Ortağı Olduğu Şirkette Sigortalı Ol(ma)

: Eyl 26, 2019; Be the first to comment!

I- GİRİŞ

Sosyal güvenliğin tekliği ilkesi gereği bir kişi aynı anda birden fazla statüde sigortalı olamaz. Yani bir kişi, aynı anda hem ticari faaliyeti nedeniyle Bağ-Kur 4(b) sigortalısı, hem de çalışan olarak 4(a) sigortalısı olamaz.

Bir kişi işyerinde çalışırken çalıştığı iş yerine veya farklı bir şirkete ortak olabilmektedir. Bu durumda sigortalının Kurumla kurulan bağının 4(a) mı yoksa 4(b) mi? olacağı önem arz etmektedir. Bu yazımızda bu konuda 2019/9 sayılı genelgeyle yapılan düzenlemeleri örneklerle birlikte inceleyeceğiz.

II- 5510 SAYILI KANUN’A TABİ SİGORTALILARIN KENDİLERİNE AİT VEYA ORTAK OLDUKLARI İŞYERLERİNDEN KENDİLERİNİ SİGORTALI GÖSTERMESİ

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendinde şirket ortakları 4(b) kapsamında sigortalı sayılmış, 53. maddesinin ikinci fıkrasında ise 4(b) kapsamında sigortalı sayılanların, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4(a) kapsamında sigortalı bildirilemezler.

Buna göre, 2008/Ekim sonrası şirket ortaklığı nedeniyle 4(b) kapsamında sigortalı olanlar kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden 4(a) bendi kapsamında sigortalı olamayacakları gibi, 4(a) kapsamında çalışırken çalıştığı işyerine ortak olanlar 4(b) kapsamına alınmakta ve 4(a) kapsamındaki sigortalılıkları sonlandırılmaktadır. Kişinin çalıştığı işyeri dışında bir şirkete ortak olması halinde, Kanun’un 53. maddesinin birinci fıkrası gereği 4(a) kapsamında sigortalılığı devam ettirilmekte ve 4(b) kapsamına alınmamaktadır.

Yine, 4(a) kapsamında çalıştığı anonim şirkette, ortak olmayan yönetim kurulu üyesi olanların 4(a) kapsamındaki sigortalılıkları devam ettirilmekte, ancak sigortalının yönetim kurulu üyeliği yanında anonim şirkete ortak olması halinde 4(a) kapsamındaki sigortalılığı sonlandırılarak 4(b) kapsamında sigortalı sayılmaktadır.

Örnek-1: 01.05.2005 tarihinden itibaren 4(a) kapsamında çalışan sigortalı (A), 15.09.2009 tarihinde çalıştığı limited şirketine ortak olmuştur. Kişinin çalıştığı işyerine ortak olması nedeniyle 4(a) kapsamında sigortalı (A)’nın 4(a) kapsamında sigortalılığı 14.09.2009 tarihinde sona erdirilecek, 15.09.2009 tarihinden itibaren 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.

Örnek-2: 10.01.2012 tarihinden itibaren yönetim kurulu üyesi olduğu anonim şirketten 4(a) kapsamında sigortalı bildirilen sigortalı, 21.04.2013 tarihinde yönetim kurulu üyesi olduğu şirkete ortak olmuştur. Sigortalının 21.04.2013 tarihinde 4(a) kapsamında sigortalılığı sona erdirilerek, 22.04.2013 tarihinden itibaren 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.

III- 1479 SAYILI KANUN’A TABİ SİGORTALILARIN KENDİLERİNE AİT VEYA ORTAK OLDUKLARI İŞYERLERİNDEN KENDİLERİNİ SİGORTALI GÖSTERMESİ

1479 sayılı Kanun’un Mülga 24. maddesinde; kolektif şirketlerin, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer, limited şirketlerin, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, donatma iştirakleri ortakları ile anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi olan ortakları bu Kanun’a göre 4(b) sigortalısı sayılmıştır.

506 sayılı Kanun’un Mülga 2. maddesinde bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanlar bu Kanun’a göre 4(a) sigortalısı sayılmıştır.

Aynı zamanda, devredilen Sosyal Sigortalar Kurumu’nun “Şirket Ortakları” konulu 09.02.1993 tarihli ve 16-60 Ek sayılı Genelge’nin 1. maddesine göre;

506 sayılı Kanun’un 2. maddesine göre sigortalı olanların, sigortalılıkları sürerken çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi ortak oldukları takdirde, 506 sayılı Kanun’a tabi sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar Bağ-Kur’a tabi tutulmayacaklardır. Ancak kolektif şirket ve adi şirket ortaklarının, aynı şirkette bir hizmet akdine dayanarak çalışmaları yasal olarak mümkün değildir. Bu durumda olanların Bağ-Kur ile ilgilendirilmeleri gerektiğinden, şirket ortağı ya da anonim şirketlerde kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi olmaları dolayısıyla 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’na göre Bağ-Kur sigortalısı olanların sigortalılıkları sürerken bir hizmet akdine dayanarak çalışmaya başladıkları takdirde, Bağ-Kur sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 506 sayılı Kanun’a tabi tutulmayacaklardır.

