Devletin vadesi geçmiş vergi alacaklarının devletin birey ve kurumlara olan borçlarına mahsup edilmesi adına kamu idarelerince hak sahiplerine bazı ödemelerin yapılmasında bu kişilerin vadesi geçmiş vergi borcu olmadığına dair belge sunmaları istenir.

İlk olarak, belirtmek gerekir ki tüm vergi borçları değil, sadece vadesi geçmiş yani vadesi gelmiş olduğu halde ödenmemiş olan vergiler vergi borcu sorgulaması kapsamındadır. Henüz vadesi geçmemiş vergi borçları tutarı ne olursa olsun “Vergi Borcu Yoktur” yazısının alınmasına engel teşkil etmez. Bu bağlamda, tecil edilmiş vergi borçları, tecil şartlarına uygun olarak ödendiği müddetçe vadesi geçmiş borç olarak dikkate alınmaz.

İkinci olarak, vadesi geçmiş her türlü vergi değil, tutarı 5.000 TL’yi aşan vadesi geçmiş vergi borçları “Vergi Borcu Yoktur” yazısının alınmasına engel teşkil eder.

Üçüncü olarak, her türlü ödemede değil, tutarı 5.000 TL’yi aşan ödemelerde kendisine ödeme yapılacak kişinin vergi borcu sorgulaması yapılır. Ödeme tutarı 5.000 TL ve altında ise ödeme yapılacak kişinin ne kadar vergi borcu olursa olsun bu ödemenin yapılmasına engel teşkil etmez.

“Vergi Borcu Yoktur” yazısı düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün süre ile geçerlidir.

1. Hangi ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılır?

Hangi ödemelerde vergi borcu sorgulamasının yapılacağına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un “Amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ile işlem yapanların sorumlulukları” başlıklı 22/A maddesine istinaden yayımlanan Tahsilat Genel Tebliği (Seri: A, Sıra No: 1)’de yapılmıştır.

6183 sayılı Kanun’un 22/A maddesine göre amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler şunlardır:

1- 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na tabi kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin yapacağı her türlü ödemeler,

2- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumlar ile kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşların (meslekî kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle hak sahiplerine yapacakları ödemeler,

3- Kanun, kararname ve diğer mevzuatla nakdi olarak sağlanan Devlet yardımları, teşvikler ve destekler nedeniyle yapılacak ödemeler,

4- 492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli tarifelerde yer alan ticaret sicil harçlarından kayıt ve tescil harçları, noter harçlarından senet, mukavelename ve kâğıtlardan alınan harçlar, tapu ve kadastro harçlarından tapu işlemlerine ilişkin alınan harçlar, gemi ve liman harçları ile (8) sayılı tarifeye konu harçlar (diploma harçları hariç) ve trafik harçlarına mevzu işlemler,

5- 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan bina inşaat harcı ve yapı kullanma izin harcına mevzu işlemler.

Bununla birlikte, vadesi geçmiş vergi borcu sorgulaması;

- Eğitim ve öğretime yönelik burs ve diğer adlarla yapılan ödemelerde,

- 6183 sayılı Kanun’un 70. maddesi gereğince haczedilemeyen ödemelerde,

- 6183 sayılı Kanun’un 105. maddesinde sayılan tabii afetlere maruz kalanlara yapılan Devlet yardımı, teşvik ve destek ödemelerinde,

- Bütçelerine mahalli idarelerin katkıda bulunduğu kuruluşların proje ve faaliyetleri karşılığında mahalli idarelere sağladığı destek ödemelerinde,

- Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, her çeşit gençlik ve spor tesisi ile eğitim ve öğretim kurumlarının yapılması, yaptırılması, kiralanması, onarım ve bakımlarının yapılması, yarım kalan tesislerin tamamlanması ve tefrişatı için mahalli idarelere (il özel idareleri, belediyeler ve köyler) verilen mali katkı kapsamında nakdi olarak yapılacak ödemelerde,

- Su alımı ödemelerinde,

- Abonelik ücretlerinde,

- Posta ve telgraf giderlerinde,

- İhale usulü dışında yapılan haberleşme alımı ödemelerinde,

- İhale usulü dışında yapılan enerji (yakacak ve elektrik) alımı ödemelerinde,

yapılmaz.

