Zaman zaman turizm sektörü için bacası tütmeyen sanayi ifadesi kullanılmaktadır. Ülkemiz ekonomisine verdiği katkıdan dolayı bu ifade oldukça yerindedir. Son dönemde mevzuatımızda ki değişim hızı baş döndürücü niteliktedir. Daha bir düzenlemeyi tam olarak hazmedemeden yeni bir düzenleme kapımızı çalıyor. Makaleyi kaleme aldığımız anda 7193 Sayılı Kanun TBMM Genel kurulunda kabul edilmiş ancak henüz resmi gazetede yayınlanmamıştı. 7193 Sayılı Kanunun içeriğinde Dijital Hizmetler Vergisi, Konaklama Vergisi, Değerli Konut Vergisi, gelir vergisi tarifesine yeni oran ve dilimler eklenmesi, BSMV’nin %2 oranına çıkarılması, binek taşıtlardan alınan KDV ve ÖTV’nin gider kaydedilmesi ve amortisman hesaplamalarında yapılan kısıtlamalar da dahil olmak üzere bir çok yenilik ve değişiklik söz konusudur. Makalemizde turizm sektörünü yakından ilgilendiren 7193 Sayılı Kanunla hayat bulacak olan Konaklama Vergisi ile 7183 Sayılı Kanunla hayatımıza giren Turizm Payını ele alacağız.
A-KONAKLAMA VERGİSİ
Konaklama Vergisi 7193 Sayılı Kanunun 9. Maddesiyle, 6802 Sayılı Kanunun İkinci Kısmının İkinci Bölümünün mülga başlığı “Konaklama Vergisi” şeklinde ve mülga 34.maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
1-Mükellef ve Vergiyi Doğuran Olay
Otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart otel, misafirhane, kamping, dağ evi, yayla evi gibi konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan diğer tüm hizmetler (yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri ve havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi) konaklama vergisine tabidir. Geceleme hizmetinin; sağlıklı yaşam tesisleri, eğlence merkezleri gibi tesislerin bünyesinde sunulması, vergilendirmeye etki etmez.
Konaklama vergisinin mükellefi birinci fıkrada belirtilen hizmetleri sunanlardır. Bu ifadeden konaklama hizmeti vermeyen restoran ve diğer işletmelerin faaliyetlerinin konaklama vergisinin konusuna girmediğini söyleyebiliriz.
Vergiyi doğuran olay, birinci fıkrada belirtilen hizmetlerin sunulması ile meydana gelir.
2-Verginin Matrahı ve Oranı
Konaklama vergisinin matrahı, verginin konusuna giren hizmetler karşılığında, katma değer vergisi hariç, her ne suretle olursa olsun alınan veya bu hizmetler için borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamıdır.
Konaklama vergisinin oranı % 2’dir. Cumhurbaşkanı, bu oranı bir katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye, bu sınırlar içinde farklı oranlar tespit etmeye yetkilidir.
7193 Sayılı Kanunun 42.Maddesiyle, 6802 Sayılı Kanununa Geçici 34.Madde ilave edilmiştir. Bu maddeye göre Konaklama Vergisi 31/12/2020 tarihine kadar % 1 olarak uygulanacaktır.
3-Belge Düzeni
Konaklama vergisi, konaklama tesislerince düzenlenen fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilir. Bu vergiden herhangi bir ad altında indirim yapılamaz. Bu vergi, katma değer vergisi matrahına dahil edilmez.
Başka bir makale konusu olmakla birlikte bir kısım konaklama hizmeti veren işletmeler, vergisel eleştiriyle karşılaşmamak adına ay sonlarında konaklaması devam eden müşteriler için konaklamanın başladığı tarihten ay sonuna kadar olan kısım için gelir tahakkuku ve bu gelir tahakkuku üzerinden KDV hesaplamaktadırlar. Bu işletmelerin konaklama vergisi için de aynı uygulamaya devam edeceğini sanıyoruz.
4-İstisnalar
a) Öğrenci yurtları, pansiyonları ve kamplarında öğrencilere verilen hizmetler.
b) Karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları ile uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve mensuplarına verilen hizmetler.
5-Verginin Dönemi
Konaklama vergisinde vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının birer aylık dönemleridir. Her bir vergilendirme dönemine ait konaklama vergisi, vergilendirme dönemini takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar katma değer vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine (katma değer vergisi mükellefiyeti bulunmayanlarca tesisin bulunduğu yer vergi dairesine) beyan edilir ve aynı süre içinde ödenir.