Buna göre, 2008/Ekim öncesi dönemde şirket ortaklarının veya yönetim kurulu üyelerinin 5510 sayılı Kanun’un 4(a) ve 4(b) kapsamındaki sigortalılık durumları 4 başlık altında incelenmiştir.

A- ŞİRKET ORTAĞI OLUP KURUM’CA 4(b) KAPSAMINDA TESCİLİ YAPILANLARIN, ORTAĞI OLDUĞU ŞİRKETTEN DAHA SONRA 4(a) KAPSAMINDA BİLDİRİLMESİ

1479 sayılı Kanun’un Mülga 24. maddesi kapsamında şirket ortağı olması nedeniyle 4(b) kapsamında sigortalı olan şirket ortağının, daha sonraki bir tarihte ortağı olduğu şirketten 4(a) kapsamında sigortalı bildirilmesi halinde, önce başlayan sigortalılık sona ermediği sürece diğer sigortalılık devreye girmeyeceğinden, 4(a) kapsamındaki sigortalılık iptal edilmekte 4(b) kapsamındaki sigortalılığı devam ettirilmektedir.

Örnek-3: Limited şirket ortağı olan sigortalı, 01.05.1998 tarihinden itibaren 4(b) kapsamında sigortalı iken 01.05.2008 tarihinden itibaren ortağı olduğu şirketten 4(a) kapsamında bildirilmeye başlanmıştır. Sigortalının 4(b) kapsamında sigortalılığının daha önce başlaması nedeniyle, 01.05.2008 tarihinde başlatılan 4(a) sigortalılığı geçerli sayılmayacağından 4(b) kapsamında sigortalılığı devam ettirilmektedir.

B- ŞİRKET ORTAĞI OLUP KURUM’CA 4(b) KAPSAMINDA TESCİLİ YAPILMAMIŞ OLANLARIN, ORTAĞI OLDUĞU ŞİRKETTEN DAHA SONRA VEYA AYNI GÜN 4(a) KAPSAMINDA BİLDİRİLMESİ

Kanun’un “1479 sayılı Kanuna İlişkin Geçiş Hükümleri” başlığını taşıyan Geçici 8. maddesinde; tarım sigortalıları hariç olmak üzere, Kanun’un 4(b) kapsamındaki sigortalılık niteliği taşıdıkları halde Kanun’un yürürlük tarihine kadar kayıt ve tescillerini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğünün bu Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren başlayacağı öngörülmüştür.

Diğer taraftan, 2008/Ekim öncesinde Kanun’un 4(a) bendi kapsamında hizmet akdiyle çalışırken, çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi olanlar, 16-60 Ek sayılı Genelge gereğince 4(a) kapsamındaki sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 4/(b) kapsamına alınmamaktadır.

Ancak, 01.10.2008 tarihinden önce 1479 sayılı Kanun kapsamında tescili yapılması gerektiği halde 506 sayılı Kanun kapsamında tescil yapıldığı söz konusu tarihten sonra tespit edilen sigortalılar, Kanun’un Geçici 8. maddesi kapsamında değerlendirilmeyecek, 4(a) kapsamında yapılan tescil kaydı beyan kabul edilerek, 4(b) kapsamında sigortalı olması gereken tarih itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve 4(a) kapsamındaki hizmetler 4(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir. 4(a) kapsamındaki hizmetlerin 4(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin iş ve işlemler cari usullere göre yapılmaktadır.

Bu durum, 4(a) kapsamında çalışmaya başladığı tarih ile şirket ortağı olduğu tarih aynı olan sigortalılar için de uygulanmaktadır. Burada esas olan, 4(a) kapsamında çalışma devam ederken 4(b) kapsamında sigortalılığı gerektiren şirket ortaklığının gerçekleşmesidir. Ancak, şirket ortağı olduğu gün diğer bir ifadeyle, 4(b) kapsamında sigortalı olması gerektiği halde aynı gün ortağı olduğu şirketten 4(a) kapsamında bildirim yapıldığı tespit edilenlerin, şirket ortaklığı nedeniyle 4(b) kapsamında bildirimi;

- Yapılanların 4(a) kapsamındaki sigortalılığı iptal edilecek 4(b) kapsamındaki sigortalılığı geçerli sayılacaktır.

