I-GİRİŞ

Kamuoyunun ve iş dünyasının büyük bir heyecanla beklediği yapılandırma ve matrah artırımı kanunu Haziran ayı itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Yapılandırma kanunlarına, vergisini zamanında ödeyen ve mükellefiyet ödevlerini yerine getiren mükellefler tarafından haksız rekabete yol açtığı gerekçesiyle zaman zaman karşı çıkılsa da, çok sayıda mükellefin bu kanunların çıkmasına taraftar oldukları ve çok sayıda mükellef tarafından yapılandırma kanunlarından yararlandıkları görülmektedir.

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7326 sayılı Kanun[1]31506 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7326 sayılı kanunla kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesi, devam eden ihtilaflı işlemlerin sona erdirilmesi, matrah artırımı yoluyla inceleme ve tarhiyat risklerinin ortadan kaldırılması, işletme kayıtlarının düzeltilmesi gibi hususları kapsadığı görülmektedir. Daha sonra çıkarılan 1 Seri No.lu  Genel Tebliğ[2]ile de kanunun verdiği yetkiye istinaden uygulama usul ve esasları açıklanmıştır.

Matrah artırımını tercih eden ve başvuruda bulunarak artırdıkları vergiyi ödeyen mükelleflerin bu başvurudan beklentileri, artırdıkları vergi türü ve dönemle ilgili olmak üzere herhangi bir şekilde vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olmamaktır.

7326 sayılı yapılandırma kanununda çok sayıda kişi ve kurumu ilgilendiren düzenlemeler yapılmış olup, bu yazımızda kanunun yayım tarihinde vergi incelemesi devam eden mükelleflerin matrah artırımı kapsamındaki durumları ele alınmaya çalışılacaktır.

II-7326 SAYILI KANUN KAPSAMINDA MATRAH ARTIRIMI VE VERGİ İNCELEMESİ

7326 Sayılı Vergi ve Diğer Bazı  Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesi, mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması, matrah ve vergi artırımı yoluyla vergilemede öngörülebilirliğin artırılarak geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması, işletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesi, gibi çok sayıda hususa ilişkin düzenlemeyi kapsamaktadır.

II-1-Kanunun Kapsamı;

• Vergi incelemesi ve takdir işlemleri devam eden alacakların yapılandırılması,
• Matrah veya vergi artırımında bulunan ve şartları yerine getiren mükelleflere ilişkin olarak vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmaması,
• Dava konusu yapılan; vergi tarhiyatları, vergi cezaları ve idari para cezaları gibi ihtilaflarının sulh yoluyla sonlandırılması,
• İşletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyan edilmesi ile işletme kayıtlarının gerçek duruma uygun hale getirilmesi,
• Vergi dairesine ödenmemiş vergi ve diğer borçların tamamı ile bunlara bağlı gecikme zamları ve faizleri yerine Yİ-ÜFE (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) oranında güncelleme yapılarak hesaplanan borcun ödenmesi,
• Vergi aslına bağlı cezaların (vergi ziyaı) tamamen silinmesi,
• Vergi aslına bağlı olmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %50’sinin silinmesi,
• Ödenmemiş Motorlu Taşıtlar Vergisinin aslı ile bunlara bağlı faizler yerine Yİ-ÜFE oranında güncelleme yapılarak hesaplanan borcun ödenmesi,
• Trafik para cezaları ve diğer idari para cezalarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zamları yerine Yİ-ÜFE oranında güncelleme yapılarak hesaplanan borcun ödenmesi,
• Öğrenim ve katkı kredisi alacaklarının tamamı ile bunlara bağlı gecikme zamları yerine Yİ-ÜFE oranında güncelleme yapılarak hesaplanan borcun ödenmesi,

gibi çok sayıda mükellefi ilgilendiren konularla ilgili olarak düzenleme yapılmış bulunmaktadır.

7326 Sayılı Kanunun 5. maddesi matrah ve vergi artırımını düzenlemiş olup, buna göre, Mükellefler, kanunda belirtilen şartlar dâhilinde gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırarak belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmaz.

Söz konusu kanunun 5. maddesi hükmüne göre, kanunda belirtilen şartlar dahilinde başvuruda bulunan ve kanundan yararlanma haklarını kaybetmeyen mükelleflerin vergi incelemesi ve tarhiyat risklerinden kurtulma imkanları bulunmaktadır. Mükellefler gelir vergisi, kurumlar vergisi, Katma Değer Vergisi, gelir ve kurumlar stopaj vergileri için matrah artırımından yararlanabileceklerdir.

II-2-7326 Sayılı Kanunundan Yararlanamayacak Olanlar:

1) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun[3]359 uncu maddesinin (b) fıkrasında yer alan “defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler”,

2) Terör suçundan hüküm giyenler,

3) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler,

matrah artırımından yararlanamazlar.

