20 Nisan 2017 tarihi itibarıyla TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na 1/833 esas numaralı "Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun Tasarısı" sunuldu. Tasarı'da 3 Ağustos 2016 tarihli ve 6736 sayılı Kanun kapsamına giren alacak türlerinin ve alacaklı idareler esas alınarak bu idarelerin 31 Mart 2017 tarihine kadar olan kesinleşmiş alacaklarının 6736 sayılı Kanun'da düzenlenen şartlara uyumlu olarak yapılandırılması yer alıyor.
Tasarı ile ilgili Maliye Bakanı'nın 19 Nisan 2017 tarihli açıklamasına göre, "Kesinleşmiş bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin Tasarı 2 Mayıs 2017 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmeye başlanacak. Tasarı düzenlemeleri 8-9 milyon mükellefi ilgilendiriyor ve mükellefler yeni uygulamayla yaklaşık 73 milyar Türk Lirası tutarında borçlarını yapılandırma hakkına sahip olacak. Yeni düzenleme ile ilgili başvurular yasama süreci tamamlandığında başvurular Haziran ayında alınabilecek."
Bu yazımızda söz konusu Tasarı'nın detaylarını ve 6736 sayılı Kanun düzenlemelerinden farklarını ele alacağız.
Neden Yeniden Yapılandırma Gerekti?
6736 sayılı Kanun ile 15 Temmuz 2016 tarihindeki darbe girişiminin neden olduğu soysal ve ekonomik hasarları gidermek, uzun süredir devam eden uyuşmazlıkların sulh yolu ile çözümü, özel sektörün kamuya olan borç yükünün azaltılması ve devam eden incelemelerin uyuşmazlık yaratmadan çözümü amaçlanmıştı. Ancak 6736 sayılı Kanun, 30 Haziran 2016 tarihini esas almıştı. Bu Tasarı'nın gerekçesi ise, "mükelleflerin 30 Haziran 2016 tarihinden sonraki dönemlerde kamuya olan yükümlülüklerinin yerine getirememeleri sonucunda oluşan vergi, sosyal güvenlik primi ve benzeri borçlarının da yapılandırılarak ödenmesine imkan sağlanması," olarak açıklanmıştır.
Dolayısıyla Tasarı ile hem 6736 sayılı Kanun kapsamında 31.3.2017 tarihine kadar kesinleşmiş kamu borçları söz konusu Kanun'da düzenlenen şartlara uyumlu olarak yapılandırılıyor hem de 1 Temmuz 2016 tarihinden sonraki dönemleri kapsıyor. Bununla beraber, 6736 sayılı Kanun kapsamında başvuru fırsatının kaçırmış mükelleflere yeniden yapılandırma fırsatı veriliyor. Ancak, 6736 sayılı Kanun'dan yararlanmış olan ve taksit ödemeleri devam eden borçluların yapılandırılan borçları kapsam dışında tutulmuştur.
Hangi Kamu Borçları Yapılandırma (Vergi Affı) Kapsamında?
Tasarı 6 maddeden oluşuyor. Kanun ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdarelerinin Kanun kapsamındaki kesinleşmiş alacakları yapılandırma konusu.
Yapılandırma kapsamındaki alacaklar; 31 Mart 2017 tarihi itibarıyla belirlenmiştir. Kapsama giren alacaklar; vergiler (213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na tabi vergiler), gümrük vergileri, vergi cezaları, bazı idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası, gibi asla bağlı (fer'i) alacaklar olarak tanımlanmıştır.
Gelir ve Kurumlar Vergisi'ne mahsuben 2017 yılında ödenecek geçici vergiler, 2017 yılında ödenecek gelir vergisi tutarları ile 2017 yılı için tahakkuk eden motorlu taştılar vergisi 2'nci taksitleri yapılandırma kapsamı dışındadır.
Kanun'un yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan; vergiler, vergi cezaları, bazı idari para cezaları, 6183 sayılı Kanun'a göre takip edilen bazı alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi gibi asla bağlı (fer'i) alacakların yeniden yapılandırılmasına ilişkin alacaklar 2'nci maddede yer almaktadır. Alacak asıllarının tamamı ile bu asıllara bağlı türlü faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi asla bağlı (fer'i) alacaklar yerine, Kanun'un yayımı tarihine kadar Yurtiçi – ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, ödenmemiş alacağın sadece fer'i alacaktan ibaret olması halinde bu alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi yeterli olacaktır. Bu durumda gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası, gibi asla bağlı (fer'i) alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.
Vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş olan vergi cezaları ile iştirak nedeniyle kesinleşmiş olan vergi cezalarının, 4458 sayılı Kanun ile ilgili diğer Kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü nedeniyle gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş olan idari para cezalarının ise %50'sinin ve bunlara bağlı gecikme zammı yerine, Kanun'un yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi yeterli olacaktır. Bu durumda cezaların kalan %50'si ile bu cezaların tamamına daha önce uygulanmış olan gecikme zamlarının tahsilinden vazgeçilecektir.
Hangi Kamu Alacağı Tahsilinden Vazgeçiliyor?
Yeniden yapılandırma kapsamında bulunan alacaklar için uygulama aşağıdaki şekilde olacak:
|
Yapılandırılacak Kısım |
Tahsilinden Vazgeçilen Kısım |
Ceza Yerine Yapılacak Ödeme |
|
31 Mart 2017 tarihi itibarıyla (bu tarih dahil) vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş "vergilerin" %100'ü (213 sayılı VUK kapsamındaki vergiler) |
Alacak asıllarına bağlı gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
Vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş olan, vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen "cezalar ile iştirak cezaları", 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile diğer kanunlara dayalı gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilen "idari para cezaları" ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun iştirak hükümlerine göre kesilen "idari para cezalarının" %50'si |
Vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen "cezalar ile iştirak cezaları" ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile diğer kanunlara dayalı gümrük vergisi asıllarına bağlı olmaksızın kesilen idari para cezalarının %50'si |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
5736 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Uzlaşma Usulü ile Tahsili Hakkında Kanun'un 1 ve 2'nci maddelerine göre ödenmesi gerektiği halde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan tutarların %100'ü (5736 sayılı Kanun'un 1 ve 2'nci maddeleri kapsamında ödenmesi halinde) |
5736 sayılı Kanun'un gereğinde hesaplanan binde 2 oranındaki faiz alacaklarının %100'ü |
- |
|
Vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş gümrük vergilerinin %100'ü |
Alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
4458 sayılı Gümrük Kanunu'na göre eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı cezaların %30'u ile varsa gümrük vergilerinin aslının %100'ü, |
4458 sayılı Gümrük Kanunu'na göre eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı cezaların %70'i ile varsa gümrük vergisi aslına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
İhtirazi kayıtla verilen beyan vergilerin %100'ü (213 sayılı VUK kapsamındaki vergiler) |
Alacak asıllarına bağlı gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
Kanun'un yayımı tarihinde kesinleştiği halde mükellefe ödeme emri tebliğ edilmeyen alacaklar için mükelleflerce süresinde uygun başvuru halinde ayrı bir tebligat yapılmayacak şekilde vergilerin %100'ü |
Alacak asıllarına bağlı gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
Belediye Gelirleri Kanunu'nun 97'nci maddesine göre tahsili gereken ücretler ile su, atık su ve katı atık ücreti alacaklarından vadesi 31 Mart 2017 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde bu Kanun'un yayımı tarihinde ödenmemiş tutarların %100'ü |
Bu alacaklara bağlı cezaların ve fer'ilerin (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dahil) %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
Büyükşehir belediyelerinin Çevre Kanunu'nun 11'nci maddesine göre vadesi 31 Mart 2017 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde bu Kanun'un yayımı tarihinde ödenmemiş katı atık ücreti alacaklarının %100'ü |
Bu alacaklara bağlı cezaların ve gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'ilerin (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dahil) %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
2560 sayılı Kanun'a dahil büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin, 31 Mart 2017 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde bu Kanun'un yayımı tarihinde ödenmemiş bulunan; su, ve atık su bedeli asıllarının %100'ü |
Bu alacaklara bağlı cezaların ve gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'ilerin (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dahil) %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
SGK'ya tabi tahsil dairelerinin takibinde olan alacaklardan 2017 yılı Mart ayı ve önceki aylara ilişkin olup 31 Ağustos 2017 tarihine kadar (bu tarih dahil) tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan; - Sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primlerinin %100'ü - Bu Kanun'a göre yapılan başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuata göre ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primlerini %100'ü - SGK tarafından ilgili Kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı paylarının %100'ü, |
Bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
Yaşlılık aylığı, emekli aylığı veya malullük aylığı alanların sigortalı olarak çalışması nedeniyle sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekenlerden 2016 yılı Şubat ayı ve önceki aylara ilişkin olarak ödenmemiş SGK destek primlerinin %100'ü |
Bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
2017 yılı Mart ayı ve önceki aylarda bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin bu Kanunun yayımı tarihinden önce SGK tarafından re'sen tahakkuk ettirilerek işveren tebliğ edilen ve fakat bu Kanun'un yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan "eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi asıllarının %100'ü |
Bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
SGK'ya tabi tahsil dairelerinin takibinde olan alacaklardan 2017 yılı Mart ayı ve önceki aylarda işlenen fiillere ilişkin idari para cezası asıllarının %50'si |
Bu Kanun'da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde idari para cezası asıllarının kalan %50'si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların %100'ü |
Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın %100'ü (Peşin ödemede bu kısım %50 indirime tabi) |
|
SGK'ya tabi tahsil dairelerinin takibinde olan ve bu Kanun kapsamına giren alacakların; asıllarının bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olmasına rağmen, fer'ilerinin bu Kanun'un yayımı tarihi itibariyle ödenmediği durumlarda, aslı ödenmiş fer'i alacağın %40'ı |
Aslı ödenmiş fer'i alacağın %60'ı |
- |
Konu başlıkları itibarıyla yukarıdaki tabloda belirtilen kapsama giren alacak ve cezalar dışında 6736 sayılı Kanun'da olup bu Tasarı' da yer almayan "kamu alacakları" ise şu şekildedir:
- Devam eden incelemelere dayalı alacaklar,
- Kesinleşmemiş veya dava sürecin devam eden uyuşmazlıklardaki alacaklar,
- Temyiz aşamasındaki (vergi mahkemesinde karara bağlanmış) "kesinleşmemiş veya dava sürecin devam eden uyuşmazlıklardaki alacaklar,
- Matrah ve vergi artırımı,
- İşletme kayıtlarının düzeltilmesi,
- Bazı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması.
Yukarıda yer verilen kapsama dahil olmayan vergi ve cezalar da yeniden yapılandırma kapsamına alınabilir. Tasarı'daki kapsamın kesinleşmiş alacaklar ile sınırlandırılması bir yıl bile geçmeden "vergi affı" getiren bir düzenleme yapmaktan kaçınma nedeniyle olduğu kanaatindeyiz.
Başvuru, Ödeme ve Vade Uygulamaları Nasıl?
Tasarı bu haliyle yasalaşırsa Kanun hükümlerden yararlanmak isteyen borçlular 30 Haziran 2017 tarihi sonuna kadar ilgili idareye başvurması gerekmektedir.
Borçlular, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na, Maliye Bakanlığı'na, il özel idarelerine ve belediyelere bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini 31 Temmuz 2017 tarihine kadar (bu tarih dahil), SGK'ya tabi tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini ise 31 Ağustos 2017 tarihine kadar (bu tarih dahil), ilk taksiti takip eden diğer taksitleri ise bu tarihleri takip eden ikişer aylık dönemler itibariyle azami 18 eşit taksitte ödemeleri şarttır.
Ödemeler peşin veya taksitle yapılabilir. Hesaplanan tutarların ilk taksit ödeme süresinde peşin olarak ödenmesi halinde, bu tutarlara bu Kanunun yayımı tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmayacak ve fer'i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlar üzerinden ayrıca %50 indirim yapılacaktır.
Sorumlu Vergicilik Bakışıyla…
Tasarı kesinleşmiş kamu alacakları ile sınırlı tutulmuştur. Bu durum vergisini zamanında ödeyen mükellefleri memnun etmektedir. Çünkü vergi afları dikkatli kullanılması gereken bir opsiyon olup, kullanılırken Anayasa'nın "adalet ve eşitlik" ilkeleri göz önünde bulundurulmalıdır. Tasarı'nın "vergi aslı affı içeren" bir Kanun olmaması sevindiricidir. Bu nedenle vergi afları "sürdürülebilir vergileme" için sık başvurulan bir yöntem olmamalıdır.
Tasarı ile vergi asıllarında bir indirim olmamasına rağmen kamu alacaklarına ödeme kolaylığı sağlanmaktadır. Bu önemli bir fırsattır. Zira yürürlükteki aylık %1,4 gecikme faizi veya gecikme zammı oranları nedeniyle ortaya çıkan gecikme faizi ve zam tutarları daha düşük Yİ-ÜFE oranları ile ödenebilecektir.
Daha bir yıl geçmeden bir başka Yapılandırma Kanunu yürürlüğe koymak yerine, önerimiz aylık "gecikme faizi veya gecikme zammı" oranı olan %1,4 yerine kalıcı bir düzenlemeyle "Yİ-ÜFE" oranının %50 artırılarak uygulanmasına geçilmesidir. Böylece sıklıkla "vergi affı" veya "yeniden yapılanma düzenlemeleri" uygulamalarının önüne geçilebilir. Abdulkadir Kahraman/http://www.kpmgvergi.com
Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.
