tarafından ödenmesi, işverene ise ödeme belgesini İş-Kur’a ibrazı halinde geri iade edilmesi şeklinde yapılması planlanmaktadır.
Dikkat: 2018 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu’nda Kanun kapsamına alınmış veya 2017 yılında Kanun kapsamına alınmış olmakla birlikte kuruma APHB vermemiş işyerleri bu teşvikten faydalanamazlar.
C- ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ
• Asgari ücret desteği yeni bir uygulamama olmamakla birlikte; 2017 yılının aynı ayına ilişkin kuruma verilen APHB/Muhtasar ve Prim Hizmet beyannamelerinde PEK Bakanlar Kurulu’nca belirlenen tutar altında bildirilen sigortalıların toplam pirim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2018 yılında cari aya ilişkin verilen APHB/Muhtasar ve Prim Hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının;
• 2018 yılında tescil edilen işyerleri için ise tüm sigortalıların prim ödeme gün sayısının, Bakanlar Kurulu’nca tespit edilen günlük tutar ile çarpımı sonucu bulunacak tutar kadar 01.01.2018-30.09.2018 tarihleri arasında asgari ücret desteği verilecektir.
III- SONUÇ
Dünyanın askeri, ekonomik, stratejik politikalarının her geçen gün değiştiği günümüzde Ülkemizin jeopolitik, stratejik önemine binen son dönemlerde yaşamış olduğumuz darbe girişiminden, komşu ülkelerde yaşanan savaş karmaşası, ulusal ve uluslararası terör olaylarında maruz kaldığımız sıkıntıların gözönüne alındığında özellikle bilişim ve teknolojik ihtiyaçların giderilmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması için getirilen ve işverenlerimizi harekete geçirmek için uygulanan bu teşviklerin diğer teşviklerden en büyük farkı budur. Ayrıca Bir Senden Bir Benden adlı teşvikte süre kısıtlıda olsa prim, vergi yanında işçi ücretlerinin de ödenmesi diğer teşviklerden farklı olduğunu ortaya koymaktadır.
Yukarıda saydığımız sebepler dışında; İstihdam teşviki piyasayı hareketlendirmek, işveren maliyetlerinin azaltılması, İş-Kur üzerinden işçi alımı ile kayıt dışılığın azaltılması ve takibinin kolaylaştırılması, işsizliğin azaltılmasının sağlanması da diğer sebeplerdendir. İşverenlerimiz her iki teşvik için gerekli şartları yerine getirmesi halinde teşviklerden faydalanabileceklerdir. Gerek asgari ücret desteği gerekse devam eden ve yeni çıkan bu teşviklerin (Bir Senden Bir Benden teşvikinde işçi ücretleri dâhil devlet tarafından ödenecek olması) Ülkemiz, işverenlerimiz ve işsiz olan vatandaşlarımız için faydalı olacağı kanaatindeyiz. Mehmet DEMİRCİ* Yaklaşım / Mayıs 2018 / Sayı: 305
