2017 yılında yürürlüğe giren yeni İş Mahkemeleri Kanunu ile çalışma hayatına yönelik uyuşmazlıkların çözümü ile ilgili köklü değişikliklere gidildi. Özellikle İş Kanunu’ndan kaynaklanan uyuşmazlıklarda getirilen zorunlu arabuluculuk uygulaması, iş mahkemelerinin yükünü hafifletmek adına önemli bir düzenleme olarak yürürlüğe girdi.
Sosyal güvenlik uyuşmazlıkları ile ilgili olarak ise temel bazı düzenlemeler yapıldı. Uyuşmazlıklarda idareye başvuru şartı bunlardan bir tanesi. Bu yazımızda idareye başvurunun kapsam ve yöntemi üzerinde duracağız.
Sosyal Güvenlik Uyuşmazlıkları Nelerdir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve ikincil mevzuattan kaynaklanan uyuşmazlıkların çeşidi oldukça fazla. Ancak bunları en genel hatlarıyla aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz:
- İdari para cezalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Sigortalı hizmet tespitinden kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Prim ve diğer alacakların tahakkuk ve tahsiline ilişkin uyuşmazlıklar
- Asgari işçilik işlemlerine ilişkin uyuşmazlıklar
- İş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin rücu davaları
İdareye Başvuru Şartı
İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca yukarıda saydığımız sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklarda, dava açılmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurulması zorunlu.
Ancak bunun tek istisnası hizmet akdine tabi çalışmaları nedeniyle zorunlu sigortalılık sürelerinin tespiti taleplerine ilişkin uyuşmazlıklar. Bu nitelikteki hizmet tespitine ilişkin uyuşmazlıklarda kişiler isterlerse SGK’ya başvurarak denetim elemanlarınca tespit isteyebilecekleri gibi, isterlerse direkt olarak dava yoluna da gidebilirler. Hatta iki yöntemi aynı anda yürütme imkanı da bulunmakta.
Ayrıca hemen belirtelim ki 4/b (Bağkur) hizmet tespitine ilişkin uyuşmazlıklarda da idareye başvuru şartı bulunuyor. Yani bunlarda idareye başvurmadan dava açmak mümkün değil.
SGK 60 Günde Cevap Vermeli
Uyuşmazlıklar ile ilgili yapılan başvuru SGK tarafından reddedilirse ilgili şahıs dava açma yoluna gidebiliyor. Şayet altmış gün içinde SGK tarafından cevap verilmezse talep reddedilmiş sayılıyor ve bu sürenin bitiminden itibaren dava açma hakkı doğuyor. Dolayısıyla SGK’ya karşı dava açılabilmesi için taleplerin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması şart.
Bununla birlikte, SGK’ya başvuruda geçirilecek süre zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmıyor.
Dava Açma Süreleri Ne Kadar?
Sosyal güvenlik uyuşmazlıklarında dava açma süresi ve mercii uyuşmazlık türüne göre değişmekte. Buna göre:
- İdari para cezalarında SGK tarafından itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler.
- Hizmet tespitinde, hizmetlerin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurulabilir.
- Prim tahakkukuna ilişkin uyuşmazlıklarda SGK tarafından itirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir.
- Prim ve diğer alacakların tahsiline ilişkin uyuşmazlıklarda itirazın reddine ilişkin yazının tebliğinden itibaren 15 gün içindeSGK’nın alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesine başvurulabilir.
- Asgari işçilikten kaynaklanan uyuşmazlıklarda SGK tarafından itirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mehmet Bulut
http://www.sadettinorhan.net/23_7_2018_makale.html
