Beyannamelerde Özel Onay

: Ara 05, 2019; Be the first to comment!

Devletin en büyük gelir kaynağı olan vergilerle ilgili, mükellefler ödevlerini yerine getirmediklerinde veya eksik yerine getirdiklerinde bir takım cezai şartlar ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Düzeltme beyannamelerinin elektronik ortamda vergi dairesine iletilmesi sırasında yapılan hatalardan dolayı mükelleflerin büyük sıkıntılar çektiklerini ve maalesef istenmeyen vergi cezalarına maruz kaldıklarını görüyoruz.

Bu yazımızda özet olarak vergi cezalarından bahsettikten sonra, pişmanlık şartlarının neler olduğunu, yasal süresi içerisinde beyan edilmeyen ya da eksik veya yanlış beyan edilen beyannameleri daha sonra internet üzerinden özel onay ile vergi dairesine iletirken nelere dikkat edilmesi gerektiği konularını detaylı olarak açıklayacağız.

Temel Bazı Kavramlar

Öncelikle konuya ilişkin temel bazı kavramları açıklayalım.

Vergi ziyaı cezası; mükellefin veya sorumlusunun vergi tahakkuk etmesine rağmen vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesini ifade eder.

Tahakkuk ettirilmeyen vergi;

Mükellef tarafından beyan edilir ise vergi aslının %50'si kadar,
İhbar sonucu ortaya çıkar, İdare tarafından tespit edilir veya inceleme sonucu öğrenilirse, hesaplanan vergi tutarı kadar,
Kaçakçılık suçlarından dolayı bir vergi kaybı var ise, 3 katı tutarında

vergi ziyaı cezası uygulanır.

Usulsüzlük; herhangi bir vergi kaybının olmasına gerek olmaksızın, vergi kanunlarının şekil ve usule ilişkin düzenlemelerine uyulmamasıdır.

Özel usulsüzlük cezası; daha çok kanunda özel olarak belirtilmiş işlem ve olaylarla ilgilidir.

Usulsüzlük ve vergi ziyaı cezası aynı anda uygulanmaz. Eğer böyle bir durum söz konusu ise daha ağır olan ceza uygulanır, ancak özel usulsüzlük ve vergi ziyaı cezası birlikte uygulanabilir.

Gecikme Faizi; yasal süresi içerisinde tahakkuk ettirilmeyen vergiler için, sonradan yapılan ikmalen, re'sen, veya İdarece tarhiyatlarda verginin normal vade tarihinden, tarhiyatın yapıldığı tahakkuk tarihine kadar aylık hesaplanan faizdir.

Gecikme Zammı; tahakkuk eden verginin vadesinde ödenmemesi nedeniyle vade tarihinden ödeme tarihine kadar geçen her ay ve kesirleri için günlük olarak hesaplanan zamdır.

Pişmanlık Hükümleri

Devlet çeşitli kanunlarla vergi alacağını garanti altına alabilmek adına sert önlemler alsa da, belli şartları taşıyanlar için indirim hakkı da tanımıştır. Bu indirimlerin başında VUK 371. maddeye göre pişmanlık ve ıslah hükümleri gelmektedir.

VUK'un 371. maddesine göre pişmanlık ve ıslah şartları aşağıdaki gibidir;

- Olayın bir muhbir tarafından resmi bir makama bildirilmesinden önce, mükellefin kendisi tarafından vergi ziyaını gerektiren fiilin vergi dairesine bildirilmesi,

- Mükellefin vergi kaybını gerektirecek davranışını, İdarece herhangi bir vergi incelemesine başlanmadan veya Takdir Komisyonu'na başvurulmadan önce kendiliğinden haber vermesi,

- Mükellefin hiç vermediği beyannameyi pişmanlık talebine ilişkin dilekçenin veriliş tarihinden itibaren 15 gün içerisinde vermesi,

- Mükellefin daha önce eksik veya hatalı yaptığı beyanın, pişmanlık talebine ilişkin dilekçenin veriliş tarihinden itibaren 15 gün içerisinde vermesi,

- Mükellefin pişmanlık ve ıslah hükümlerine göre tahakkuk ettirdiği vergiyi 15 gün içerisinde ödemesi.

