2021 yılı için bekar bir çalışana ödenen aylık asgari geçim indirimi tutarı 268.31 TL iken, evli ve eşi çalışmayan bir çalışana 321.98 TL olarak ödeniyor. Evli ve eşi çalışmayan bir çocuk sahibi çalışana 362.22 TL, beş çocuk sahibine ise 456.13 TL’ye kadar değişen tutarlarda ödeme yapılıyor.
Asgari geçim indirimi (AGİ), işçinin kendisiyle birlikte bakmakla yükümlü olduğu kişiler için verilen vergi indirimidir. 2007 yılından bu yana çalışanlara devlet adına işveren tarafından ödenen AGİ, gelir vergisinden düşülüyor. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, net ücretleri gelir vergisi tarifesi nedeniyle 2021 yılı ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalan ve sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplanan asgarî ücretli çalışanlara bu yıl da ilave AGİ ödemesi yapılacaktır. Bugünkü yazımda asgari geçim indirimine ve ilave AGİ ödemesine ilişkin detayları ele almaya çalışacağım.
AGİ tutarı hesaplaması, asgari ücret üzerinden yapılıyor. Dolayısıyla, asgari ücret her yıl yükseldikçe AGİ tutarı da yükselir.
AGİ’nin çalışana hak kazandığı aydaki ücreti ile birlikte nakden ödenmesi gerekir. Bununla birlikte, özellikle medeni durum veya çocuk sahibi olma ya da çocuk sayısındaki değişikliklere göre AGİ tutarı da değişeceğinden, çalışanın söz konusu değişiklik hakkında ‘Aile Bildirim Formu’ ile işverene bilgi vermesi gerekir.
Kimler yararlanır?
AGİ uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler, ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler, ücretli ve maaşlı çalışan ve söz konusu geliri vergilendirilen tüm çalışanlar yararlanabilir.
Çalışana ödenecek AGİ tutarı, medeni duruma, çocuk sahibi olup olmamaya ve çocuk sayısına göre farklılaşır. AGİ kapsamında ilgili yılda geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;
- Mükellefin, yani çalışanın kendisi için yüzde 50’si,
- Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10’u,
- Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere;
İlk iki çocuk için yüzde 7.5’i,
Üçüncü çocuk için yüzde 10’u,
Diğer çocuklar için yüzde 5’i olmak üzere hesaplanan indirim oranları uygulanır.
Nasıl hesaplanır?
Bu hesaplamaya göre matrahın gelir vergisi tarifesinin birinci dilimine karşılık gelen oranla, yani yüzde 15 ile çarpımı ile bulunan tutarın 12’ye bölünmesi sonucu her aya ilişkin tutar AGİ’dir. Bu anlamda, örneğin 2021 yılı için bekar bir çalışana ödenen aylık AGİ tutarı 268.31 TL iken, evli ve eşi çalışmayan bir çalışana 321.98 TL ödeniyor. Eğer evli ve eşi çalışmayan çalışanın bir de çocuğu olmuşsa çocuk sayısına göre 362.22 TL’den (bir çocuk sahibi) 456.13 TL’ye (beş çocuk sahibi) kadar değişen tutarlarda ödeme yapılıyor.
Eşler çalışıyorsa
Eşlerin her ikisinin de ücretli çalışması halinde çocuklar sadece sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilir. Çalışan tarafından bakılan 18 yaşını veya eğitime devam edenler için 25 yaşını doldurmamış çocuklar için AGİ alınıyor.
İlave AGİ uygulaması
301 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin 13. maddesinde yer alan düzenlemeye göre; net ücretleri gelir vergisi tarifesi nedeniyle 2021 yılı ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalan asgarî ücretli çalışanlara (sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplananlar) ilave AGİ verilecek.
Buna göre, tarife nedeniyle ortaya çıkan tutar kaybının yaşandığı aylara ilişkin olarak aylık hesaplanan fark tutar (net ücret ile net ücretin altında kalan tutar arasındaki fark), ücretlinin asgarî geçim indirimine ayrıca ilave edilecek. Burada ‘net ücret’ olarak ifade edilen tutar, yasal kesintiler sonrasındaki ücret tutarına asgarî geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan tutardır. Örneğin, asgari ücretle çalışan bekar bir personelin 2021 yılı ocak ayında asgari geçim indirimi dâhil net ücretinin 2.825,90 TL olduğunu varsayalım. Bu çalışanın ikinci gelir vergisi dilimine geçiş yapması sebebiyle;
- 2021 yılı ağustos ayı net ücreti 2.809,55 TL’ye,
- Eylül, ekim, kasım ve aralık ayı net ücreti ise 2.673,86 TL’ye düşmektedir.
Söz konusu çalışanın, ağustotan itibaren eline geçen net ücreti, ocakta eline geçen tutarın (2.825,90 TL’nin) altında kalmaktadır. Bu sebeple, çalışana;
- Ağustos ayı için 16.35 TL (2.825,90 -2.809,55),
- Eylül, ekim, kasım ve aralık ayları için ise 152.04 TL (2.825,90 - 2.673,86) ilave AGİ ödenmesi gerekir. Cem Kılıç