6-Yetki
Hazine ve Maliye Bakanlığı, konaklama vergisi beyannamesinin şekil, içerik ve ekleri ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Kuvvetle muhtemel Konaklama Vergisi beyannamesi Gelir İdaresi Başkanlığı’na elektronik ortamda gönderilecektir.
7-Yürürlük Tarihi
7193 Sayılı Kanunun 53/1-b Maddesine göre Konaklama Vergisinin yürürlük tarihi 01/04/2020 Tarihidir.
B-TURİZM PAYI
Turizm Payı 7183 Sayılı Kanunla 01.10.2019 Tarihinden itibaren ekonomik ve mesleki yaşamımıza girmiştir. Turizm Payının beyanına ilişkin uygulamaya yön veren usul ve esaslar ise 1 Sıra Numaralı Turizm Payı Beyannamesi Genel Tebliği’nde açıklanmıştır.
1-7183 Sayılı Kanunun Amacı
Türkiye’nin turizm hedeflerine ulaşmasını teminen; turizm imkân ve fırsatlarının dünyada tanıtılmasına, turizm potansiyelinin tüm yönleri ile değerlendirilerek ülke ekonomisine kazandırılmasına, turizm yatırımlarının, turizmin ülke ekonomisindeki payının ve turizm sektörünün hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak, destek ve kaynak sağlamak amacıyla Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansının kurulması, yönetimi, denetimi, gelirleri ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kanunun amacını “ülkemizin dünyadaki turizm faaliyetlerinden daha fazla pay almasını sağlamak” şeklinde özetleyebiliriz.
2- Turizm Payı Mükellefi ve Oranları
Turizm payı;
a) Bileşik tesisler ile konaklama tesislerinden binde yedi buçuk,
b) Bakanlıktan belgeli yeme-içme ve eğlence tesislerinden binde yedi buçuk,
c) Deniz turizmi tesisleri ile Bakanlıktan belgeli deniz turizmi araçlarından binde yedi buçuk,
ç) Seyahat acentelerindan (münferit uçak bileti satışları hariç) on binde yedi buçuk,
d) Havayolu işletmelerinden (ticari yolcu taşımacılığı faaliyetlerinden) on binde yedi buçuk,
e) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından işletilenler hariç olmak üzere havalimanı ve terminal işletmelerinden binde iki,
oranında olmak üzere bu ticari işletmelerin yatırımcısı veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişilerin bu işletmelerdeki faaliyetleri sonucunda elde ettikleri net satış ve kira gelirlerinin toplamı üzerinden alınır.
Kış, termal, sağlık, kırsal ve nitelikli spor turizmi gibi Bakanlık tarafından teşvik edilmesi uygun görülen turizm türlerinde faaliyet gösteren tesisler için bu oranlar yüzde elli indirimli olarak uygulanır (Turizm beyannamesi incelendiğinde kış turizmi tesisleri dışında kalan tesislerin indirimli orandan faydalanması için ilgili kurumdan alınan uygunluk yazısının arandığı anlaşılmaktadır).
3- Turizm payı mükellefiyetinin bildirimi
Turizm payı mükellefiyetinin tesis işlemlerinin yapılması için bu Tebliğin yayımlandığı tarihten itibaren 15 gün içinde (17/11/2019 Tarihine kadar) Başkanlığın İnteraktif Vergi Dairesi (https://ivd.gib.gov.tr/) sistemi üzerinden elektronik ortamda başvuru yapmaları ya da dilekçe ile yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri veya dilekçelerini kayıtlı posta (Taahhütlü, Acele Posta Servisi (APS) vb.) ile göndermeleri gerekmektedir.
4-Beyannamenin Gönderim Şekli
Turizm Payı Beyannamesi şartları taşıyan mükelleflerin kendileri tarafından veya yetkili meslek mensupları tarafından elektronik ortamda gönderilecek olup Beyanname Düzenleme Programına 01.11.2019 Tarihinde Turizm Payı Beyannamesi ilave edilmiştir.
5-Dönem, Beyan ve Ödeme Süresi
Beyanname, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından aylık, diğerleri için üçer aylık dönemler halinde verilecektir. Üçer aylık dönemler ise;
– Birinci dönem; Ocak-Şubat-Mart.
– İkinci dönem; Nisan-Mayıs-Haziran.
– Üçüncü dönem; Temmuz-Ağustos-Eylül.
– Dördüncü dönem; Ekim-Kasım-Aralık
şeklindedir.