Burada dikkat etmemiz gereken en önemli husus, yasal süreleri içerisinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen beyannamelerin, matrahı artırıcı bir unsur teşkil ediyor ve aynı zamanda pişmanlık şartlarını taşıyor ise mutlaka pişmanlık ile beyan edilmesi gerektiğidir.

Pişmanlık hükümlerinin oluşması için bir vergi kaybından bahsedilmesi gerekir. Bu sebeple ödeme çıkmayan beyannameler için pişmanlık talep edilemez.

Dikkat edilmesi gereken ikinci önemli husus ise pişmanlık şartlarını ödeme yönünden ihlal eden ve pişmanlık şartlarını taşımadığı sonradan anlaşılan mükellefler pişmanlıktan yaralanamayacağıdır. Bu durumda mükellefin verdiği beyanname, kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edilir ve 1. Derece, 2 Kat Usulsüzlük Cezası ile vergi ziyaı cezasının % 50'si kıyaslanarak miktar itibarı ile en ağırı kesilir.

Pişmanlık şartlarını taşıyan mükellefler, pişmanlık ile beyanname vermemeleri durumunda diğer vergi cezaları ile karşı karşıya kalabilirler.

Pişmanlık ile verilen beyannameler için uzlaşma yoluna gidilemez, ancak pişmanlık ile verilmesi gereken bir beyanname sehven "Kanuni Süresinden Sonra" (KSS) seçeneği seçilerek verilirse, mükellefler durumu açıklayan bir dilekçe ile vergi dairesine başvurmaları halinde, verilen beyanname, pişmanlık ve ıslah hükümlerine göre işleme tabi tutulacaktır.

Düzeltme beyannamelerinin nasıl beyan edileceğine değinmeden önce aşağıdaki hatırlatmaları inceleyelim;

Vergi ziyaı cezası takip eden 5 yıl içerisinde birden fazla tahakkuk eder ise %50 artırılır,
Usulsüzlük cezası takip eden 2 yıl içerisinde birden fazla tahakkuk eder ise %25 artırılır,
Aynı yıl içerisinde, aynı türde birden fazla usulsüzlük cezası tahakkuk eder ise ¼ oranında kesilir.
Beyannamenin zamanında beyan edilmemesi re'sen takdir sebebidir ve İdare'ninTakdir Komisyonu'na sevk etmesi gerekir. İncelemeye sevk edilmeden beyanname verilmesi durumunda, bu beyannamedeki tutarlar re'sen takdir edilmiş gibi tarhiyat yapılır.
Beyannamelerin süresinde beyan edilmemiş olması ''I. Derece Usulsüzlük'' sebebidir. Bu durum aynı zamanda re'sen takdir sebebi olduğundan ceza 2 kat uygulanır. Beyan süresinden itibaren 15 gün içerisinde verilmesi durumunda ''ll. Derece Usulsüzlük'' cezası uygulanır.

Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, elektronik ortamda kanunî sürenin sonundan başlayarak 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek, takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında olacaktır, takip eden 26. günden itibaren verilmesi halinde 1/1 Özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Bildirim formlarını belirlenen süre içinde vermeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında, Vergi Usul Kanunu gereğince özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan çalışmalar kapsamında 2019/Ağustos ve takip eden dönemlere ilişkin olarak verilmesi gereken Ba-Bs formlarına yönelik (süresinden sonra veya süresinden sonra düzeltme amacıyla verilenlere ilişkin) cezalara ait ihbarnameler 1/10/2019 tarihinden itibaren bahse konu formların verilmesi sırasında elektronik ortamda düzenlenerek tebliğ edilecektir.

