7326 Sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinde yapılan düzenlemelerle “İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Olan İşlemler”le ilgili olarak da aftan yararlanmaya imkan tanınmıştır.
7326 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, matrah ve vergi artırımı kapsamına giren 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarındaki dönemler için başlatılmış ve henüz sonuçlandırılmamış incelemelerin veya takdir işlemlerinin bulunması, artırıma engel değildir.
Öte yandan, matrah ve vergi artırımında bulunulması, kanunun yayımlandığı 9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmeyecektir. Vergi İncelemesine başlanılan tarih Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 140’ıncı maddesine göre tayin olunacaktır. “Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik” düzenlemelerine göre; vergi incelemesine, incelemeye tabi olan nezdinde düzenlenecek "İncelemeye Başlama Tutanağı" ile başlanır ve incelemeye başlama tarihi, mükellefin tutanağı imzaladığı tarihtir. Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilir. (Kanımızca, anılan Yönetmelikte vergi incelemesine başlanılan tarih olarak “incelemeye başlama Tutanağının imzalandığı tarihtir” denilse de, mükellefe tebliğ edilen “İncelemeye Başlama Tutanağı İmzaya Davet” yazısı da incelemeye başlanıldığının kanıtıdır. Dolayısıyla, anılan İmzaya Davet yazısı 9 Haziran 2021 tarihinden önce ise, İncelemeye Başlama Tutanağı 9 Haziran 2021 tarihinden sonra imzalanmış olsa bile, 7326 sayılı Yasa hükümlerinden yararlanma açısından, incelemenin 9 Haziran 2021 tarihinden önce başladığının kabul edilmesi gerekir.)
Matrah ve vergi artırımında bulunulması halinde yapılacaklar
7326 sayılı Kanun’a göre matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulunulan yıllar ve vergi türleri ile ilgili olarak, kanunun yayımlandığı 9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin, 2/8/2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar sonuçlandırılması şarttır. Vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin 2/8/2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar tamamlanamaması hâlinde mükelleflerin, başvuru süresinin sonuna kadar (31 Ağustos 2021) matrah ve vergi artırımında bulunmuş olmaları şartıyla, 2/8/2021 tarihinden sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden raporlar ve kararlar üzerine tarhiyat yapılmayacağından, vergi incelemesi ve takdir işlemlerine devam edilmeyecektir.
9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanılmış söz konusu vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin 2/8/2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar sonuçlandırılması (ki; bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz) ve tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde; mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş ise, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah veya vergi farkı ile mükelleflerin artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilecek ve bu değerlendirme sonucu;
- Mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah veya vergi tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah veya vergi farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılmayacak ve ceza uygulanmayacaktır,
- Mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah veya vergi tutarının vergi incelemeleri ve takdir sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah veya vergi farkından az olması halinde ise; aradaki fark tutar kadar matrah veya vergi farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacaktır. Ancak mükellef, bu fark tutar üzerinden tarh edilen vergiler ile uygulanan gecikme faizi ve cezalar için kanunun 4’üncü maddesi hükmünden yararlanarak ödemede bulunabilecektir.
Anılan 4’üncü madde hükmüne göre;
- Tarh edilen vergilerin %50’si
ile
- Bu tutara gecikme faizi yerine 9 Haziran 2021 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile 9 Haziran 2021 tarihinden sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının,
- Vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin;
ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla af düzenlemesinden yararlanılabilecektir. Taksitle ödemede, borç tutarına 1,09 katsayı uygulanmaktadır. Ancak istenirse, ilk taksit süresinde (30/9/2021 tarihine kadar) peşin ödeme yapılabilir. Peşin ödeme halinde katsayı uygulanmaz ve fer’i alacaklar (gecikme faizi) yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizinin %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.
31 Ağustos 2021 tarihine kadar tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükellefler, 31Ağustos 2021 tarihine kadar; tebliğ tarihinden itibaren 31 Ağustos 2021 tarihine kadar kalan başvuru süresi otuz günden az kalmış ise otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve ödemeleri yukarıda açıklanan şekilde yapmaları halinde madde hükmünden yararlanabileceklerdir.
7326 sayılı Kanun’a göre matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında 9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanılmış incelemeler sonucu düzenlenen ve 2/8/2021 tarihi sonuna kadar vergi dairesinin kayıtlarına intikal ettirilen inceleme raporlarında; ilave tarhiyat olmaksızın sadece zarar azaltılması öngörülmesi hâlinde, kabul edilmeyen zarar tutarının öncelikle ilgili dönemde beyan edilen zarar tutarından indirilmesi, bu işlem sonucu kalan zarar tutarının %50’sinin 2021 ve müteakip yıl kazançlarından mahsup konusu yapılması gerekir. Zararın diğer yarısı ise indirim konusu yapılamayacaktır.
Matrah ve vergi artırımında bulunulmamış olması halinde yapılacaklar
7326 sayılı Kanun’un kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, 9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam olunacaktır.
Mükellefler matrah ve vergi artırımında bulunmasalar bile, kanunun yayımlandığı 9 Haziran 2021 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemleri daha sonra sonuçlandığında tarh edilecek vergiler ve cezalar için de anılan kanunun 4. maddesi hükmünden yararlanmaları mümkündür.
Bu durumda, anılan 4 üncü madde hükmüne göre;
- Tarh edilen vergilerin %50’si
ile
- Bu tutara gecikme faizi yerine 9 Haziran 2021 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının,
- vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin;
ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla af düzenlemesinden yararlanılabilecektir. Taksitle ödemede, borç tutarına 1,09 katsayı uygulanmaktadır. Ancak istenirse, ilk taksit süresinde peşin ödeme yapılabilir. Peşin ödeme halinde katsayı uygulanmaz ve fer’i alacaklar (gecikme faizi) yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizinin %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.
31 Ağustos 2021 tarihine kadar tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin, tebliğ tarihinden itibaren 31 Ağustos 2021 tarihine kadar; tebliğ tarihinden itibaren 31 Ağustos 2021 tarihine kadar kalan başvuru süresi otuz günden az kalmış ise tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve ödemeleri (ilk taksit 30/9/2021 tarihine kadar) yukarıda açıklanan şekilde yapmaları halinde madde hükmünden yararlanabilmeleri mümkün olacaktır. Keza, 30/9/2021 tarihine kadar, yukarıda açıklanan çerçevede, peşin ödeme de yapılabilir.
Öte yandan, Vergi Usul Kanunu’nun tarhiyat öncesi uzlaşma hükümlerine göre uzlaşma talebinde bulunulmuş, ancak uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış olmakla birlikte vergi ve ceza ihbarnameleri mükellefe tebliğ edilmemiş alacaklar için de anılan madde hükmü uygulanacaktır.
Anılan madde hükümlerinden yararlanılabilmesi için madde kapsamında ödeme başvurusunda bulunulan alacağa ilişkin dava açılmaması da şarttır.
7326 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin yukarıda açıklanan hükümlerinden yararlanmak isteyen mükelleflerin, bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergi ve kesilen cezalara ilişkin, konuyla ilgili olarak 14 Haziran 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ekinde yer alan dilekçe (Ek:4/A) ile başvurmaları gerekmektedir. Akif Akarca/Dr. Mehmet Şafak
