Uygulamada şirketlerin sık sık yaşadıkları ekonomik sıkıntılar dolayısıyla veya kredilendirme dolayısıyla bireyler taşıt araçlarını kendilerine almakta daha sonra bunu ortak oldukları şirketi kiraya verebilmektedirler. Özellikle yeni kurulan şirketlerde, şirketler bakımından taşıt kredisinin alınması ve birinci yıl kullandırılması pek mümkün gözükmemektedir. Zira kredi kuruluşları veya bankalar yeni kurulan şirketlere ilk bir veya birkaç yıl kredi verme konusunda hasis davranmaktadır.
Şirket ortağının veya başka bir şahsın sahibi bulunduğu aracı şirketi kiraya vermesi halinde KDVK yönünden yasanın 9. maddesine göre sorumluluk söz konusudur. Burada Maliye Bakanlığı KDVK’nun md. 9 hükümlerine göre vergi alacağının emniyet altına alınması bakımından ve gerekli görülen hallerde, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği yönünde hükümler bulunmaktadır. Yine, KDVK’nun 1/3-f md. hükmüne göre, GVK’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinde vergiye tabi olacağı belirtilmiştir. Bu durumda yasal düzenleme gereği olarak GVK’nun 70/8. md hükmüne göre motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların müştemilatının kiraya verilmesinden dolayı elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hükme bağlanmıştır.
Emekli bir vatandaşa ait bir otomobilin bir gerçek veya tüzel kişiye kiraya verilmesi durumunda ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV’ye tabi olacağı bilinmektedir. Yine, aynı konuyla ilgili olarak yayımlanan 30 seri nolu KDV Genel Tebliğinde bu tür kiralama işlemleri ile ilgili olarak KDV’nin, kiralayanın (mal sahibinin) başkaca faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde KDV mükellefi olmaması ve kiracının gerçek usulde KDV mükellefi olması koşullarının birlikte gerçekleştirilmesi durumunda kiracı tarafından “sorumlu” sıfatı ile beyan edileceği hükme bağlanmış bulunmaktadır. bu kapsamdaki kiralamalarda araç sahipleri tarafından beyanname verilmesi söz konusu değildir. Ancak; kiraya verenlerin başka başkaca faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde KDV mükellefi olması halinde sorumluluk söz konusu değildir. Bu duruma göre, kiraya verenler, kiralama faaliyeti ile ilgili KDV’nin öteki faaliyetleri ile birlikte genel ilkelere göre beyanı gerekecektir.
Gerçek usulde KDV mükellefi olmayan bir kişiden araç kiralandığından, tebliğdeki esaslara göre %18 oranında KDV’nin kiralayan şirket tarafından sorumlu sıfatıyla (2) nolu KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda sorumlu sıfatıyla (2) nolu KDV beyannamesi ile şirket tarafından beyan edilecek, bu KDV aynı dönemde verilecek (1) nolu KDV beyannamesinde de indirim konusu yapılabilecektir.
Öte yandan konuyla ilgili olarak GVK’nun 94. maddesine göre madde hükmünün 5/a bendi ile yine GVK’nun 70. maddesinde yazılı olan mal ve hakların kiralanması mukabilinde yapılan tediyatlar üzerinden %20 tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır(1). Şirketlerin son yıllarda aktiflerine araç almak yerine “kiralama” yolunu tercih ettikleri sıklıkla görülmektedir. Bu uygulama sonucunda kiracı şirketler araçların sadece yakıt giderlerini üstlenmekte bunun dışındaki bütün masraflar araç sahibi tarafından karşılandığı görülmektedir. Bu masraflar örneğin, kasko, bakım, onarım, tamir, servis vb. masrafları içermekte olup, bu masraflar araç sahibi tarafından karşılanmaktadır. Hal böyle olunca da aracın satın alması yerine kiralanması yolu daha çok tercih edilen bir yol olarak daha çok karşımıza çıkmaktadır.
Bursa Vergi Dairesi Başkanlığının vermiş olduğu 4.8.2006 gün ve 1471 sayılı özelgesinde, sigortalı şirketince otomobil kiralanması durumunda yapılacak olan kira ödemelerinden sorumlu sıfatıyla KDV tevkifatı yapılıp yapılmayacağı hakkındaki görüşü özetle şöyledir: “…. Buna göre dilekçeniz ekindeki acentelik sözleşmesinin tetkikinden şirketinizin sigorta yapma ve prim toplama yetkisinin bulunduğu anlaşılmış olup, banka ve sigorta muamele vergisi mükellefi olan şirketinizin faaliyetlerinde kullanılmak üzere kiralayacağı otomobil karşılığında yapılacak ödemeler üzerinden hesaplanacak KDV’nin, kiraya verenin gerçek usulde KDV mükellefi olmaması durumunda sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesiyle şirketinizce beyan edilmesi gerekecektir.
Diğer taraftan, otomobili kiraya verenin gerçek usulde KDV mükellefi olması durumunda ise, kira bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin genel esaslara göre beyan edilmesinin gerekeceği tabidir.” şeklinde görüş bildirmiştir(2). Nazlı Gaye Alpaslan
(1) Kiracı tarafından (kullanıcı) muhtasar beyanname ile bu tutar aylık veya üçer aylık dönemlerde kiracının bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan edilerek ödemesi yapılacaktır.
(2) Değer Nuri, Açıklamalı ve Uygulamalı Katma Değer Vergisi Kanunu, Yaklaşım Yayınları, Temmuz, 2007, s.241