Özel Onay ile Beyanname Gönderilmesi Gereken Durumlar ve İzlenilmesi Gereken Yollar

Kanuni Süresi İçerisinde Düzeltme Beyannamesi Verilmesi

Kanuni süresi içerisinde herhangi bir nedenle beyan edilecek olan düzeltme beyannamesinde dikkat etmemiz gereken husus, matrah artırıcı veya matrah azaltıcı bir unsurun bunulup bulunmadığıdır.

Kanuni Süresi İçerisinde Matrah Artırıcı Etkisi Olan Düzeltme Beyannamesi

Kanuni süresi içerisinde matrah artırıcı etkisi olan düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, düzeltme beyannamesi daha önce beyan edilen beyannameyi de kapsayacak şekilde doldurulup; ''Özel Onay'' ile birlikte DZT seçeneği seçilerek beyan edilir. Bu durumda herhangi bir usulsüzlük veya vergi ziyaı cezası uygulanmayacak olup, sadece ödenecek vergi tutarı tahakkuk edecektir.

Kanuni Süresi İçerisinde Matrah Azaltıcı Etkisi Olan Düzeltme Beyannamesi

Kanuni süresi içerisinde matrah azaltıcı etkisi olan düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, düzeltme beyannamesi daha önce beyan edilen beyannameyi de kapsayacak şekilde doldurulup ''Özel Onay'' ile birlikte DZT seçeneği seçilerek beyan edilir. Matrah azaltıcı, zarar artırıcı ya da indirimleri artırıcı düzeltme beyannamesi verilmesinde, yapılacak işlemler hakkında 238 sayılı VUK Genel Tebliği'nde açıkça belirtildiği üzere, "kanuni süresi içinde kendiliğinden verilen ve matrah azaltıcı nitelikte olan ek beyannameler için hiçbir işlem yapılmaksızın incelemeye sevk edilecek ve inceleme sonucuna göre işlem yapılacaktır." denilmektedir. Ancak, düzeltme beyannamesinin mükellef tarafından haklı bir nedene veya bir hataya dayandığının belgelendirilmesi ya da mükellefçe verilen yazılı izahatın vergi dairesi müdürlüğünce yeterli görülmesi halinde, miktarına bakılmaksızın kabul edilecek ve bu düzeltme beyannameleri incelemeye sevk edilmeyecektir. Böyle bir durumda ilk alınan tahakkuk tutarının ödenmemesi ve düzeltme beyannamesi tahakkukunun ödenmesi, mutlaka konuyu detaylı olarak vergi dairesine dilekçe ile açıklayarak ilk tahakkukun iptal ettirilmesi gerekmektedir. Bu noktada her iki tahakkukun da damga vergisinin ödenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Kanuni Süresinden Sonra Düzeltme Beyannamesi Verilmesi

Kanuni süresi geçtikten sonra herhangi bir nedenle beyan edilecek olan düzeltme beyannamesinde yine dikkat etmemiz gereken husus, matrah artırıcı veya matrah azaltıcı bir unsurun bulunup bulunmadığıdır.

Kanuni Süresinden Sonra Matrah Artırıcı Etkisi Olmayan Düzeltme Beyannamesi

Kanuni süresinden sonra verilen matrah artırıcı etkisi olmayan düzeltme beyannamesi önceki beyannamede beyan edilen bilgileri de kapsayacak şekilde düzenlenir. Beyannamede ödeme çıkmaz ise pişmanlık talep edilemez, ''Özel Onay'' ile birlikte KSS ve DZT seçenekleri beraber seçilerek beyanname verilir. Bu durumda herhangi bir ceza tahakkuk etmeyecek olup, sadece damga vergisi ödemesi çıkacaktır. Ancak, düzeltme beyannamesinin önceki beyanname veya beyannamelerdeki bilgileri kapsayacak şekilde olmaması halinde VUK'un 352. maddesinin ''II. Derece Usulsüzlük'' başlıklı fıkrasının 7 numaralı bendine göre usulsüzlük cezası kesilmektedir.

