Gelir Vergisi Kanunu ücreti, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlıyor.
Kanun ayrıca, önceden yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatleri de ücret olarak kabul ediyor. 2019 yılında elde edilen ücretlerin vergilemesini ve hangi durumlarda yıllık beyanname verileceğini aşağıda kısaca açıklamaya çalıştım.
Tek işverenden alınan ücretler
2019 yılında tek işverenden alınan ve stopaj yoluyla vergilenen ücretler, tutarına bakılmaksızın beyana tabi değil. 7 Aralık 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Kanun’la tek işverenden alınan ve belli tutarı geçen ücretler (2020 yılı için 600 bin lira) beyanname kapsamına alındı ancak bu düzenleme 2020 yılı gelirlerine uygulanmak üzere yürürlüğe girdi. Dolayısıyla 2019 yılı ücretleri için geçerli değil.
Birden fazla işverenden alınan ücretler
Birden fazla işverenden ücret alınması, aynı zamanda birden fazla işte çalışılması ya da bir yıl içerisinde iş değiştirilmesi durumlarında söz konusu olabilir. Böyle bir durum söz konusuysa ve birinci işveren dışındaki işverenlerden alınan yıllık ücret toplamı 2019 için 40 bin lirayı geçiyorsa, tüm ücretlerin toplanıp yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Hangi işverenin birinci işveren olarak kabul edileceği, gelir sahibinin seçimine bağlı.
Bazı durumlarda iş değişikliği halinde de işverenin değişmediği ve tek işverenden ücret alındığı kabul edilebiliyor. Örneğin çalışılan şirket bir başka şirkete devredildi ve devredilen şirkette çalışılmaya devam ediliyorsa, işveren değişikliği olmamış gibi uygulama yapılıyor. Bu konularla ilgili daha ayrıntılı bir açıklamayı 19 Şubat tarihli DÜNYA gazetesinde yazmıştım. Yukarıda geçen 40 bin liralık tutarın ne olduğu konusu da önemli (Brüt/net/matrah?). Bu konuyu da tarihli DÜNYA’da açıklamıştım ama bir cümleyle tekrarlamakta yarar var. Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde, gayrisafi ücret tutarından 63. maddede yer alan indirimler ile 31. maddede yer alan engellilik indirimi yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutarın, bir başka deyişle vergi matrahı dikkate alınıyor.
Yurt dışındaki işverenden alınan ücretler
Ücretler için yıllık beyanname verilmesini gerektiren bir başka durum ise yurt dışında bulunan işverenlerden alınan ücretlerdir. Bu durum özellikle yabancı sermayeli şirketlerde çalışan üst düzey yabancı çalışanlar için söz konusu olabilir. Bu kişiler hem Türkiye’deki işverenden hem de yurt dışında bağlı oldukları şirketlerden ücret alabilmektedirler. Yurt dışından ücret alınması durumunda alınan ücret tutarı ne olursa olsun beyan edilmesi gerekiyor.
Yurt dışından alınan ücretlerdeki gelir vergisi istisnası
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 14 no.lu bendine göre kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışanlara, işverenin Türkiye dışındaki gelirlerinden ödenen ücretler gelir vergisinden istisna. Esas olarak irtibat büroları ve bölgesel yönetim merkezleri çalışanları için uygulanan bu istisna ücretler için beyanname verilmesi gerekmiyor.
Aile reisi beyanı yok
Vergi sistemimizde aile reisi beyanı yok. Beyana tabi geliri bulunan aile bireylerinin her birinin geliri için ayrı beyanname verilmesi gerekiyor.
Beyana tabi geliri olan küçüklerin ve kısıtlıların beyannamesinin ise bunlar adına düzenlenmesi ve kanuni temsilcisi tarafından imzalanması gerekiyor.
Beyan edilen ücret üzerinden yurt dışında ödenen vergilerin mahsubu
Beyan edilen ücretler arasında yurt dışından elde edilen ücretler de varsa, bunlar için yurt dışında ödenen gelir vergisinin burada mahsubu mümkün. Bunun için yetkili makamlardan alınan belgenin Türk elçilik ya da konsolosluklarına onaylatılması gerekiyor.
Yapılabilecek indirimler
2019 yılında elde edilen ücretler nedeniyle yıllık beyanname verecek kişiler beyan edilen gelirden aşağıdaki indirimleri yapabilirler. Bu indirimler gelirleri için beyanname verenler için vergi yüklerini azaltmanın bir yolu ve sadece beyanname veren mükelleflere tanınmış. İndirimler Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde sayılmış. Önemli bulduğum bazıları şunlar:
• Kişinin kendisine ya da bakmakla yükümlü olduğu eş ve çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcamaları.
• Kamu kurumlarına, vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan derneklere yapılan bağışlar.
• Sanat, kültür faaliyetlerine yönelik bağış ve yardımlar.
• Hayat sigortaları ile şahıs sigortalarına ödenen primler. Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payları, vergi matrahından düşülemiyor. Ancak hayat sigortası ya da kaza, sağlık, doğum, tahsil gibi kendinize, eşinize ya da bakmakla yükümlü olduğunuz çocuklarınıza ait şahıs sigortasının bulunması durumunda, buralara ödediğiniz primleri matrahtan düşebilirsiniz.
Şahıs sigortalarının yüzde 15’i, hayat sigortalarının ise yüzde 50’si indirim konusu yapılabiliyor ve indirim yapılacak toplam tutarında yıllık asgari ücretin tutarını geçmemesi gerekiyor. Recep Bıyık
https://www.dunya.com/kose-yazisi/2019-yili-ucret-gelirlerinin-beyani/463462
