Bilindiği gibi fatura satılan mal veya hizmet ifası ile ilgili olarak müşteriye verilen bir mülkiyet belgesidir. 213 sayılı VUK’a göre ise, fatura satışa konu mal veya sunumu yapılan hizmetle ilgili alıcıya verilen kıymetli bir belgedir. Faturanın tanımı 213 sayılı VUK’nun 229. maddesinde açıkça tanımı yapılmıştır. Buna göre; fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.
Öte yandan, kabule bağlı işlemlerde de faturanın düzenlenmesi özellik arz etmektedir. Buna göre, müşteriye sevk edilen malların kesin teslimi bu malların müşteri tarafından içeriğine veya evsafına uygunluğuna bağlı olarak kabul edileceği yönünde satıcı ile müşteri arasında yazılı bir akit bulunması durumunda; bu satışa ilişkin fatura, müşterinin malları kabul ettiği tarihten itibaren 7 gün içersinde tanzim edilecektir. Bazı hallerde bu süre irsaliyeye bağlı olarak 7 günden de daha kısa sürede fatura düzenlenebilir.
Uygulamada bir faturanın anlaşmalı matbaada bastırıldığı tarihten geriye doğru bir tarih için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği tartışılmaktadır. Örneğin, 1.11.2013 tarihinde anlaşmalı matbaada veya noterde tasdik ettirilen bir satış faturası örneğin 1.10.2013 tarih için düzenlenebilir mi? Teorik olarak bu sorunun yanıtı hayır olmalıdır. Ancak, belli bazı durumlarda malın tesliminden önce fatura düzenlenebilir.[1] Ancak, mükellefin 1.10.2013 tarihinde sattığı malla alakalı olarak faturanın basım tarihinden önce geriye doğru fatura düzenlenemez.
Fatura düzenlenmesi ile ilgili özellik gösteren bazı haller aşağıda sıralanmıştır.
- Bazı hallerde önceden fatura düzenlenip, daha sonra mal teslim edilebilir.
- Tapuda veya noterde yapılan satışlar için fatura düzenlenmeyebilir.
- İnşaat işlerinde istihkaka bağlı olarak fatura düzenlenmelidir.
- Sabit kıymet satışlarında bazı hallerde düzenlenmemeye bilir. Çünkü, mükelleflerin sabit kıymet niteliğinde olan bazı kıymetler için daimi olarak alım satımı yapmadıkları bu gibi kıymetler için fatura düzenlenmesi gerekip gerekmediği tartışmalıdır.
- Açık-kapalı fatura uygulaması: ticari teamüllere göre bedeli alınmayan mal veya hizmet satımlarında faturanın yukarıdan imzalanması hallerinde açık fatura hükmündedir. Fatura bedelinin 8.000,00 TL’yi aşması halinde fatura bedeli bankadan veya finans kurumlarından transfer edilmelidir.
- Yaş sebze ve meyve komisyonculuğunda fatura düzenleyip: bu tip uygulamalar daha çok toptancı hallerinde görülmektedir. Buna göre, komisyoncu müvekkilinin emanet malını satarken kendi rutin faturasını düzenler. Bu fatura üzerinde malın kime ait olduğu ayrıca alt bölümde gösterilir. Komisyoncu müvekkilinin mallarını satmasından sonra en geç 7 gün içinde satılan malla ilgili olarak malı yollayan müvekkile, satışa konu mala ait nakliye, belediye rusumu, komisyon bedeli gibi masrafların da yer aldığı bir fatura düzenleyerek, sattığı malların bedelini bu faturada gösterecektir. Bu komisyoncu faturası, malı satılan müvekkilin düzenleyeceği fatura; malı satılan tevkif suretiyle vergilendirilen çiftçi olması durumunda ise, “müstahsil makbuzu” yerine geçer.
- Basit usule ilişkin fatura düzeni: basit usulde vergilendirilen mükellefler fatura veya perakende satış fişi ile hasılatlarını belgelendirirler. (Bkz. GVK GT:2015). İşletme defteri tutmalarına gerek yoktur. Sadece fatura veya perakende satış fişi düzenlemek yeterlidir. Günlük fatura düzenleme yerine topluca hasılatları gün sonunda tek bir fatura ile belgelendirebilirler.
- İşletme hesabı esasına göre defter tutan taksi veya dolmuş işleticileri: 314 seri nolu VUK genel tebliğine göre, dolmuş işletmecilerinden günlük hasılatlarını dip koçanlı yolcu taşıma bileti ile belgelendirmek istemeyenler gün sonu akşam üstü tek bir fatura düzenlemeleri yeterlidir. Taksi işletmecilerinin de günlük hasılatlarının fatura, perakende satış fişi veya dip koçanlı yolcu taşıma biletleri ile belgelendirilemeyen bir kısım hasılat için gün sonunda tek bir fatura düzenlemeleri yeterlidir.
- Yıl bittikten sonra kapanan hesap dönemi ile ilgili fatura düzenlenmediği iddiasıyla kesilen özel usulsüzlük cezalarını yargı iptal etmektedir.[2]
Nazlı Gaye Alpaslan
Avukat
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
[1]3065 sayılı KDVK md.10/b
[2]Bkz. İzmir 1. Vergi Mahkemesi kararı, 21.03.2013 gün ve E:2012/1495-K:2013/306 sayılı karar. Bir başka mahkeme kararında da: “dolayısıyla 353. madde, takvim yılının kapanmasından sonra ve zamanaşımı süresi içerisinde vergi incelemesiyle belirlenen ve vergi kaybı doğuran olaylardan yola çıkılarak, yılı içinde belge düzenine de aykırı davranıldığı yaklaşımıyla ceza kesilmesini öngören bir düzenleme içermemektedir.
13.11.2019
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
