Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde faaliyet tamamen durmuşsa kısa çalışma ödeneği alan çalışanlar için emeklilik primi yatmıyor
Kısa çalışma, koronavirüs tedbirleri nedeniyle işyerinin kapanmasının önüne geçilmesi ya da azalan çalışma süreleri nedeniyle işçilerin gelirlerinin kesilmesinin engellenmesi için çok önemli bir tedbir.
Bu kapsamda Türkiye’deki ilk vakanın görülmesinden yalnızca 14 gün sonra hayata geçirilen kısa çalışma işçilerin gelirlerinin korunması adına çok büyük bir rol üstleniyor. Kısa çalışmadaki işçilerin emeklilik prim günlerinde eksiklikler söz konusu oluyor. Emeklilik için gün sayan kişilerin bu noktadaki hesabı dikkatli yapmaları gerekiyor.
Emeklilik primi...
Koronavirüs salgını nedeniyle işyerlerinin bir bölümünde kısa çalışmaya gidildi. Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde eğer faaliyet tamamen durmuşsa kısa çalışma ödeneği alan çalışanlar için emeklilik primi yatmıyor. Genel sağlık sigortası primi İŞKUR tarafından yatırıldığı için sağlık hizmetlerine erişim konusunda sorun yok. Ancak emeklilik için prim günü eksik olan kişiler için bu süreçte emeklilik priminin ödenmemesi önemli bir sorun.
Emeklilik primi ödenmeyince yaşını tamamlamış ancak prim günü eksiği olan kişiler için emeklilik tarihi gecikiyor. Aynı şekilde pandemi ücretsiz iznine gönderilen çalışanlar için de işveren emeklilik primi yatırmıyor. Bu nedenle ücretsiz izne çıkartılan kişilerin de emeklilik tarihleri bu nedenle gecikiyor.
İşyeri açıksa prim orantılı
Kısa çalışmaya gidilen ancak faaliyetin tamamen durmadığı işyerlerinde çalışan kişiler çalıştıkları gün kadar emeklilik primine hak kazanıyorlar.
Örneğin haftanın 6 günü çalışılan işyerinde kısa çalışmaya gidilmiş ve haftanın 3 günü çalışılmaya başlanmışsa bu işçi için işveren 15 gün prim ödüyor. Dolayısıyla aylık 30 prim günü yerine 15 prim günü emeklilik için yatırılıyor. Bu şekilde prim günü hiç yatmayan kişiler olduğu gibi yalnızca çalıştıkları süreye orantılı olarak yatırılan kişiler de var. İşte bu kişiler için borçlanma hakkının kapsamı genişletilirse emekliliğin gecikmemesi sağlanabilir.
Borçlanma hakkı
Faaliyetin tamamen durmuş olduğu işyerlerinde çalışanlar ve ücretsiz izne çıkartılan kişiler için bugün itibarıyla kısa çalışma ya da nakdi ücret desteği alınan günleri borçlanma imkanı yok.
SGK’nın bu konuda bir düzenleme yapması ve emeklilik için gün sayan kişilerin aylığa kavuşturulması mümkün olabilir. Bu konuda yapılabilecek düzenleme ile kısa çalışmaya gidildiği ya da ücretsiz izne çıkartıldığı için emeklilik primi yatmayan işçiler, eğer isterlerse bugünlere ilişkin primleri kendileri yatırarak emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurabilirler. Bu sayede yaşı gelmiş ancak primi emekli olmaya yetmeyen kişiler için emekliliğin daha da gecikmemesi sağlanacaktır. Bu kişiler kısa çalışmaya gidilen ya da ücretsiz izne çıkartıldıkları süreye ilişkin borçlanmalarını yaparak emekli aylığına hak kazanabilirler.
Emekliliği ertelemeye gerek yok
Koronavirüs nedeniyle alınan tedbirler çerçevesinde 17 Eylül tarihine kadar iş sözleşmelerinin işveren tarafından feshedilmesi mümkün değil.
Ancak emekli olmak için istifa eden çalışanların işten çıkış işlemleri yapılabiliyor. Dolayısıyla emeklilik için prim gün sayısını doldurmuş kişiler bu süreçte emeklilik işlemlerini başlatabilirler. Diğer yandan bu kişilerin emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primi ödenerek çalıştırılmaya devam edilmesi halinde işten çıkış ve giriş işlemi yapılması gerekiyor. Prim günü dolan ve bu nedenle emekli aylığı bağlanması için işten çıkışı yapılan kişinin yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi olarak işe alınması kısa çalışmaya gidilmiş işyerleri için bu kişinin yerine getirdiği hizmetin kısa çalışma kapsamındaki bir işçi tarafından yerine getirilemiyor olması halinde sorun oluşturmaz. Ancak aksi taktirde işveren açısından bu durum risk oluşturabilir.
Emeklilik işlemi ‘e - devlet’te
SSK’lıların emeklilik başvuruları işten çıkışları sonrası SGK’ya yapılıyor. Çalışanların pek çoğu bu işlem için Sosyal Güvenlik Kurumuna şahsen başvuru yapmak gerektiğini düşünüyor. Halbuki bu işlem e - devlet üzerinden yapılabiliyor. E - devlet üzerinden SGK’nın verdiği hizmetler listesinde “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” linkinden bu başvuru yapılabiliyor. Dolayısıyla işverenine emekli olmak için ayrılmak istediğini ileten ve işten çıkışı yapılan bir kişi e - devlet üzerinden aylık başvurusunu yapıp, aylığını da bankadan alabilir. Cem Kılıç
https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/kisa-calisma-prim-gununu-azaltir-mi-6283354
