Ücretsiz izinli olan bir çalışanımız istirahat raporu almış. İstirahat raporuna istinaden çalışmadı bildirimi yapmamız gerekir mi, ayrıca ücretsiz izinli olduğu sürelerde almış olduğu istirahat raporuna SGK rapor parası öder mi? Filiz T.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 14. maddesine göre kısa vade sigorta uygulamalarında, doğum sonrası on altı haftalık, çoğul gebelik halinde ise on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar verilen ücretsiz izinler dışında, ayın tamamında ücretsiz izinli olan ve 0 gün, 0 kazançlı olarak bildirimi yapılan sigortalıların en son prim günü bildirilen ayın son gününü izleyen 10. günde sigortalılıkları sona ermiş kabul edilmektedir.
Bu sigortalıların ücretsiz izinli oldukları ve 0 gün, 0 kazanç bildirimi yapılan aylarda almış oldukları istirahat raporlarına istinaden, işverenlerince istirahatli olduğu sürelerde “çalışmadı” bildiriminin e-Vizite uygulaması veya MUHSGK uygulaması üzerinden yapılması zorunludur. Aksi halde mevcut mevzuat doğrultusunda asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezasına maruz kalınacaktır.
Diğer taraftan, ay içinde ücretsiz izinli olması nedeniyle muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde 0 gün ve 0 kazançlı olarak bildirilen ve 21-Diğer Ücretsiz İzin veya 12-Birden Fazla ya da 01-İstirahat eksik gün nedeni seçilen bu sigortalılar adına her ne kadar istirahatli oldukları süreler için “çalışmadı” bildirimi yapılsa bile 0 gün ve 0 kazanç olarak bildirilen aylara münhasıran, Yönetmeliğin 14. maddesine istinaden en son prim günü bildirilen tarihi izleyen 9. güne kadar geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi mümkündür. Haliyle ücretsiz iznin devam ettiği 10. gün ve sonrasına ilişkin geçici iş göremezlik ödeneğinin verilmemesi, verilmiş ise geri alınması icap etmektedir.
Örneğin, 17/11/2024 ila 17/3/2025 tarihleri arasında dört aylık süre için ücretsiz izne ayrılan sigortalının en son prim günü bildirilen 2024/Kasım ayının son günü olan 30/11/2024 tarihini izleyen 10. günde (10/12/2024 tarihinde) sigortalılığı sona ermiş kabul edilmektedir. Bu durumda sigortalının 1/12/2024 sonrasında alacağı istirahat raporuna istinaden 9/12/2024 tarihine kadar (bu tarih dahil) geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi, 10/12/2024 ila 28/2/2025 tarihleri arasında 0 gün ve 0 kazançlı olarak bildirilmesi nedeniyle istirahatli olduğu süreler için geçici iş göremezlik ödeneği ödenmemesi, ödenmiş ise geri alınması icap etmektedir. 1/3/2025 ila 16/3/2025 tarihleri arasında ise ücretsiz izinli olmasına rağmen, 17/3/2025 tarihinden itibaren sigortalı adına 2025/Mart ayında muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle prim günü bildirileceğinden 1/3/2025 sonrasını kapsayan istirahat raporları için geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir.
Sigortalıların istirahatli oldukları sürelere ilişkin e-Vizite uygulaması üzerinden yapılan “Çalışmadı” bildirimleri ve bu bildirimlere istinaden SGK tarafından yapılan geçici iş göremezlik ödemeleri, genelde sigortalının istirahatli olduğu süreye ilişkin muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmeden önce yapılmaktadır.
Ücretsiz izinli olmakla birlikte ay içinde istirahat raporu alan sigortalılar için özellikle 01-İstirahat, 12-Birden fazla seçeneği işaretlenerek eksik gün bildirimi yapıldığı durumlarda sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödendiği gibi eksik gün nedenine göre ücretsiz izinli olup olmadığı bilinmediğinden yersiz ödenen geçici iş göremezlik ödeneklerinin geri alınmadığı durumlarla sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Bu bakımdan sigortalının ücretsiz izinli olduğu ve 0 gün veya 0 kazanç bildirimi yapılan ayda istirahat raporu alması halinde, e-Vizite uygulamasında “çalışmadı” bildirimi yapılması yerine sigortalının ücretsiz izinli olduğuna dair bir sekme açılarak bu kutucuğunun işaretletilmesi cihetine gidilmesi, kayıp/kaçakların başka bir ifadeyle bu kapsamdaki sigortalılara yersiz ödeme yapılmasının önüne geçilmesinde faydalı olacaktır.
İŞ KAZASI BİLDİRİMİNİN SÜRESİNİ GEÇİRMİŞ OLSANIZ BİLE BİR AN EVVEL BİLDİRİMİ YAPIN!
Sosyal güvenlik mevzuatına göre hizmet akdine tabi çalışan sigortalıların iş kazasına uğramaları halinde yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ya da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilmesi gerekiyor.
İş kazası bildiriminin SGK’ya süresi içinde yapılmaması halinde işyerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına bakılarak 2024 yılı rakamlarıyla 24.607 TL ila 73.821 TL arasında dokuz farklı parametreye göre idari para cezası uygulanmaktadır.
İş kazası bildirimini süresi içinde yapmayan kimi işveren “nasıl olsa cezalı duruma düştüm, geç de yapsam ceza miktarı değişmeyecek” şeklinde bir algıya kapılabilmektedir.
Ne var ki iş kazasının süresi içinde işveren tarafından SGK’ya bildirilmemesi halinde, idari para cezasının dışında ayrıca bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği de Kurumca işverenden tahsil edilmektedir.
Bu bakımdan, bildirimin Kuruma yapılacağı tarihe kadar tedavi sürecinin uzadığı durumlarda geçici iş göremezlik ödeneğinin işverene rücu edilecek olması nedeniyle işveren tarafından katlanacak maliyetin daha da artacağı göz önünde bulundurularak iş kazası bildiriminin süresi dışında bile olsa bir an evvel yapılması ihmal edilmemelidir.
Eyüp Sabri Demirci
