Bir işyerinde yabancı uyruklu kişilerin istihdam edilebilmesi için çalışma izni alınması gerekiyor. Bu işçilerin ücreti de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca asgari ücret tutarına oranlanarak belirleniyor. Yabancıların çalışma izinlerini düzenleyen mevzuat 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’dur. Bugünkü yazımda yabancı çalıştıran işverenlerin dikkat etmesi gereken hususları ele alacağım.
Kapsamdaki yabancılar
Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamındaki yabancılar şu şekilde:
- Türkiye’de çalışmak için başvuruda bulunan veya çalışan yabancılar.
- Bir işverenin yanında mesleki eğitimi görmek üzere başvuruda bulunan veya gören yabancılar.
- Staj yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan yabancılar.
- Yabancı çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan kişiler.
Çalışma izni yoksa...
Yabancıların, çalışma izni olmadan Türkiye’de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasak. Ancak, diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, bu kanuna göre çalışma izni almadan çalışabiliyor veya çalıştırılabiliyor.
Başvuru yaparken...
Yurt içinden başvuru doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, yurt dışından başvuru ise konsolosluk ve büyükelçiliklere yapılıyor. Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, ikamet izni yerine de geçiyor. Çalışma izni olanların ayrıca oturma izni almasına gerek yok. İş sözleşmesi feshedildiğinde çalışma izni de sona eriyor.
Çalışma izni, ilk başvuruda 1 yıl, aynı işveren yanında ilk uzatmada 2 yıl, ikinci uzatmada 3 yıl, işveren değişmesi durumunda yeni çalışma izni 1 yıl süreyle veriliyor.
Ücret tutarları
Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen ‘Yabancı Çalışma İzni Değerlendirme Kriterleri’ kapsamında işveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücretin, en az tutarları şöyle hesaplanıyor:
- Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, diğer mesleklerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1.5 katı; 9.706,50 TL.
- Turizm - animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri unvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı; 12.942,00 TL.
- Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ile öğretmenler için asgari ücretin 3 katı; 19.413,00 TL.
- Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı; 25.884,00 TL.
- Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin 6.5 katı; 42.061,50 TL.
İdari para cezaları
Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre, yabancıların çalışma izni olmaksızın çalışmaları durumunda uygulanacak idari para cezaları, 2022 yılı itibarıyla şöyledir:
- Bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya 6 bin 421 lira.
- Bağımsız çalışan yabancıya 12 bin 854 lira.
- Yabancı çalıştıran işveren veya işveren vekiline her bir yabancı için 16 bin 66 lira.
Bu fiillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat arttırılarak uygulanır. Çalışma izni bulunmadan çalıştığı tespit edilen yabancılar sınır dışı edilmek üzere İçişleri Bakanlığı’na bildirilir. Kaçak yabancı çalıştıran işverenler, ayrıca yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorunda. Cem Kılıç