- Yapılmayanların ise, 4(a) kapsamında yapılan tescil kaydı bildirim kabul edilerek, 4(b) kapsamında sigortalı olması gereken tarih itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve 4(a) kapsamındaki hizmetler 4/(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.

Örnek-4: 01.05.1998 tarihinden itibaren limited şirket ortağı olan ancak, 4(b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı, 01.05.2001 tarihinden itibaren ortağı olduğu limited şirketinden 4(a) kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmış ve şirket ortaklığı halen devam etmektedir. Sigortalının 4(a) kapsamında 01.05.2001 tarihinde başlatılan tescil kaydı beyan kabul edilip, 4(b) kapsamında şirket ortağı olduğu 01.05.1998 tarihi itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak ve limited şirketinden bildirilen 4(a) kapsamındaki hizmet süreleri 4(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.

Örnek-5: 01.05.2001 tarihinden itibaren limited şirket ortağı olan ancak, 4(b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı, 01.05.2003 tarihinden itibaren ortağı olduğu limited şirketinden 4(a) kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmıştır. Bu kapsamda yapılan bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 10.02.2011 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalının 4(a) kapsamında 01.05.2003 tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak kabul edilecek ve 4(b) kapsamında limited şirketine ortak olduğu 01.05.2001 tarihi itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır. limited şirketinden 01.05.2003 tarihi itibariyle başlatılan 4(a) kapsamındaki sigortalılık süreleri şirket ortaklığının sona erdiği 10.2.2011 tarihine kadar 4(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.

Örnek-6: 01.05.2002 tarihinde anonim şirketi kurucu ortağı olan ve yine 01.05.1998 tarihinden itibaren kurucu ortağı olduğu anonim şirketinden 4(a) kapsamında sigortalı bildirimi yapılan sigortalı, şirket ortaklığından dolayı Kurum’a herhangi bir bildirimde bulunmamıştır. Anonim şirketi ortaklığı halen devam eden sigortalının 4(b) kapsamında şirket ortağı olduğu 01.05.2002 tarihi itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacak, 01.10.2008 tarihinden yönetim kurulu üyeliği olmadığından 30.09.2008 tarihi itibariyle 4(b) sigortalılığı sonlandırılacaktır. 01.10.2008 tarihinden sonraki anonim şirketindeki 4(a) hizmetleri geçerli sayılacaktır.

Örnek-7: 01.05.1997 tarihinden itibaren limited şirket ortağı olan ancak, 4(b) kapsamında tescil edilmeyen sigortalı, 01.05.2002 tarihinden itibaren ortağı olduğu limited şirketinden 4(a) kapsamında sigortalı bildirilmeye başlanmıştır. Bu kapsamda yapılan bildirimler şirket ortaklığının sona erdiği 10.05.2013 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalının 4(a) kapsamında limited şirketinde 01.05.2002 tarihinde başlatılan tescil kaydı, bildirim olarak kabul edilecek ve 04.10.2000 tarihi itibariyle 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır. Limited şirketinden 01.05.2002 tarihi itibariyle başlatılan 4(a) kapsamındaki sigortalılık süreleri şirket ortaklığının sona erdiği 10.5.2013 tarihine kadar 4(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.

C- 4(a) KAPSAMINDA SİGORTALI OLUP ÇALIŞTIĞI İŞYERİNE VEYA BAŞKA BİR ŞİRKETE ORTAK OLANLAR

2008/Ekim öncesinde 4(a) kapsamında hizmet akdiyle çalışırken, çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi olanlar, 4(a) kapsamındaki sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 4(b) kapsamına alınmayacaktır.

4(a) kapsamındaki çalışmaları sona erdirip en az bir gün ara vererek ortağı olduğu şirketten yeniden hizmet akdine tabi çalışmaya başlanması durumunda hizmetler kesintiye uğramış kabul edilecektir.

Örnek-8: 01.05.1997 tarihinden itibaren anonim şirketi işyerinden 4(a) kapsamında sigortalı iken 01.05.2003 tarihinde, çalıştığı anonim şirketine ortak ve yönetim kurulu üyesi olan ve kesintisiz devam eden 4(a) kapsamındaki sigortalılığı 30.01.2018 tarihinde sona ermiştir. Sigortalının, 4(a) kapsamında sigortalılığı geçerli sayılarak 01.02.2018 tarihinden itibaren 4(b) kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.

