İhale konusu işlerde işverenlerin ilişiksizlik belgesi alması ve buna ilişkin asgari işçilik işlemlerinin yapılması birçok özellikli durumu bünyesinde barındırıyor. Çoğunlukla ihale konusu işler ihale makamı tarafından ödenen istihkak ödemeleri üzerinden yapılıyor ve yine bu tutar dikkate alınarak asgari işçilik incelemesi yapılıyor.
Ancak bazı durumlarda ihale konusu işlerde istihkak ödemesi yapılmayabiliyor ve bu da asgari işçilik işlemlerinde bazı kafa karışıklıklarına neden oluyor.
Bu yazımızda istihkak ödemesi yapılmayan ihale konusu işlerden bazılarına değinip asgari işçilik işlemlerinin nasıl yapılacağından bahsedeceğiz.
Yap-İşlet-Devret Modelinde Durum
İhale konusu olan ancak istihkak ödemesi yapılmayan;
- Yap-işlet modeli,
- Yap-işlet-devret modeli,
- Kar paylaşımı (satış bedelinin belirli yüzdelerle ihale makamı ve yüklenici tarafından paylaşılması vb.),
- Kat karşılığı ya da arsa verilmesi
şeklinde yapılan inşaat işlerinde araştırma işleminin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan yapı yaklaşık metrekare birim maliyet bedellerinin uygulanmasına imkan verecek olması halinde, inşaatın metrekaresi ile metrekare birim maliyet bedelinin çarpılması sonucu hesaplanacak maliyet tutarına asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle yapılması gerekiyor.
Yıkım Söküm İşleri
İhale konusu olup yükleniciye herhangi bir bedel ödenmeksizin yaptırılan yıkım/söküm işlerinde, yıkımı sökümü yapılan hurda malzeme, yükleniciye yapılan işin karşılığı veriliyor ya da hurda malzemenin fiyatının yapılan işin değerinden daha yüksek olması halinde yüklenici tarafından ihale makamlarına bir bedel ödenmek suretiyle işlem yapılıyor.
Bu durumda, ihale makamlarınca istihkak ödenmeksizin;
- Çıkan hurda malzeme karşılığında yapılan yıkım/söküm işlerinde, hurda malzemenin bedeli yaptırılan işin maliyetini karşıladığından bu tutar üzerinden,
- Yüklenici tarafından çıkan hurda malzeme karşılığında ihale makamlarına bedel ödenmek suretiyle yapılan yıkım/söküm işlerinde, ihale makamlarınca bildirilen tutarların içinde hurda malzemenin satış bedelinin de bulunması halinde işverence hurda malzeme için ödenen bedel dikkate alınmaksızın sadece yıkım/söküm gibi işçilik içeren işlerin maliyet bedeli üzerinden,
araştırma işleminin yapılması gerekiyor.
Tespit Mümkün Değilse Ne Olacak?
Peki istihkak ödemesi yapılmayan ihale konusu işlerde yukarıdaki örnek durumlarda açıklandığı gibi işlem yapılamaması halinde ne olacak?
Bu durumda maliyet tutarının tespitinin yapılabilmesini teminen konu sosyal güvenlik denetmenine aktarılıyor. Sosyal güvenlik denetmenince işyeri kayıtlarının incelenerek yapılan işin maliyetinin tespit edilmesinden sonra bu maliyete asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle araştırma işleminin yapılması gerekiyor.
Şayet sosyal güvenlik denetmenince de işin maliyeti tespit edilemezse, bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarının tespitini teminen durum Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ilgili Grup Başkanlığına intikal ettiriliyor asgari işçilik incelemesi Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişlerince gerçekleştiriliyor. Dr. Mehmet BULUT