Beyan ve ödeme süresi ise beyan dönemini takip eden ayın son günüdür. Bu durumda kurumlar vergisi mükelleflerinden turizm payı beyannamesi vermek zorunda olanlar 2019 Ekim dönemi beyanını 02.12.2019 (30.11.2019 tarihi hafta sonuna denk geldiğinden) tarihi saat 23.59’a kadar, diğer mükellefler ise 2019 Ekim-Kasım-Aralık dönemi beyanını 31/1/2020 tarihi saat 23.59’a kadar elektronik ortamda vereceklerdir.
Yükümlüler beyan dönemi içerisinde net satışı ve kira geliri bulunmasa dahi beyanname vermekle yükümlü olup bu durumda beyannamenin, “Beyan edilecek turizm payı bulunmamaktadır” seçeneği işaretlenerek göndereceklerdir.
Turizm Payı Beyannamesinin kanuni süresinde verilen beyanname olarak kabulü için onaylama işleminin beyannamenin verilmesi gereken son gün saat 23.59’a kadar tamamlanmış olması gerekmektedir.
6-Matrah
Ticari işletmelerin yatırımcısı veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişilerin kanun kapsamında olan işletmelerdeki faaliyetleri sonucunda elde ettikleri net satış ve kira gelirlerinin toplamı üzerinden turizm payı ödeyeceklerdir.
Net satışlar: Yükümlülüğü bulunanların bu payın hesabında dikkate alınacak işletmelerindeki esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ya da hizmetler karşılığında aldıkları veya tahakkuk ettirdikleri toplam değerler ile bunlarla ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları gibi hasılat kalemlerine ait değerler toplamından, satış iskontoları ve iadeleri ile bu satışlar ile ilgili diğer indirimlerin (ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan olumsuz kur farkları gibi) düşülmesi sonucu bulunan tutarı ifade eder.
Turizm payı net satışlar üzerinden hesaplandığından bahsi geçen faaliyetlerinden zarar edilmiş olması turizm payının beyanına ve ödenmesine engel değildir.
7-Beyannamenin Verileceği Vergi Dairesi
Beyanname,
Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar için gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu,
Gelir veya kurumlar vergisinden mükellefiyeti bulunmayan gerçek kişiler için yerleşim yeri adresinin bulunduğu,
Gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu,
yer vergi dairesine verilecektir.
8- Turizm Payı Beyannamesine İlişkin Düzeltme Beyannamesi
Süresi içinde veya süresinden sonra verilen beyannamenin, süresinde veya süresi geçtikten sonra bu hata ve/veya eksiklikleri düzeltici mahiyette elektronik ortamda yeni bir beyanname verilmesi mümkündür.
Düzeltme beyanının, daha önce verilen beyannamelerde yer alan bilgileri de kapsaması gerekmektedir. Verilen düzeltme beyannamesinin turizm payı tutarını azaltıcı nitelikte olması hâlinde düzeltme beyannamesinin elektronik ortamda gönderilmesi safhasında “Düzeltme Beyannamesi Gerekçesi” başlığı altında durumu açıklayan yazılı izahat yapılması gerekmektedir.
Turizm payı tutarını azaltıcı mahiyetteki düzeltme beyannamelerine ilişkin yapılacak düzeltme işlemleri genel esaslara göre vergi dairesi tarafından yerine getirilecektir.
9-Turizm Payının İadesi
Turizm payının iade edilmesine karar verilmesi hâlinde öncelikle turizm payının Ajansın hesabına aktarılıp aktarılmadığı kontrol edilecektir. Yapılan kontrol sonucunda;
a) Turizm payının Ajansın hesabına aktarılmadığının tespit edilmesi hâlinde iade işlemi vergi dairesi tarafından,
b) Turizm payının Ajansın hesabına aktarıldığının tespit edilmesi hâlinde tahsil edilen turizm payının genel bütçe geliri olarak ayrılan yüzde beşlik kısmının iade işlemi vergi dairesi tarafından, Ajansın hesabına aktarılan yüzde doksan beşlik kısmın iade işlemi ise Ajans tarafından, yerine getirilecektir.
Vergi dairesi iadeyi yaparken vadesi geçmiş vergi ve SGK borçlarını dikkate alarak işlemi yerine getirir.
Mükellefin turizm payını tek seferde ve tek kurumuna ödemesi, ödenen tutarın iadesi gerektiğinde parça parça farklı kurumlardan iade almasının doğru bir uygulama olmadığı düşüncesindeyiz.
