Genel sağlık sigortası hayata geçtikten sonra Türkiye’de ikamet eden herkes genel sağlık sigortalısı olmuştu. 2012’den bu yana uygulanan genel sağlık sigortası, sağlık hizmetlerinin kapsamını nüfusun tamamına yaygınlaştırdı. Çalışanların genel sağlık sigortası primleri işverenleri tarafından ödeniyor.
Emekliler ve SGK’dan malullük, dul ve yetim aylığı alanlar ise prim ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanıyor. İşten ayrılanlar ve eşleri üzerinden sağlık hizmeti alanlar da eşlerinin ölümü sonrası bir müddet sağlıktan ücretsiz yararlanabiliyor.
Gelir testi kalkmadı
Genel sağlık sigortasının hayata geçmesi ile birlikte gelir testi ile tanışmıştık. Gelir testi ilk etapta genel sağlık sigortasına ödenmesi gereken prim miktarını da belirlemek için kullanılıyordu. Değişiklik sonrası genel sağlık sigortası primi sabitlenince gelir testi yalnızca primin kim tarafından ödeneceğini belirlemek için yapılmaya başlandı. Kişinin hiçbir sosyal güvencesi yoksa ve 2022 için yaşadığı hanede kişi başına düşen gelir 2.157 TL’nin altındaysa bu kişinin primini devlet ödüyor. Gelir bu sınırın üzerindeyse bu kişinin 194,13 TL prim ödemesi gerekiyor. Bazı durumlarda, primin hemen ödenmeye başlanmasına gerek yok.
İşsizlerin prim ödemesi
Kişiler işsiz kaldıklarında genel sağlık sigortasından yararlanmak için kendi primlerini ödemek veya gelir testi yaptırmak durumunda kalıyor. İşsiz kalanların bir bölümünün acele etmesine gerek yok.
Ancak çalıştığı süre yeterli olmayanların elini çabuk tutması gerekiyor. İşsiz kalan kişileri sağlık hizmetlerinden yararlanmak açısından üçe ayırmak gerekiyor. İşsiz kalan fakat son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemesi olan kişiler işsizlik sigortasından maaş almaya başlayacakları için işsiz kalır kalmaz gelir testi yaptırmak veya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda değiller.
Bu kişiler 6 ay boyunca işsizlik maaşı alacakları için bu sürenin sonuna kadar ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar. İşsizlik maaşı alınan süre boyunca işsizlik maaşı alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanır.
Yani eşi işsiz kalan ve işsizlik parası almaya başlayan bir ev kadınının da gelir testi yaptırması veya genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekmez.
İşsizlik maaşı alamayanlar
İşsiz kalan fakat işsizlik sigortasından maaş alamayan kişilerin tamamı, işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. İşsiz kalan herkese 10 gün sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı sağlanmaktadır.
Bu nedenle işsiz kalan kişilerin eğer bir sağlık sorunları varsa 10 gün içinde bu sorunla ilgilenmeleri ve hastanelere başvurmaları çok önemli. Bu süre sonunda gelir testine girilmesi veya 194,13 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanılması gerekmektedir.
100 gün ücretsiz sağlık
İşsiz kalan bir kişinin son bir yıl içinde 90 gün ödenmiş primi varsa bu kişi 90 gün daha sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabilir.
Bütün işsiz kalanlara sağlanan 10 günlük süreyle birlikte bu durumdaki kişinin toplamda 100 gün prim ödemesi gerekmez. Dolayısıyla işsizlerin gelir testine girmek veya 194,13 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanmak için prim ödeme gün sayılarını kontrol etmeleri ve buna göre bir tarih belirlemeleri gerekmektedir.
Diğer yandan bu kişinin 100 gün içinde yeni bir iş bulması halinde hiç prim ödemeden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam etmesi mümkündür.
Ölen sigortalının yakınları
SGK’dan gelir veya aylık alan bir kişinin ölümü halinde geride kalan eş kendisine aylık bağlanıncaya kadar, ölen kişinin çocukları ve anne - babası ise ölüm tarihini takip eden ayın son gününe kadar sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilir.
Ölen kişinin sigortalı bir çalışan olması halinde ise geride kalanlara ölüm tarihinden itibaren 100 gün daha sağlık yardımlarından ücretsiz yararlanma hakkı sağlanmaktadır.
Bu süre içerisinde ölüm aylığı bağlanma işlemleri tamamlanacağı için aylık alan kişiler ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilirler.
Evlat edinilen çocuk
Sigortalı çalışan bir kişinin mahkeme kararıyla evlat edindiği çocuklar, bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde değerlendirilir. Evlat edinilen çocukların evlat edinen kişiler üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün. Diğer yandan evlat edinen kişilere evlat edinilen çocuk üzerinden sağlık hizmetleri verilemez.
Bir anne ve babanın çocuğu üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkündür. Bunun için çocuğun annenin ve babanın geçimini sağladığını ispat etmesi ve anne ve babanın yaşadığı hanedeki gelirin asgari ücretin altında olması gerekir. Ancak evlat edinen kişiler bu koşulları sağlamış olsalar bile evlat edindikleri çocuk üzerinden sağlık hizmetlerinden faydalanamazlar. Bu hak yalnızca öz anne ve babaya sağlanmaktadır. Cem Kılıç
https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/sagliktan-yararlanma-yollari-6819680?sessionid=3