II-3-Kanunun Yayım Tarihi İtibariyle Vergi İncelemesi Devam Eden Mükelleflerde Matrah Artırımı

II.3-1. Sahte Belge Düzenleme İncelemeleri:

Kanuna göre, haklarında defter, kayıt ve belgeleri yok etme veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyma veya hiç yaprak koymama veya sahte belge düzenleme fiilleri nedeniyle incelemesi olanlar da matrah artırımından yararlanmak üzere başvuru yapabileceklerdir.

7326 sayılı kanuna göre, kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla haklarında, 213 sayılı Kanunun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasında yer alan defter, kayıt ve belgeleri yok etme veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyma veya hiç yaprak koymama veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme fiillerinden hareketle yapılan vergi incelemesi devam edenlerin belirtilen süre ve öngörülen şekilde matrah veya vergi artırımında bulunmaları durumunda, söz konusu vergi incelemesinin tamamlanmasına kadar bu artırımlara ilişkin olarak tahakkuk işlemleri bekletilir.

Belirtiğimiz kapsamda matrah artırımında bulunanlar hakkında, artırımda bulundukları dönem ve vergi türlerine ilişkin olarak kanunun yayımı tarihinden (bu tarih dâhil) önce veya yayımı tarihini izleyen günden itibaren on iki ay içerisinde başlanılan vergi incelemeleri kanunun yayımı tarihini izleyen ayın başından itibaren on iki ay içerisinde sonuçlandırılamaması hâlinde, bu işlemlere devam edilmez ve matrah artırımları geçerli olur.

Mükellefler hakkında vergi incelemesinin tamamlanması sonucunda söz konusu bentte belirtilen fiillerin varlığının tespit edilmesi halinde, bu mükellefler tarafından daha önce matrah veya vergi artırımları yapılmış olsa dahi söz konusu matrah ve vergi artırımları dikkate alınmayacak, Vergi Dairesi tarafından bekletilen tahakkuk işlemi gerçekleştirilmeyecektir.

Söz konusu incelemelerde kanunun yayımı tarihini izleyen ayın başından itibaren on iki ay içerisinde bu fiillerin varlığının tespit edilmemesi durumunda, bu durumun tespitine ilişkin rapor veya yazı, matrah veya vergi artırımında bulunan mükelleflere tebliğ edilir. Matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergileri, tebligatı izleyen aydan başlamak üzere matrah ve vergi artırımı sırasındaki tercihlerine göre ödemeleri ve maddede öngörülen diğer şartları yerine getirmeleri koşuluyla söz konusu mükellefler bu madde hükümlerinden yararlanırlar.

II.3.2-Diğer İncelemeler:

7326 sayılı kanuna göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, kanunun yayımı tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, incelemelerin, 02/08/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) sonuçlandırılamaması hâlinde, bu işlemlere devam edilmez. Bu süre içerisinde sonuçlandırılamayan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilmeyecek, bulunduğu safhada bırakılacaktır. Mükellefler sadece artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan veya artırılan vergileri ödeyeceklerdir.

Yani haklarında vergi incelemesi devam eden mükellefler de matrah artırımından faydalanabilecekler, eğer haklarında düzenlenen vergi inceleme raporları 02.08.2021 tarihine kadar vergi dairesi kayıtlarına intikal etmez ise mükelleflerin matrah artırımı geçerli olacaktır.

02.08.2021 tarihinden önce sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce artırımda bulunulmuş olması şartıyla inceleme ve takdir sonucu bulunan fark, matrah artırımı ile birlikte dikkate alınacaktır.

Mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş ise inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah veya vergi farkı ile mükelleflerin Kanunun 5 inci maddesi hükümlerine göre artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucu mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah veya vergi tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah veya vergi farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılmaz ve ceza uygulanmaz.

Vergi incelemeleri ve takdir sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah veya vergi farkının, mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah veya vergi tutarından fazla olması hâlinde, aradaki fark tutar kadar matrah veya vergi farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacaktır.

Ancak mükellefler, bu fark tutar üzerinden kanunun 4. Maddesi hükmü uyarınca, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla vergi aslının %50’sinin, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75’inin, Kanunun yayımı tarihine kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilir.

Mahmut Bülent YILDIRIM
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kaynaklar:

–  https://www.alomaliye.com/2021/07/06/vergi-incelemesi-devam-eden-mukelleflerin-matrah-artirimi/

– 7326 Sayılı Kanun

– 7326 Sayılı Kanun Genel Tebliği

– 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

– www.mevzuat.gov.tr

– www.resmigazete.gov.tr

– www.gib.gov.tr/gibmevzuat

– www.ivdb.gov.tr

Dip Notlar:

[1]09.06.2021 tarih ve 31506 sayılı RG yayımlanmıştır.

[2] 14.06.2021 tarih ve 31511 sayılı RG yayımlanmıştır.

[3]10.01.1961 tarih ve 10705 sayılı RG yayımlanmıştır.