Kanuni Süresinden Sonra Matrah Artırıcı Etkisi Olan Düzeltme Beyannamesi

Kanuni süresinden sonra verilen matrah artırıcı etkisi olan düzeltme beyannamesi daha önce beyan edilen beyannameyi de kapsayacak şekilde düzenlenir. Beyannamede ödeme çıkar ve firmanın yukarıda bahsettiğimiz pişmanlık şartlarını sağlaması durumunda ''Özel Onay'' ile PIS ve DZT seçenekleri birlikte seçilerek beyanname beyan edilir. Pişmanlık talepli bir düzeltme beyannamesi verildiği için herhangi bir vergi ziyaı veya usulsüzlük cezası tahakkuk etmeyecek olup, sadece gecikme zammı hesaplanacaktır.

Pişmanlık ile beyanname verdiğimiz için sistem bizi uyarmakta, pişmanlık şartlarını taşıdığımız varsayılarak indirim yapıldığını; pişmanlık şartlarını taşımadığımız anlaşılırsa, beyannamenin kanuni süresinden sonra verilen beyanname kabul edilerek 1. Derece 2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezasının %50'si kıyaslanarak miktar itibarı ile en ağır olanın uygulanacağını bildirmektedir.

Kanuni Süresinden Sonra Matrah Azaltıcı Etkisi Olan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi

Kanuni süresinden sonra matrah azaltıcı etkisi olan düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, düzeltme beyannamesi daha önce beyan edilen beyannameyi de kapsayacak şekilde doldurulup, ''Özel Onay'' ile birlikte KSS ve DZT seçenekleri seçilerek beyan edilir.

Matrah azaltıcı, zarar artırıcı ya da indirimleri artırıcı düzeltme beyannamesi verilmesinde, yapılacak işlemler hakkında 238 sayılı VUK Genel Tebliği'nde açıkça belirtildiği üzere "kanuni süresi içinde kendiliğinden verilen ve matrah azaltıcı nitelikte olan ek beyannameler için hiçbir işlem yapılmaksızın incelemeye sevk edilecek ve inceleme sonucuna göre işlem yapılacaktır." denilmektedir. Ancak düzeltme beyannamesinin mükellef tarafından haklı bir nedene veya bir hataya dayandığının belgelendirilmesi ya da mükellefçe verilen yazılı izahatın vergi dairesi müdürlüğünce yeterli görülmesi halinde miktarına bakılmaksızın kabul edilecek ve bu düzeltme beyannameleri incelemeye sevk edilmeyecektir. Böyle bir durumda konuyu birdilekçe ile detaylı olarak vergi dairesine açıklayarak düzeltme beyannamesi ile tahakkuk eden verginin ödenmemesi ve fazla ödenen verginin iadesi talep edilmelidir. Bu noktada her iki tahakkukun da damga vergilerinin ödenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Kanuni Süresinden Sonra Beyanname Verilmesi

Kanuni süresi içerisinde herhangi bir nedenle beyan edilemeyen beyanname bildirilirken, yukarıda olduğu gibi beyannamede dikkat etmemiz gereken husus, beyannamede ödeme çıkıp çıkmadığıdır.

Kanuni Süresinden Sonra Beyan Edilecek Ödeme Çıkmayan Beyanname

Kanuni süresinden sonra beyan edilen ödeme çıkmayan beyannameler ''Özel Onay'' ile birlikte KSS seçeneği seçilerek beyan edilir.

Bu seçimler yapıldıktan sonra "Mükellef Grubu" seçilir. Bu tercihin ardından aynı ekranda indirim talebi ile ilgili aşağıdaki iki kutucuk görülecektir. Bu kutucuklardan yalnızca bir tanesinin seçilmesi gerekmektedir. Eğer indirim talebinde bulunulmazsa, beyannamenin onaylandığı günü takip eden 30 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilir.
213 sayılı VUK 352. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin aynı kanunun 376. maddesine istinaden ceza indirimi talep ediyorum.
213 sayılı VUK Mükerrer 355. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin aynı kanunun 376. maddesine istinaden ceza indirimi talep ediyorum.