2. Hangi kurumlar ödeme yaparken vergi borcu sorgulaması yapmak zorundadır?

Söz konusu kanun ile Genel Tebliğ’de yer alan düzenlemelere göre; vergi borcu sorgulaması yapma yükümlüğünün kapsamına;

1. a) 5018 sayılı Kanun’a ekli I, II, III ve IV sayılı cetvellerde belirtilen idareler,
2. b) Belediyeler, il özel idareleri ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareler,
3. c) (a) ve (b)’de yer verilen kamu idarelerine bağlı döner sermaye işletmeleri,
4. d) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren diğer kurumlar ile kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşlar,

dahildir.

Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin; 5018 sayılı Kanun kapsamına giren kurumların muhasebe birimlerince aranması gerekmektedir.

3. Hangi vergiler vergi borcu sorgulaması kapsamına girer?

“Vadesi geçmiş borç” kapsamına giren amme alacakları; yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim, motorlu taşıtlar, şans oyunları, damga, banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiler ile harçlar ve bu alacaklara ilişkin vergi ziyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri dahildir.

Bununla birlikte, belediyelere ait olan emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, ilan ve reklam vergisi vb. vergiler ile harçlar vergi borcu sorgulaması kapsamında değildir. Diğer bir deyişle, mükelleflerin söz konusu vergi borçlarının vadesi geçmiş olsa bile belediyeler veya başka kamu idarelerince yapılacak ödemelerde sorgulanmaz.

4. Vergi borcunun bulunduğunun tespiti halinde nasıl işlem yapılır?

Yapılan sorgulama sırasında kendisine ödeme yapılacak kişinin (istihkak sahibinin) 5.000 TL’nin üzerinde vadesi geçmiş borcun bulunması halinde, borçlunun talebinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ödenecek tutardan, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgede belirtilen borç tutarını aşmamak üzere kesinti yapılarak ilgili vergi dairesi hesabına aktarılır.

5. Alacağın temlik edilmesi halinde nasıl işlem yapılır?

6183 sayılı Kanun’a göre; vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin aranılmasını gerektiren ödemelere ilişkin olarak işçi ücreti alacakları hariç olmak üzere, hak sahibi tarafından yapılacak her türlü devir, temlik ve el değiştirme, tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcu karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra kalan kısım üzerinde hüküm ifade edecektir.

Söz konusu kanun maddesine göre; kamu idaresinden olan alacağın başka bir kişiye devredilmesi veya temlik edilmesi halinde temlik eden veya devreden şahsın vadesi geçmiş vergi borcu tutarı temellük eden veya devralan şahsa yapılacak ödemeden kesilir.

6. Vergi borcu sorgulaması yapılmamasının yaptırımı

Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi aramadan ödeme/işlemleri yapan kurum ve kuruluşlara, borçlunun bağlı bulunduğu takibe yetkili tahsil dairesince, 6.618 TL tutarında idari para cezası tatbik edilir. İdari para cezası, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. İdari para cezasına karşı tebliğ tarihini takip eden otuz gün içinde idare mahkemesinde dava açılabilir.

Sonuç

Yukarıda irdelenen Kanun ve Genel Tebliğ’deki düzenlemelere göre;

- Kanun ve Genel Tebliğ kapsamında yer alan kurumlarca yapılacak ödemenin tutarının 5.000 TL’nin üzerinde olduğu durumlarda vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge istenilecektir. Vergi borcu sorgulaması yapılmadan ve söz konusu belge ibraz edilmeden herhangi bir ödeme yapılmaz.

- Yapılan sorgulama sırasında toplam 5.000 TL’nin üzerinde vadesi geçmiş vergi borcunun bulunması halinde borçlunun talebinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ödenecek tutardan, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgede belirtilen borç tutarını aşmamak üzere kesinti yapılarak ilgili tahsil dairesi hesabına aktarılır.

- Ödeme/işlemler sırasında, vadesi geçmiş borç tutarının toplamının 5.000 TL’yi aşmaması halinde, borcun bulunmadığı kabul edilerek gerekli ödeme/işlemler yapılır.

- “Vergi Borcu Yoktur” yazısı düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün süre ile geçerlidir. Ahmet ARSLAN -Denetçi, CPA, MBA

https://www.dunya.com/kose-yazisi/vergi-borcu-yoktur-yazisi/626017