Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan ve Ondan Fazla Çalışanı Bulunan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı Teşviki

: Eyl 14, 2019; Be the first to comment!

I- GİRİŞ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu() kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde, üç yıl süreyle % 1 oranında, çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşviki uygulanacaktır.

Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ondan fazla çalışanı bulunan işyerlerini kapsayan bu kanunun uygulama usul ve esaslarını düzenleyen tebliğ yayınlanarak 01.01.2019 tarihi itibari uygulanmaya başladı.

II- İSG İŞYERİ TEHLİKE SINIFLARI

6331 Sayılı İSG Kanunu tehlike grubunu; “İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubu” şeklinde tanımlamaktadır.

İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınmaktadır. İşyerinin tehlike sınıfını belirlemek için öncelikle işyerinin “NACE”() kodunu bilmek gerekir.

III- ÇOK TEHLİKELİ SINIFTA YER ALAN VE ONDAN FAZLA ÇALIŞANI BULUNAN İŞYERLERİNDE İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ İŞVEREN PAYI TEŞVİKİ

4447 sayılı Kanun’un ek 4. maddesine dayanılarak yapılan düzenlemeye göre, çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde yüzde bir işsizlik sigorta prim teşviki uygulanacaktır.

Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan Ve Ondan Fazla Çalışanı Bulunan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı Teşvikinden Yararlanılmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ() yayınlanmıştır.

IV- TEŞVİKTEN YARARLANMA KOŞULLARI

25.08.1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun ek 4. maddesi gereğince üç yıl süreyle ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen, çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ondan fazla çalışanı bulunan işyerlerine sağlanacak işsizlik sigortası primi işveren payı teşvikinin usul ve esasları yayınlana tebliğ ile belirlendi.

Buna göre aşağıdaki şartlara uyan işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle % 1 olarak alınır.

Teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken üç yıllık süre ile teşvikten yararlanılacak üç yıllık süre boyunca işveren, aşağıdaki şartları sağlaması halinde teşvikten yararlanabilir.

• İşyerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu() kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alması,

• İşverenin Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde her ay toplamda ondan fazla çalışanı bulunması gerekmektedir,

• İşyerinde üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemiş olması,

gerekmektedir.

Asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken üç yıllık süre ile teşvikten yararlanılacak üç yıllık süre boyunca alt işverenlere ait işyerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi şarttır.

4447 sayılı Kanun’un geçici 19. maddesi() ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun ek 1. maddesi() kapsamında prim desteğinden veya işsizlik sigortası primini kapsayan diğer sigorta prim teşviki, destek veya indirimlerden yararlanan işverenler, aynı ayda aynı sigortalı için bu teşvikten yararlanamazlar.

V- ÇALIŞAN SAYISININ HESAPLANMASI

Teşvikten yararlanmaya esas olan çalışan sayısının toplamda ondan fazla olup olmadığının tespitinde;

A- ÇALIŞAN SAYISINA DÂHİL EDİLENLER

• Aynı işveren tarafından Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 4/(a) (SSK) kapsamında çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınır.

• Asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde alt işverenin çalışanları asıl işverenin toplam çalışan sayısına veya asıl işverenin çalışanları alt işverenin toplam çalışan sayısına dâhil edilmez.

• İşyerinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar toplam çalışan sayısına dâhil edilir.

• Her bir ayda Kurum’a verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülür.

• Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar, toplam sigortalı sayısına dâhil edilir.

• Kamu kurum ve kuruluşlarının çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, sadece 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bildirilen sigortalılar toplam çalışan sayısına dâhil edilir.

B- ÇALIŞAN SAYISINA DÂHİL EDİLMEYENLER

• Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler,

• Mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler,

• Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevlibursiyerler,

• Yükseköğretim Kanunu uyarınca üniversitelerde kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar,

• Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen eğitimlere katılan kursiyerler ile toplum yararına programlara katılanlar,

• Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular,

çalışan sayısının hesabında dikkate alınmaz.

VI- TEŞVİKTEN YARARLANMAYA ESAS ŞARTLARIN SAĞLANMASI GEREKEN ÜÇ YILLIK SÜRE

Teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken süre, teşvikten yararlanmaya başlanılacak takvim yılından bir önceki yılın son ayından/döneminden başlanılarak geriye doğru üç yıl olarak hesaplanır.

Teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlanması gereken üç yıllık süre, bir takvim yılı içerisinde Ocak ayı dışında diğer aylarda ilk defa tescil edilen işyerleri için tescil edildiği tarihi takip eden takvim yılının Ocak ayından itibaren hesaplanır.