Bu seçenekler VUK'un''Vergi Ziyaı, Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarında Vergi İndirimi'' başlıklı 376. maddesinden ve VUK'un 352. ile mükerrer 355'inci maddelerindeki cezalardan indirimli olarak yararlanılmasını sağlar.

Mükerrer 355. madde kapsamında kesilecek özel usulsüzlük cezası, beyannamenin kanuni verme süresi geçtikten sonraki 30 gün içinde verilmesi durumunda 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi durumunda ise 1/5 oranında kesilmektedir.

352. madde kapsamında beyanname gönderilirse 2 kat 1. Derece Özel Usulsüzlük Cezası kesilecektir. , Beyan süresini takip eden 15 gün içerisinde verilmesi durumunda ise 2. Derece Özel Usulsüzlük Cezası uygulanacaktır.

Mükelleflerin kesilecek ceza sonrasında yargı yoluna gidecek olmaları durumunda, hangi seçeneği seçmeleri gerektiğine karar verme noktasında son yıllarda alınan yargı kararlarını incelemelerinde fayda vardır.

Kanuni Süresinden Sonra Beyan Edilecek Ödeme Çıkan Beyanname

Kanuni süresinden sonra beyan edilen ödeme çıkan beyannameler yukarıda bahsettiğimiz pişmanlık şartlarını taşıması durumunda ''Özel Onay'' ile birlikte PIS seçeneği seçilerek beyan edilir.

Bu seçimler yapıldıktan sonra "Mükellef Grubu" seçilir. Bu tercihin arkasından aynı ekranda aşağıdaki iki kutucuk görülecektir. Bu kutucuklardan yalnızca bir tanesinin seçilmesi gerekmektedir. Eğer indirim talebinde bulunulmazsa beyannamenin onaylandığı günü takip eden 30 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilir.

213 sayılı VUK 352. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin aynı kanunun 376. maddesine istinaden ceza indirimi talep ediyorum.
213 sayılı VUK mükerrer 355. madde kapsamında kesilen cezaya ilişkin aynı kanunun 376. maddesine istinaden ceza indirimi talep ediyorum.

Bu seçenekler VUK'un ''Vergi Ziyaı, Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarında Vergi İndirimi'' başlıklı 376. maddesinden ve VUK'un 352. ve mükerrer 355. maddelerindeki cezalardan indirimli olarak yararlanmamızı sağlar.

Mükerrer 355. madde kapsamında kesilecek özel usulsüzlük cezası, beyannamenin kanuni verme süresi geçtikten 30 gün içinde verilmesi durumunda 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi durumunda 1/5 oranında kesilmektedir.

352. madde kapsamında beyanname gönderilirse 2 kat 1. Derece Özel Usulsüzlük cezası , beyan süresini takip eden 15 gün içerisinde verilmesi durumunda ise 2. Derece Özel Usulsüzlük uygulanacaktır.

Mükelleflerin kesilecek ceza sonrasında yargı yoluna gidecek olmaları halinde, hangi seçeneği seçmeleri gerektiğine karar verme noktasında son yıllarda alınan yargı kararlarını incelemesinde fayda vardır.

Ayrıca, verginin normal vade tarihinden itibaren ödemenin geciktiği her ay ve kesri için pişmanlık zammı hesaplanır. Pişmanlık şartlarını taşıdığımız için esas verginin %50'si oranında vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir.

Beyannameleri özel onay ile göndermemiz gerektiği durumlarda yukarıda detaylarını açıkladığımız KSS, PIS ve DZT'nin dışında beyanname üzerinde DVM, IHT ve STK seçenekleri bulunmaktadır.

İhtirazi Kayıtla Beyan (IHT)

Yine düzeltme beyannamesi verirken karşımıza çıkan; ancak birçoğumuzun kullanmadığı bir seçenek olan ihtirazi kayıtla beyanname çok kapsamlı bir konu olmakla birlikte kısaca özetlemeye çalışalım.