10- Süresinde Beyan Edilip Ödenmeyen Turizm Payının Takip ve Tahsili
Turizm Payı Beyannamesi süresi içinde verilmesine rağmen beyannamenin verildiği ayın son günü ödenmemesi hâlinde turizm payı vergi dairesi tarafından, 6183 sayılı AATUHK’nın 51. Maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
11-Beyannamenin Zamanında Verilmemesi
7183 Sayılı Kanunun 6/3. Maddesinin son cümlesinde “vergi dairesi tarafından turizm payının beyan, tarh, tahakkuk ve tahsili ile red ve iadesinde; 213 sayılı VUK ve 6183 Sayılı AATUHK hükümleri uygulanır” hükmü yer almaktadır. Bu ifadeden beyannamenin zamanında verilmemesi halinde VUK’da yer alan, zamanında ödenmemesi halinde ise AATUHK yer alan yaptırımlara muhatap olunacağıdır.
12-Diğer Hususlar
a-7183 Sayılı Kanunun 6/4. Maddesine göre, ödenen turizm payı, kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükellefleri tarafından matraha esas kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınır. Bu ifadeden turizm payını gider kaydedebilmek için beyanın yetersiz olduğu ayrıca ödenmesi gerektiği anlaşılmalıdır.
b-7183 Sayılı Kanunun 6.Maddesinin (Turizm Payı) uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek hukuki ihtilafların çözümünde vergi mahkemeleri yetkilidir.
c-Turizm Payı Beyannamesini vermekle yükümlü olanların bu yükümlülüklerinin sona erdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde bağlı bulundukları vergi dairesine yükümlülüğün sona erdiğini bildirmeleri gerekmektedir.
d-1 Sıra Numaralı Turizm Beyannamesi Genel Tebliğinin 2.örneğinde yer verildiği üzere otelin bulunduğu yapının giriş katında yer alan, sokağa cephesi bulunan, tesis içinden müşterileri için doğrudan ulaşım imkânı sunan fiziki bağlantısı bulunmayan ve otel dışına hizmet veren banka, ATM, kuaför, kuyumcu, lokanta gibi ticari ünitelerin kiraya verilmesi veya bizzat işletmeci tarafından işletilmesi sonucunda elde edilen hasılat ve kira geliri turizm payına tabi gelirler kapsamında değildir.
Ancak otelde üçüncü kişilere kiraya verilmek suretiyle işletilen SPA, kuaför, kuyumcu vb. tesis içinden müşterileri için doğrudan ulaşım imkânı sunan fiziki bağlantısı bulunan veya bütünlük içerisinde olan yan ünitelerden edilen kira gelirleri turizm payına tabi gelirler kapsamındadır.
e-1 Sıra Numaralı Turizm Beyannamesi Genel Tebliğinin 3.örneğinde yer verildiği üzere yat işletmeciliği faaliyetinde bulunanların sahibi oldukları yatı işletmeksizin bir başkasına kiraya vermesi ve kiraya verilen kişi tarafından işletilmesi durumunda kiraya veren yat işletmesinin elde ettiği kira geliri turizm payı hesabında dikkate alınmayacak ancak kiracının bu yatın işletilmesinden elde ettiği hasılat turizm payı beyannamesine konu edilecektir.
f-7183 Sayılı Kanunun 6/2-ç maddesine göre seyahat acentelerinden (münferit uçak bileti satışları hariç) on binde yedi buçuk oranında turizm payına tabi olduğu hükmedilmiştir. Parantez içi hükümden anlaşılacağı üzere münferit uçak biletleri üzerinden turizm payı alınmamaktadır. Tebliğin 4.örneğinde ise konaklama ve uçak bileti bedelinin tek faturada yer alması durumunda turizm payı hesaplanmaktadır. Turizm acentelerinin bu hassas ayrıma dikkat ederek uçak biletlerini diğer bedellerden ayrı fatura etmesi gerekir. Aksi takdirde uçak biletleri içinde turizm payı hesaplamak ve ödemekle mükellef olurlar.
g- 1 Sıra Numaralı Turizm Beyannamesi Genel Tebliğinin 5.örneğinde yer verildiği üzere hava meydanlarında işletici kuruluşlar tarafından yolculara verilen hizmetlere ilişkin olarak “Yolcu Servis Ücreti” adı altında talep edilen ve havayolu şirketlerince bilet bedellerine eklenmek suretiyle yolculardan tahsil edilip hava meydanı işleticilerine aktarılan tutar ile yük taşımacılığı faaliyetinden elde edilen bedeller turizm payının hesabında dikkate alınmayacaktır.
h-1 Sıra Numaralı Turizm Beyannamesi Genel Tebliğinin 8.örneğinde yer verildiği üzere önceki dönemlerin satışlarından iade gerçekleşmesi durumunda cari dönemdeki satış tutarından iade tutarı düşülerek turizm payı hesaplanacaktır.
