Çalışma hayatında yaşanan teknolojik dönüşümler, afet ve salgın hastalıklar, çalışanların beklentilerinin değişmesi gibi sebeplerle “uzaktan çalışma” iş yaşamında daha fazla karşımıza çıkmaya başladı. İş hukuku boyutunda esas olan, işyerinde çalışma olsa da, istisna bir çalışma biçimi olarak uzaktan çalışma, kanun maddeleri ve yönetmelikler ile dünyadaki gelişmelere uyum sağlanılması için çıkarılmıştır. Pandemi ile de yaygınlaşmıştır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinde uzaktan çalışma, “işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlanmıştır. İş Kanunu uyarınca uzaktan çalışma için yazılı bir iş sözleşmesi veya protokol yapılması zorunluluktur.
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmesinin yazılı olarak yapılma zorunluluğu, uzaktan çalışmanın istisnai bir çalışma biçimi olmasından kaynaklanmaktadır.
Çalışma süresinin tamamında uzaktan çalışan sigortalılar bakımında, uzaktan çalışma gün sayısına ulusal bayram ve genel tatil günleri ile yıllık ücretli izin ya da hafta tatili günleri de uzaktan çalışma gün sayısına dahil edilerek prim günü ve uzaktan çalışma gün sayısı 30 gün bildirilecektir. Örneğin, çalışma süresinin tamamında uzaktan çalışan bir işçinin, hafta tatili günleri de uzaktan çalışma günleri arasında bildirilecek ve prim ödeme gün sayısı ve uzaktan çalışma gün sayısı 30 gün olarak bildirilecektir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenmektedir. Bu günler için de prim ödeme gün sayısı bildirilmelidir. Dolayısıyla, çalışma süresinin tamamında uzaktan çalışan bir sigortalının hafta tatili günleri de uzaktan çalışma günleri arasında bildirilecek ve prim ödeme gün sayısı ve uzaktan çalışma gün sayısı 30 gün olarak sisteme girilecektir.
Örneğin, ayda 4 gün hafta tatili olan ve tüm iş günlerinde uzaktan çalışan bir sigortalının kullandığı hafta tatili günleri de uzaktan çalışma günleri içinde bildirilecek ve prim ödeme gün sayısı ve uzaktan çalışma gün sayısı 30 gün olarak sisteme girilecektir.
İşyerinde çalışma ve uzaktan çalışma şeklinde karma sözleşmeyle çalışan bir sigortalının yalnızca fiilen uzaktan çalıştığı günler uzaktan çalışma gün sayısına dahil edilmelidir.
Örneğin, ayda 8 gün hafta tatili olan bir sigortalının çalışma süresinin yarısını uzaktan çalışarak, yarısını işyerinde çalışarak geçirmesi halinde sigortalının iş günü sayısı 22 gün olmakta yarısı işyerinde çalışıldığı için de uzaktan çalışma gün sayısı 11 gün olarak bildirilecek prim ödeme gün sayısı ise 30 gün olarak sisteme girilecektir.
Süreklilik arz etmeyen arızi (örneğin araç, gereç, belge teslimi için işyerine uğrama gibi) durumlar sigortalının esas çalışma biçimini değiştirmeyen nitelikte olduğundan yazılı sözleşmede değişikliğe gerek bulunmamakta olup uzaktan çalışma gün sayısı bildiriminde yazılı sözleşmede belirtilen süreye göre hesaplanan gün sayısı esas alınacaktır.
Örneğin, çalışma süresinin tamamında uzaktan çalışan bir sigortalının çalışma saatleri içerisinde birkaç saatliğine geçici bir durum nedeniyle işyerine gitmesi durumunda uzaktan çalışma gün sayısı ve iş sözleşmesinin değiştirilmesine gerek bulunmadığından prim ödeme gün sayısı ve uzaktan çalışma gün sayısı 30 gün olarak sisteme girilecektir. Resul KURT