Örnek-9: 01.05.2003 tarihinden itibaren 4(a) kapsamında bir anonim şirketi işyerinden sigortalı iken, 30.05.2004 tarihinde bir limited şirketine ortak olan sigortalının anonim şirketi işyerinden 4(a) sigortalılığı 20.04.2005 tarihinde sona ermiştir. Sigortalı ortağı olduğu limited şirketi işyerinden 21.04.2005 tarihinden itibaren 4(a) kapsamında işe giriş bildirgesi vererek 05.05.2017 tarihine kadar aralıksız 4(a) kapsamında hizmet bildirimi yapılmıştır. 22.11.2018 tarihinde de limited şirketindeki ortaklığından ayrılmıştır. Her ne kadar 4(a) kapsamında bildirilen hizmetlerin arasında boşluk olmadığı düşünülse de; sigortalı hizmet akdiyle çalıştığı anonim şirketine değil, limited şirketine ortak olduğu için; 21.04.2005-05.05.2017 tarihleri arasındaki 4(a) kapsamında bildirilen hizmeti iptal edilecek, 21.04.2005-22.11.2018 tarihleri arası 4(b) kapsamında tescili yapılarak, iptal edilen primler cari usullere göre aktarılacaktır.

D- 4(a) KAPSAMINDA SİGORTALI OLUP ÇALIŞTIĞI ŞİRKETE ORTAK OLANLARDAN, ŞİRKETTE KENDİNDEN BAŞKA SİGORTALI KALMAYANLAR

Tüzel kişiler, tıpkı gerçek kişiler gibi hak sahibi olabilen ve borç altına girebilen ve hukuk sisteminde kişi olarak kabul edilen mal veya kişi toplulukları olduğundan, tüzel kişilerin topluluğu oluşturan kişilerden ayrı bir kişilikleri bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle, hukukta belirli bir amaç çerçevesinde örgütlenmiş bazı insan ve mal toplulukları tek bir “varlık” niteliğinde kabul edilmiş ve bu topluluklara da insan gibi hak sahibi olmak, yükümlülük ve borç yüklenebilme olanağı tanınmıştır. Tüzel kişilikler yetkilerini organları marifetiyle kullanmakta olup, organlar ise gerçek kişilerden oluşmaktadır. Şirketlerin ortakları ile tüzel kişinin organı arasında kollektif, adi ve adi komandit şirketler hariç hizmet akdi kurulması mümkün bulunmaktadır.

Buna göre, ortağı olduğu şirketten 4(a) kapsamında hizmeti bildirilen ve kendinden başka 4(a) kapsamında sigortalı kalmayan şirket ortaklarının, çalıştıkları şirketin sermaye şirketi olması halinde ise, 4(a) kapsamında sigortalılığı devam ettirilecektir.

Örnek 10: Sigortalı, 06.05.2003 tarihinden itibaren 4(a) kapsamında sigortalı iken, 30.11.2006 tarihinde çalıştığı limited şirketine ortak olmuş 28.02.2019 tarihinden itibaren de şirkette kendisinden başka bildirilen sigortalı kalmamıştır. Sigortalının, ortağı olduğu şirketin sermaye şirketi olması ve kendinden başka bildirilen sigortalı bulunmayan dönemlerde de şirket tüzel kişiliği ile hizmet akdi kesintiye uğramadığından, 4(a) kapsamında bildirilen sigortalılığı devam ettirilecektir.

IV- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’a göre 2008/Ekim sonrası şirket ortaklığı nedeniyle 4(b) kapsamında sigortalı olanlar kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden 4(a) bendi kapsamında sigortalı olamayacakları gibi, 4(a) kapsamında çalışırken çalıştığı işyerine ortak olanlar 4(b) kapsamına alınmakta ve 4(a) kapsamındaki sigortalılıkları sonlandırılmaktadır.

2008/Ekim öncesi şirket ortağı olup Kurum’ca 4(b) kapsamında tescili yapılanların, ortağı olduğu şirketten daha sonra 4(a) kapsamında bildirilmesi durumunda, 4(a) çalışmaları iptal edilerek 4(b) hizmetleri dikkate alınacaktır. Yine 2008/Ekim öncesi şirket ortağı olup 4(b) tescili yapılmamış olsa bile ortağı olduğu şirketten 4(a) bildirimi yapılmış ise 4(a) bildirimi 4(b) bildirimi gibi dikkate alınarak 4(a) çalışmalar iptal edilerek şirket ortaklığının başladığı tarihten itibaren 4(b) tescili yapılacaktır. 4(a) kapsamındaki hizmetler 4/(b) kapsamında hizmet olarak değerlendirilecektir.

Ortağı olduğu şirketten 4(a) kapsamında hizmeti bildirilen ve kendinden başka 4(a) kapsamında sigortalı kalmayan şirket ortaklarının, çalıştıkları şirketin sermaye şirketi olması halinde ise, 4(a) kapsamında sigortalılığı devam ettirilecektir. Cemil UZUN* Yaklaşım / Ağustos 2019 / Sayı: 320 http://www.y-akademi.com/ik/201908_CU.htm

* Unkapanı SGM Müdür Yrd.