C-SONUÇ
Konaklama vergisi, konaklama hizmeti veren işletmelerin tüketiciden tahsil ederek ödedikleri vasıtalı bir vergidir. Kanunun 01/04/2020 Tarihinde yürürlüğe gireceğini göz önünde bulundurduğumuzda kanun yapıcının ileri tarihli her şey dahil rezervasyonları da dikkate alarak hareket ettiğini söyleyebiliriz. Konaklama vergisi adıyla sınırlı olmayıp konaklama faaliyeti yanındaki diğer tüm hizmetleri de kapsamaktadır. Verginin oranı %2 olup, 31.12.2020 tarihine kadar bu oran %1 olarak uygulanacaktır. Konaklama vergisi KDV hariç tutar üzerinden hesaplanacak olup faturada ayrıca gösterilecektir. Bu vergi ÖTV’de olduğu gibi KDV matrahına dahil edilmeyecektir. Beyan dönemleri ise aylıktır.
7183 Sayılı Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Hakkındaki kanunun temel amacı ülkemizin dünya turizminden daha çok pay almasını sağlamaktır. Bu amacı yerine getirmek için gereken kaynak ise turizm payı adıyla mükelleflerden tahsil edilecektir. Kanunun 6. maddesinde belirtilen ticari işletmelerin yatırımcısı veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişiler Turizm Payı Beyannamesi vermekle yükümlüdür. Beyanname elektronik ortamda kurumlar vergisi mükelleflerince aylık, diğerlerince 3’er aylık dönemler halinde dönemi takip eden ay sonuna kadar verilerek aynı sürede ödenecektir. Kurumlar vergisi mükellefleri ilk beyannameyi (Ekim 2019 dönemine ait) 02.12.2019 (30.11.2019 tarihinin hafta sonuna denk gelmesi nedeniyle) tarihi saat 23.59’a kadar, diğerleri ise ilk beyannameyi (Ekim-Kasım-Aralık 2019 Dönemine ait) 31.01.2020 tarihi saat 23.59’a kadar vereceklerdir. Yükümlüler, beyan dönemi içerisinde net satışı ve kira geliri bulunmasa dahi Turizm Payı Beyannamesini vermek zorundadırlar. Turizm payı net satışlar üzerinden hesaplandığından işletmenin zarar etmesinin önemi bulunmamaktadır. Turizm payı ancak ödendiğinde gelir ve kurumlar vergisi açısından gider niteliği taşımakta olup beyana ilişkin VUK hükümleri, tahsile ilişkinse AATUHK hükümleri uygulanacaktır. Kanunun amacı dikkate alındığında bindelerle/onbindelerle ifade edilen turizm paylarının doğru kullanılması durumunda turizm sektörünün ülke ekonomisine olan katkısını daha da artıracağı kuşkusuzdur.
7193 Sayılı Kanun bir çok yenilik ve değişimi içerisinde barındırıyor. Yeni vergiler, yeni beyannameler, vergi oranlarındaki artışlar amortisman ve gider hesaplarında nitelikli işlemler gibi çok yoğun düzenlemeler söz konusu. Turizm payı beyannamesi, e-defter, e-fatura, e-arşiv fatura, e-irsaliye, e-serbest meslek makbuzu nasıl olacak derken yıl sonu geldi, yeni yıl defter tasdikleri, yıl sonu işlemleri birde üzerine 7193 Sayılı Kanun. Gündemi bu kadar hızlı yaşayan, idareyle mükellef arasında köprü görevi gören meslek mensuplarının olağanüstü yıprandığı hususu tartışmasızdır. Bu nedenle nasıl ki sermaye sahiplerine sermaye amortismanı hakkı veriliyorsa biz meslek mensuplarına da beyin amortismanı ve erken yıpranmaya dayalı bir takım hakların sağlanması gerekir.
Doğan ÇENGEL
Yeminli Mali Müşavir / Bağımsız Denetçi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Kaynak, http://www.alomaliye.com/2019/11/25/konaklama-vergisi-ve-turizm-payi/
Kaynakça
– 7193 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun,
– 7183 Sayılı Türkiye Turizm Tanıtım Ve Geliştirme Ajansı Hakkında Kanun,
– 1 Sıra Numaralı Turizm Beyannamesi Genel Tebliği.