4447 sayılı Kanun’un ek 4. maddesinde takvim yılı esas alındığından anılan maddenin yürürlüğe girdiği tarihten 2016/Ocak ayına kadar geçen süreye ilişkin işveren hak talebinde bulunamaz.

Örnek 1: 07.06.2010 tarihinde tescil edilmiş olan A işyeri, 2016/Ocak ila 2018/Aralık aylarında teşvikten yararlanma şartlarını sağlaması kaydıyla 2019/Ocak ayından itibaren,

Örnek 2: 15.01.2016 tarihinde tescil edilmiş olan B işyeri, 2016/Ocak ila 2018/Aralık aylarında teşvikten yararlanma şartları sağlaması kaydıyla 2019/Ocak ayından itibaren,

Örnek 3: 14.02.2019 tarihinde tescil edilmiş olan C işyeri, 2020/Ocak ila 2022/Aralık aylarında bu Tebliğin 4. maddesinde belirtilen şartları sağlaması kaydıyla bu teşvikten 2023/Ocak ayından itibaren

yararlanabilecektir.

VII- TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ

Teşvikten yararlanma süresi, işyerinin teşvikten yararlanmaya esas şartları sağladığı üç yıllık süreyi takip eden takvim yılından geçerli olmak üzere üç yıldır.

Örnek: Bu Tebliğin 4. maddesinde belirtilen Teşvikten Yararlanma Şartları 2018/Ocak ila 2020/Aralık ayları arasında sağlayan A işyeri, 2021/Ocak ayı ila 2023/Aralık ayları arasında şartları sağlamaya devam etmesi halinde bu süre boyunca teşvikten yararlanabilecektir.

VIII- TEŞVİKİN HESAPLANMASI

Bu teşvikten yararlanmak için aranılan şartların kurum sistemi tarafından otomatik olarak kontrol edilmesinin ardından, işsizlik sigortası primi işveren payı, teşvikten yararlanmaya esas şartların sağlandığı üç yıllık süreyi takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl süreyle her ay/dönem için ilgili ayda Kurum’a bildirilen sigortalılara ilişkin prim ödeme gün sayısı dikkate alınmak suretiyle prime esas kazançlar üzerinden % 1 olarak hesaplanarak tahsil edilir.

Örneğin; Teşvikten yararlanan A işyerinin 2019/Ocak ayında her biri 30 gün çalışan 15 sigortalıyı toplam 45.000,00 TL prime esas kazanç üzerinden bildirdiği varsayıldığında, 2019/Ocak ayında bu sigortalılara ilişkin 45.000,00 x % 1 = 450,00 TL işsizlik sigortası primi işveren hissesi uygulanacaktır.

IX- TEŞVİK UYGULAMASININ SONA ERMESİ

1- Teşvikten yararlanılacak üç yıllık sürede aşağıda belirtilen durumlardan herhangi birinin oluşması halinde teşvik uygulamasına son verilir:

a- İşyerinin tehlike sınıfının çok tehlikeli sınıftan tehlikeli veya az tehlikeli sınıfa dönüşmesi halinde,

b- Çalışan sayısının on ve altına düşmesi halinde,

c- Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi halinde,

ç- İşyerinin, İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin verilmesine ilişkin, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ya da İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar ile yapılmış bir sözleşmesinin bulunmaması halinde,

iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin alınmadığı ay başından itibaren işyerinin teşvik uygulamasına son verilir.

2- Teşvikten haksız olarak yararlanma durumunun olması halinde işverenlerin eksik ödedikleri işsizlik sigortası işveren hissesi primleri gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden tahsil edilir.

3- İşsizlik sigortası primi işveren payı teşvikinden yararlanma süresinde işyerinin kapanması halinde, teşvik uygulamasına son verilir.

4- Teşvikten yararlandıktan sonra, teşvikten yararlanmaya esas şartların arandığı üç yıllık sürede veya teşvikten yararlanılan üç yıllık sürede, ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazasının meydana gelmesi hariç teşvikten yararlanma şartlarının sağlanmadığının tespit edilmesi halinde, eksik ödenen işsizlik sigortası işveren hissesi primleri işverenlerden tahsil edilmeyecektir.

5- Teşvikten yararlandıktan sonra, teşvikten yararlanmaya esas şartların arandığı üç yıllık sürede veya teşvikten yararlanılan üç yıllık sürede, teşvikten yararlanma şartlar hariç ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazasının meydana geldiğinin tespit edilmesi halinde, teşvikten yersiz yararlanılmış sayılacağından, teşvikten yararlanılan tüm aylara ilişkin ödenen işsizlik sigortası işveren hissesi primleri gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden tahsil edilir. Tahsil edilen prim ve gecikme cezası ile gecikme zammı Kurum tarafından işsizlik sigortası fonuna aktarılır.

