I- GİRİŞ

Bilindiği gibi, Türkiye’de yabancı uyruklu işçi çalıştırılması ile ilgili 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanun, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Şirketlerin yabancı ortaklarının ve yabancı uyruklu işçilerin çalışma izinleri, 6735 sayılı Kanuna ve Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğine göre, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir.

6735 sayılı Kanun hükmüne göre, şirketlerin yabancı ortakları ile yabancıların Türkiye’de hizmet akdi ile bağımlı veya kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların mutlaka çalışma izni almaları gerekli ve zorunludur.

Şirketlerin yabancı olan ortaklarının Ülkemizde çalışabilmeleri için “Çalışma İzin Belgesi”ni almak zorunda oldukları ve bu belgenin alınması ile ilgili yasal prosedürün neler olduğu ve müracaat şeklinin nasıl yapılması gerektiği, bu makalenin konusu olacaktır.

II- ÇALIŞMA İZNİ OLMASI GEREKEN ŞİRKETİN YABANCI ORTAKLARI

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre Türkiye’de kurulmuş olan şirketlerin yabancı ortaklarının çalışma izni almaları gerekli ve zorunludur. Buna göre;

1- Limited şirketlerin yabancı ortağı olan müdürü,

2- Anonim şirketlerin yabancı ortağı olan yönetim kurulu üyesi,

3- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yabancı komandite ortağı

olanların bakanlıktan çalışma izni almaları gerekli ve zorunludur.

6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu’na göre Anonim Şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen şirketin yönetim kurulu üyelerine ve Limited Şirketlerin şirket yetkilisi olmayan diğer yabancı ortaklarına çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmıştır.  

III- ŞİRKETİN YABANCI ORTAĞINA ÇALIŞMA İZNİ ALMANIN ŞARTLARI

1- İşveren veya vekili, PTT’den alınan e-Devlet şifresi ile e-Devlet Kapısı üzerinden http://www.calısmaizni.gov.tr sitesine girerek yabancı uyruklu şirket ortak için elektronik ortamda çalışma izni başvurusunda bulunması gerekir.

2- Yapılan son düzenlemelere göre, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünde yabancılara çalışma izni başvurularında, başvuru yapacak kişinin Elektronik İmzası ve Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresinin bulunması zorunludur. Ayrıca çalışma izni alınacak olan yabancının da geçerli bir KEP adresinin olması gerekir. Bunlar olmadan yabancılar için çalışma izni başvurusu yapılamaz.

3- Şirketin yabancı uyruklu ortağı için iki şekilde çalışma izni başvurusunda bulunulur. Eğer yabancı uyruklu şirket ortağının Türkiye’de en az 6 ay süreli ikamet izni varsa buna istinaden Türkiye’de çalışma izni başvurusunda bulunulur. Türkiye’de ikamet izni yoksa ikamet ettiği ülkenin Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliği aracılığı ile yurtdışından çalışma izni başvurusunda bulunulması gerekir.    

4- Çalışma izni talep edilen işyerinde en az 5 T.C. vatandaşının istihdam edilmiş olması zorunludur. Ancak, yabancı şirket ortağının çalışma izni için beş T.C. vatandaşı istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır. İlk 6 ay için 5 Türk vatandaşın çalıştırılması zorunlu değildir. Şirketin kuruluşundan itibaren 6 aydan sonra 5 Türk vatandaşı çalıştırmayan şirketin ortağı için izin uzatma başvurusu bakanlık tarafından RED edilecektir. Aynı işyerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonra her bir yabancı için ayrı ayrı 5 T.C. vatandaşın istihdamı aranacaktır. 

5- Çalışma izni alınacak işyerinin şirket yeni kurulmuş ise ödenmiş sermayesinin en az  100.000 TL olması gerekmektedir. Ödenmiş sermayesi 100.000 TL olmaması durumunda ise geçmiş dönem cirosunun 800.000 TL ve üzerinde olması gerekir.

6- Çalışma İzni istenen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az % 20 olması zorunludur.  

Yabancı ortak için birinci senenin sonunda çalışma izni uzatma başvurusunda bulunurken, önemli diğer bir şart ise, Şirketin SGK, Vergi ve Bağ-Kur prim borcunun bulunmaması veya yapılandırılmış- taksite bağlanmış olması gerekir. 

IV- ÇALIŞMA İZNİ İÇİN ŞİRKETTEN VE ORTAKTAN İSTENEN BELGELER

a- Şirketten İstenen Belgeler

- Başvuru dilekçesi,

- SGK işyeri sicil numarası,

- Ticaret Odasından alınmış Faaliyet Belgesi,

- Son yıla ait vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço,

- Şirketin en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Ticaret Sicil Gazetesi,

- Şirket adına yetkili olduğuna dair belge veya vekâletname.

b- Yabancı Ortaktan İstenen Belgeler

- İkamet teskeresi (en az 6 aylık olacak),

- Kimlik bilgilerini gösteren pasaport sureti,

- Yabancının medeni hali,

- Yabacının yurtdışı ikamet adres,

- Yabancının yurtiçi ikamet adresi,

- Bir adet fotoğrafı.

Yabancı şirket ortağı için ilk başvuruda çalışma izinler bir senelik olarak verilmektedir. Birinci senenin dolmasına iki ay kala çalışma izni uzatma başvurusu yapılması gerekir.

V- ÇALIŞMA İZİNLERİNİN DİĞER TÜRLERİ İSE ŞUNLARDIR

Süresiz çalışma izni: Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve belirli bir işletme, meslek veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın süresiz çalışma izni verilebilir. 

Bağımsız çalışma izni: profesyonel meslek sahibi yabancılara, diğer kanunlarda belirlenen özel şartların sağlanması kaydıyla Bağımsız Çalışma İzni verilebilir.

Bağımsız çalışma izninin uluslararası işgücü politikası doğrultusunda değerlendirilmesinde, yabancının, eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınır. 

Süreli çalışma izni: 6735 sayılı Kanun uyarınca Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, süreli çalışma izni iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir.

Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.

Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi üç yıla kadar, üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, çalışma izninin süresi altı yıla kadar uzatılabilmektedir.

VI- SONUÇ

1- Yabancıların Türkiye’de bir işveren yanında bağımlı veya kendi nam ve hesabına bağımsız olarak çalışanlar için, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğine göre Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı,  Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünden mutlaka çalışma izin belgesinin alınması gerekir. Çalışma izin belgesi bulunmayan yabancı işçi çalıştıran işverenler, her bir yabancı işçi için 8.650 TL idari para cezası ödemek zorunda kalacaktır. Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan her bir yabancı için 4.323 TL. Bu fiilin tekrarı halinde idari para cezası bir kat artırılarak uygulanacaktır.

2- Yabancılar için çalışma izni alınmak kaydıyla, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren isteklerine bakılmaksızın 5510 sayılı Kanun’un 4/a veya 4/b maddesi kapsamında sigortalı sayılacak ve SGK’ya bildirilecektir. Yazar: Ahmet AĞAR* E-Yaklaşım / Temmuz 2020 / Sayı: 331