Tarım Ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ağustos 2011 tarihinde akredite olarak Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Çerçeve anlaşmasının V. Bileşeni kapsamında sözleşme imzalamaya başlamıştır. Bu sözleşmelerde bütçe uygun harcama ve uygun olmayan harcama kalemlerinde oluşmakta ve Sözleşme makamı sadece uygun harcama tutarın desteklemektedir. Bu nedenle bu tür sözleşmeler için verilen KDV istisna sertifikasına konu olan beden uygun harcama tutarı olmaktadır. Ancak sözleşme makamı, belirli gerekçelerle sözleşmenin feshi yoluna gidebilmekte veya proje süresince ve projenin tesliminde gerçekleştirdiği yerinde denetimler sonucu sözleşme bedelinde kesintiler yapabilmekte ve yaptığı bu kesintileri, bütçenin uygun olmayan harcama tutarı içine aktarmaktadır (3065 sayılı KDV Kanunu md. 19).
Sertifika, AT/Birlik sözleşmesinde yazılı süre ve bedel sınırlı olarak verildiğinden, sözleşemeye konu bedelde meydana gelen bu değişiklikler, sertifikanın bedelini de değiştirmektedir. Süresi henüz sona ermeyen sözleşmeler için yeni bedele uygun sertifika düzenlenerek AT/Birlik yüklenicilerine verilmekte, süresi sona eren sözleşmeler için sertifikanın yenilenmesi mümkün olmamaktadır.
Sözleşme makamları tarafından bildirilen bedel düşüklüğü olan sözleşme kapsamında tedarikçilerden yapılan mal teslimleri, hizmet ifaları ve işlerde faydalanılan KDV istisna tutarlarının, yeni sözleşme bedeli dikkate alınarak hesaplanması gerekmekte olup bu tutarı aşan kısımlar için KDV istisnasından yararlanıldığının tespit edilmesi durumunda aşan kısımlara yönelik tahsil edilmeyen KDV nin ve varsa diğer vergilerin, vergi ziyaı cezası kesilmek ve söz konusu vergiler için kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi hesaplanmak suretiyle tahsil edilmesi gerekmektedir ( bkz. Kızılot Şükrü, KDV Kanunu ve Uygulaması, 5. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, 2010, s.1009-1020).
Feshedilen sözleşmelerde ise sertifikanın istenilerek iptal edilmesi ve feshedilen sözleşme kapsamında faydalanılan istisnalar nedeniyle varsa tahsil edilmeyen vergilerin de vergi ziyaı cezası kesilmek ve söz konusu vergiler için kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi hesaplanmak suretiyle tahsil edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, ölüm nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi durumunda murisin devamı olarak varislerince sözleşme imzalaması halinde vefat eden yüklenicini bütün hak ve sorumlulukları mirasçılarına intikal edecektir. Buna göre yeniden sertifika sözleşmesinin süre ve bedeli nazara alınarak varisler adına yeniden düzenlenecektir. Ayrıca murisin ölümü nedeniyle varisler tarafından yeniden sözleşme imzalanmamışsa sözleşme fesh olacaktır. Bu durumda murise ait sertifika iptal edilir. Bu sertifika kullanımına istinaden tahsil edilmeyen KDV ler ve varsa diğer vergiler de 213 sayılı VUK md. 372 hükmüne göre ceza kesilmeksizin söz konusu vergiler için kendi yaslarında belirtilen ve tarhiyatın ilişkili bulunduğu döneme ait normal vade tarihinden itibaren son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi hesaplanmak suretiyle tahsil edilmesi gerekmektedir.
Öte yandan istimlak nedeniyle fesih halinde ise anılan AT sözleşmesi feshedildiğinden adı geçen AT yüklenicisinin söz konusu sözleşme dolayısıyla mezkur anlaşmada yer alan vergi istisnalarından faydalanması olanaksızdır. Bu nedenle KDV istisnasından faydalandığının tespit edilmesi durumunda tahsil edilmeyen KDV nin ve varsa diğer vergilerin söz konusu vergiler için kendi yaslarında belirtilen ve tarhiyatın alakalı bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren son yapılan tarhiyatı tahakkuk tarihine kadar GF hesaplanmak suretiyle tahsil edilmesi gerekir. Ancak yatırım sahasının istimlak nedeniyle mükellefin kusur ve iradesi dışında gerçekleşmiş olduğundan bu nedenle feshedilen sözleşmelerde yer alan tarhiyatlar sırasında VZC kesilmesi hukuken olanaksızdır(1). Nazlı Gaye Alpaslan
-----------------------------------
[1]BKZ. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı nın 20.10.2017 gün ve 20401971-746.01 sayılı yazıları.