6- Teşvikten yararlanmaya esas şartların arandığı üç yıllık sürede veya teşvikten yararlanılan üç yıllık sürede, teşvikten yararlanma şartlardan herhangi birinin sağlanmaması nedeniyle bu teşvikten yararlanamayan veya teşvik uygulamasına son verilen işverenlerce, teşvikten yararlanamadığı sürelere ilişkin tüm şartların sonradan sağlanması ve işverence talepte bulunulması halinde geriye yönelik bu teşvikten yararlanılamaz.

7- Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulduğu işyerlerinde alt işverenin asıl işverene bağlı işyerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlik ile sonuçlanan iş kazası yaşanması halinde alt işverenin ve asıl işverenin teşvik uygulamasına son verilir. Asıl işverenin işyerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlik ile sonuçlanan iş kazası yaşanması halinde alt işverenin teşvik uygulamasına son verilmez.

X- TEŞVİKTEN YASAKLANMA

Teşvikten yararlanan işverenlerden, ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazalarını bildirmeyenlerin veya geç bildirenlerin kapsama giren tüm işyerleri için iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren eksik ödedikleri işsizlik sigortası işveren hissesi primleri, gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. Bu işverenler, teşvikten iş kazasının tespit edildiği tarihi takip eden aydan itibaren beş yıl süre ile yasaklanırlar.

Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin;

a- Şahıs şirketi olması halinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında,

b- Sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında,

yasaklama kararı verilir.

Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir.

Yasaklama kararı verilen işverenler beş yıl süreyle teşvikten yararlanamaz, yasaklı olduğu sürece teşvik başvurusu yapamaz, başvuru yapanların başvuruları dikkate alınmaz.

Yasaklama kararı verilen işverenler, beş yıl dolduktan sonra takip eden üç yıl için 4. maddedeki şartları sağlamaları ve talep etmeleri halinde teşvikten tekrar yararlanabilir.

Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulduğu işyerlerinde bu madde kapsamında alt işverene verilen yasaklama kararı asıl işverene de uygulanır. Asıl işveren için verilen yasaklama kararı alt işverene uygulanmaz.

Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 4/(a) kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır.

XI- SONUÇ

Düzenlemeye göre 3 yıl süreyle ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen, çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10’dan fazla çalışanı bulunan işyerlerine işsizlik sigortası primi işveren payı teşviki verilecektir.

İşyerlerinin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen Ek-4. madde ile çok tehlikeli işyerlerine getirilen işsizlik sigortası prim teşvikinden (indiriminden) yararlanabilmeleri için üç kriter bulunmaktadır.

Bu işyerinin, 6331 sayılı Kanun kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alan bir işyeri olması, ondan fazla sigortalı işçinin çalışmış olması, son 3 yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmemiş olması.

Teşvikten yararlandıktan sonra, teşvikten yararlanmaya esas şartların arandığı üç yıllık sürede veya teşvikten yararlanılan üç yıllık sürede, ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazasının meydana gelmesi hariç belirtilen diğer şartların sağlanmadığının tespit edilmesi halinde, eksik ödenen işsizlik sigortası işveren hissesi primleri işverenlerden tahsil edilmeyecektir. Teşvikten yararlanmaya esas şartların arandığı üç yıllık sürede veya teşvikten yararlanılan üç yıllık sürede, ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazasının meydana gelmesi halinde ise teşvik kesilir.

6331Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30.06.2012 tarih, 28339 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

NACE Kodu: İşyeri Tehlike sınıfı “NACE” kodu ile belirlenir. Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE); Avrupa‘da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları kapsamında, NACE kodu uygulaması da kullanılmaya başlanmıştır.

31 Aralık 2018 tarih ve 4. Mükerrer Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

6645 Sayılı Kanun, 23.4.2015 tarih, 29335 sayılı RG.

Bu maddeyle sağlanan prim desteği 2020 yılı Aralık ayı/dönemi aşılmamak üzere, destek kapsamına giren sigortalılar için 12 ay süreyle uygulanır. Ancak bu süre; işe giriş tarihi itibarıyla 18 yaşından büyük kadın, 18 yaşından büyük 25 yaşından küçük erkek sigortalılar ile Kuruma engelli olarak kayıtlı sigortalılar için 18 ay olarak uygulanır.

Haklarında korunma veya bakım tedbir kararı alınmış olup fasılalı olarak geçen yararlanma süreleri dâhil iki yıldan az olmamak üzere, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocuklardan reşit olduğu tarih itibarıyla bu hizmetlerden yararlanmaya devam edenlerin işe yerleştirilmeleri. http://www.y-akademi.com/ik/201903_mfg.htm

Mehmet Fatih GELERİ*

E-Yaklaşım / Mart 2019 / Sayı: 315