Hizmet, maddi bir varlığı olmayan, alım satımıma konu olan, belirli bir fiyatı olan ve hizmeti alana fayda sağlayan soyut bir iktisadi faaliyet olarak tanımlanabilir. Doktorların sağladığı sağlık hizmeti, vergi ve hukuk danışmanlarının, mühendis ve mimarların sağladığı hizmetler örnek olarak sayılabilir. Hizmetten yararlananlar yurt içindeki kişi ve kuruluşlar olabileceği gibi yurt dışında bulunan kişi ve kuruluşlar da olabilir.
Hizmet sağlayıcıların daha geniş bir alanda hizmetlerini sunarak gelir elde edebilmeleri ve ülkenin döviz kazancının artması için devlet vergi kanunlarında vergi muafiyet ve istisnaları tanımaktadır. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11’inci maddesiyle tanına istisna bunlardan biridir.
Kanunun (11/1-a) maddesine göre ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri vergiden istisna edilmiştir.
İstisnanın kapsamı
Kanunun (11/1-a) maddesi kapsamında bir hizmetin KDV’den istisna olabilmesi için, aynı Kanun’un (12/2)'nci maddesi uyarınca; hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapılması, hizmetten yurtdışında faydalanılması, gerekir.
Hizmetin yurt dışında bir müşteri işçin yapılması
Hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapıldığı, yurtdışındaki müşteri adına düzenlenen fatura ve benzeri belge ile tevsik edilir.
Hizmetten yurt dışında faydalanılması
Hizmetten yurtdışında faydalanılmasından kasıt, Türkiye’de yurtdışındaki müşteri için yapılan hizmetin, müşterinin yurtdışındaki iş, işlem ve faaliyetleri ile ilgili olması; Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisinin bulunmamasıdır.
Yurtdışındaki firmaların, Türkiye’ye gönderecekleri mal ve hizmetler Türkiye’de tüketildiğinden, bu firmalara söz konusu mal ve hizmetler için Türkiye’de verilen danışmanlık, aracılık, gözetim, müşteri bulma, piyasa araştırması vb. hizmetler, hizmet ihracı istisnası kapsamında değerlendirilmez ve KDV’ye tabidir. Bu durumda faydalanma kriterinin tespitinde, yapılan hizmetin ithal edilen mal ile doğrudan ilişkili olması gerekir.
Yabancı firmaların Türkiye’den ithal ettiği (Türkiye’nin ihraç ettiği) mallar dolayısıyla verilen hizmetler, hizmet ihracı kapsamında değerlendirilir. Türkiye içinde taşıma hakkı bulunmayan yabancı bayraklı gemilere ve uçaklara verilen tadil, bakım, onarım hizmetleri hizmet ihracı kapsamında KDV’den istisnadır. Türkiye’den serbest bölgelere verilen hizmetler hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmez. Hizmet ihracı istisnasına ilişkin bazı örnekler aşağıda yer almaktadır.
Bir mühendislik şirketinin yabancı ülkede bulunan bir firma ile yaptığı anlaşma uyarınca bu firmaya kendi ülkesinde inşa edilecek bir tekstil fabrikası projesi çizimini yapmış ve buna ait bedeli tahsil etmiştir. Bu hizmet, hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olup, düzenlenecek faturada KDV hesaplanmaz.
Türkiye’de yerleşik olan ve seyahat acenteliği yapan turizm işletmesinin yurtdışında bulunan bir seyahat acentesinin gönderdiği turist grubuna konaklama, tur düzenleme ve yeme-içme hizmeti vermesi halinde, Türkiye’deki seyahat acentesi aldığı paranın, turist grubunun Türkiye’deki konaklama, yeme-içme gibi masraflarına ilişkin kısmı KDV’ye tabi, yaptığı bu masraflardan sonra kendisine kalan kısmı KDV’de istisna olacaktır. Bu mükellefin, yabancı seyahat acentesine verdiği söz konusu hizmetlere ait düzenleyeceği faturada, vergiden istisna tutulan hizmet bedeli ile vergiye tabi tutulacak hizmet bedelini ayrı ayrı gösterebileceği gibi, bu hizmetler için ayrı ayrı fatura düzenlemesi de mümkündür.
Irak’ta yerleşik bir firma, Irak’taki bir sulama projesini üstlenen (A) Türk firması hakkında, (B) Türk danışmanlık firmasından yeterlik araştırması yapmasını istemiştir. (B) danışmanlık firması, bu hizmeti ile ilgili olarak yaptığı harcamaları ve komisyon ücretini yabancı firmaya fatura etmiş ve karşılığını döviz olarak Türkiye’ye getirmiştir. (A) firmasının hizmetinden yurtdışında faydalanılmakta olup (B) danışmanlık firmasının yaptığı bu hizmet, hizmet ihracı istisnası kapsamında değerlendirilir.
İstisnanın belgelenmesi ve beyanı
Hizmet ihracına ilişkin istisna, yurtdışındaki müşteriye düzenlenen hizmet faturası ile tevsik edilir. Hizmet faturalarının firma yetkililerince onaylı fotokopileri veya dökümlerini gösteren liste vergi dairesine verilir. Bu belgelerin istisnanın beyan edildiği dönemde beyanname verme süresi içinde bir dilekçe ekinde ibrazı gerekir. İstisnanın beyanı için, hizmete ait ödeme belgesinin (dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden bir belge, banka dekontu vb.) temin edilmiş olması zorunlu değildir. İhracat istisnası, hizmetin ifa edildiği vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilir.
Yüklenilen KDV’nin iadesi talep edilecekse beyannamenin ilgili bölümüne yüklenilen KDV miktarı yazılır. İade talep edilmemesi halinde, “Yüklenilen KDV” alanına “0” yazılır. Bu şekilde beyan edilen işlemlerle ilgili yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV’nin iadesi, hizmet bedeli döviz olarak Türkiye>ye gelmeden yerine getirilmez.
Ancak, Türkiye içinde taşıma hakkı bulunmayan yabancı bayraklı gemilerin tadil, bakım ve onarım hizmetlerinde, geminin tersaneye giriş çıkış yaptığının Liman Başkanlığı tarafından verilecek belge ile tevsik edilmesi kaydıyla, istisna kapsamındaki hizmet nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV’nin yüzde 50’si, hizmet bedelinin döviz olarak Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden belge aranmaksızın iade edilir. İade edilecek KDV’nin kalan kısmı, işleme ilişkin bedelin yarısının döviz olarak Türkiye’ye getirildiği oranda iade edilir.
Yüklenilen KDV’nin iadesi işlemleri
Hizmet ihracından doğan iade taleplerinde şu belgeler aranır: iade talep dilekçesi, hizmet faturaları veya listesi, ödeme belgesi (dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden bir belge, banka dekontu vb.), Hizmet ihracatının beyan edildiği döneme ait indirilecek KDV listesi, Yüklenilen KDV listesi, iadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu.
Mahsuben iade
Mükelleflerin hizmet ihracından kaynaklanan ve 5 bin TL’yi aşmayan mahsuben iade talepleri inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir. İade talebinin 5 bin TL’yi aşması halinde aşan kısmın iadesi vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat, vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür.
Nakden iade
Mükelleflerin hizmet ihracından kaynaklanan nakden iade talepleri miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporuna veya YMM raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde, mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat, vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür. Akif Akarca/Dr. Mehmet Şafak
https://www.dunya.com/kose-yazisi/hizmet-ihraci-ve-katma-deger-vergisi-istisnasi/487788