Vergi Usul Kanunu'nun 378. maddesinin 2. fıkrasına göre mükellefler beyan ettikleri matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamazlar. Vergi Usul Kanunu'nun hükmü bu olmasına rağmen, Danıştay muhtelif kararlarıyla öteden beri mükelleflerin beyanlarına karşı dava açabilecekleri esasını getirmiştir, bu esasa ihtirazi kayıtla beyan usulü denilmektedir. Maliye Bakanlığı, vergi dairesinin işlemlerini, Vergi Daireleri İşlem Yönergesi'nin vergilendirme bölümü ile ilgili 58. maddesinde yönlendirmiştir.

Kanun'un 58. maddesinde "İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannameler Üzerine Yapılacak İşlemler" başlığı altında mükelleflere kanuni gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh edilen vergiye dava hakkının saklı tutulması yolunda beyannameye yazılı nota ihtirazi kayıt adı verildiğini belirtmiş, bu beyannamelere yapılan itirazı, Vergi Usul Kanunu'nda olmamasına rağmen kabul ettiği ve uygulamayı bu yönde yönlendirdiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, beyannamenin ihtirazi kayıtla verilmesinin gerekçelerini gösteren bir ihtirazi kayıt dilekçesinin de beyanname verme süresi içinde vergi dairesine verilmesi gerekir.

Damga Vergisinden Muafiyet (DVM)

Damga vergisinden muafiyet seçeneği ise geçici bir süre için sadece muhtasar beyannamenin kesintilere ilişkin bölümü için uygulanmıştır. Diğer beyanname türlerinde bu uygulama geçerli değildir. Muhtasar beyannamelerde de bu muafiyet belirli bir süre için çıkarılmıştır. Sistemde şu an bu muafiyet seçeneği kaldırılmamıştır. Sistem işaretlemeniz halinde muafiyeti kabul edebilir ancak bu uygulama geçersiz olacağından ilerleyen zamanlarda cezalı olarak vergiyi ödemek durumunda kalabilirsiniz.

6552 Sayılı Kanun Kapsamında Beyanname Alımı (STK)

6552 sayılı Kanun kapsamında beyanname, kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanı nedeniyle verilecek olan kurum geçici vergi beyanname düzeltmesinde kullanacağımız bir seçenektir. Bu beyannameyi verebilmek için STOK6552 beyannamesinin ve 2014 1 ve 2 dönemlerine ait kurum geçici vergi beyannamelerinin verilmiş olması gerekmektedir. 6552 sayılı Kanun kapsamında STOK6552 beyannamesi verilmesi nedeniyle 2014 yılı 1.veya 2. dönem kurum geçici beyannamesi verilmesi gerekiyorsa ''Özel Onay'' ile bu beyanname verilecektir. ''Özel Onay''ın seçilmesi durumunda; DZT, KSS ve STK kutularının işaretlenmesi gerekir. Başka kutuların işaretlemesine gerek yoktur. Bu durumda verilen döneme ait kurum geçici beyannamesi için pişmanlık cezası veya vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. 2014 yılı 1. Ve 2 dönem geçici vergi beyannamesi düzeltmesi dışında bu seçenek işaretlenemez, işaretlenmesi durumunda sistem otomatik olarak uyarır ve beyannamenin onaylanmasına izin vermez. STOK6552 beyannamesi verilmesine rağmen ÖZEL ONAY ile 2014 yılı 1.veya 2. dönem kurum geçici beyannamesi verilmesi sırasında STK kutucuğu işaretlenmez ise mükellef mesajla uyarılır. Uyarıya rağmen mükellef beyannameyi onaylarsa verilen döneme ait geçici vergi beyannamesi için pişmanlık cezası veya vergi ziyaı cezası kesilir. Cengiz Yıldız https://www.kpmgvergi.com/