1-GİRİŞ

İşverenlere, bazı sosyal yönleriyle birlikte  istihdamı da arttırmak amacıyla hem SGK Kanunu hem de İş Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında çeşitli teşvik uygulamaları yapılmaktadır. Devlet, Sosyal Hizmet modellerinden faydalanan kişileri çalışma hayatına kazandırmak politikalar üretmektedir.

09.02.2017 tarih ve 29974 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 687 Sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir. Yapılan değişiklikle[1] 31.12.2017 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere, 01.02.2017 tarihinden itibaren özel sektör işverenlerince Kuruma kayıtlı işsizler arasından işe alınanların; işe alındıkları tarihten önceki üç aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olmaları ve 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilave olmaları kaydıyla işe alındıkları tarihten itibaren 31.12.2017 tarihine kadar geçerli olmak üzere sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene destek ödemesi yapılır ve destek tutarı Fondan karşılanır, hükmü yer almaktadır[2].

Bahse konu destek ödemesinden yararlanabilmek için gerek sigortalılar yönünden, gerekse bu sigortalıların çalıştığı işyerleri yönünden bazı şartlar aranıldığından, bu yazımızda, 31.12.2017 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere işverene getirilen destek ödemesinden ne şekilde yararlanılabileceği, destek ödemesinden yararlanma süresi, ilave sayının nasıl belirlendiği ve karşılanacak olan sigorta prim desteğinin hesaplanmasına ilişkin hususlara yer verilmiştir

II- YENİ İSTİHDAM TEŞVİKİ İLE İLGİLİ KANUNİ DÜZENLEME

687 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 3. maddesi[3] ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici 17. madde eklenmiştir[4] Buna göre;

“31.12.2017 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere, 01.02.2017 tarihinden itibaren özel sektör işverenlerince Kuruma kayıtlı işsizler arasından işe alınanların; işe alındıkları tarihten önceki üç aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olmaları ve 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilave olmaları kaydıyla işe alındıkları tarihten itibaren 31.12.2017 tarihine kadar geçerli olmak üzere sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene destek ödemesi yapılır ve destek tutarı Fondan karşılanır.” denilmektedir.

III- PRİM DESTEĞİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

Yasal düzenlemeyle uygulamaya konulan 01.02.2017- 31.12.2017 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere verilecek olan sigorta prim desteğinden işçi ve işveren yönünden yararlanma şartları farklılık göstermektedir.

A- İŞVEREN YÖNÜNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

- İşyerinin Özel Sektör İşverenine ait olması,

- İşyerinin çalışanlarına ait Aylık prim ve hizmet belgesini (APHB) ve Muhtasar Beyannamenin yasal süresi içinde verilmesi,

- Sosyal Güvenlik Kurumu’na yasal süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması, Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu varsa bunların 6183 sayılı Kanun’un 48 maddesine göre tecil ve taksitlendirilmesi veya diğer kanunlar uyarınca yapılandırma yapmış olanların yapılandırmalarının devam etmesi,

- İşçinin 2016/Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilâve olarak işe alınması,

-Yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişilerin sigortalı olarak bildirdiği tespit edilmesi,

- Bildirilen sigortalıların işyerinde fiilen çalıştıklarının tespit edilmesi,

B- İŞÇİ YÖNÜNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

- Türkiye İş Kurumu’nda kayıtlı işsiz olması,

- 01.02.2017 tarihinden 31.12.2017 tarihine İşe alınması durumunda işe başladığı tarihten önceki üç aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması,

- Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi çalışan olmaması,

- Yurt dışında çalışan sigortalı olmaması, Şartları aranmaktadır.

IV- ORTALAMA SİGORTALI SAYISINA İLAVE İŞE ALINMIŞ OLMASI NASIL HESAPLANMAKTADIR?

İşyerinin teşvikten yararlanması için en önemli şartlardan birisi Sigortalının işe alındığı işyerine ait 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması gerekmektedir.

A- 2016 YILI ARALIK AYINDA KURUMA BİLDİRİM YAPILMIŞ OLMASI HALİNDE

4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen destekten yararlanılabilmesi için maddede aranılan diğer şartların yanı sıra, sigortalının işe alındığı işyerine ait 2016/Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki kayıtlı sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması gerekmektedir.

Örnek: 4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen şartlara sahip   olan
(B) sigortalısının, (Ç) Limited Şirketine ait işyerinde 03.04.2017 tarihinde işe alındığı ve bahse konu sigortalının işe alındığı işyerine ait 2016/Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı sigortalı sayısının 4 olduğu varsayıldığında; Sigortalının işe alındığı ay ve takip eden aylarda 5 ve üzerinde sigortalı çalıştırılması ve Kanunda aranılan diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla söz konusu sigortalıdan dolayı bahse konu destekten yararlanılacaktır. İlgili ayda sigortalı sayısının 4 ve altında olması halinde ise bu sigortalıdan dolayı destekten yararlanılamayacaktır.

B- 2016 YILI ARALIK AYINA İLİŞKİN KURUMA BİLDİRİM YAPILMAMIŞ OLMASI HALİNDE

2016/Aralık ayında sigortalı çalıştırılmaması nedeniyle Kuruma bu aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin verilmemiş olması halinde, bu destekten yararlanabilmek için sigortalının işe alındığı işyerinden 2016 yılında Kuruma bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması gerekmektedir.

Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe alındığı işyerinden Kurumumuza 2016/Ocak ila 2016/Kasım aylarında bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kurumumuza bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti sırasında, ortalama sigortalı sayısının küsuratlı çıkması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir. Buna göre, ortalama sigortalı sayısının küsurat kısmı 0,01 ila 0,49 arasında ise 0 (sıfır) olarak dikkate alınacak, 0,50 ila 0,99 arasında ise tama iblağ edilecektir.

Örnek: 4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen şartlara sahip  olan
(K) sigortalısının, 2016 Aralık ayında Kuruma bildirimi olmayan (M) Limited Şirketine ait işyerinde 16/2/2017 tarihinde işe alındığı ve bu işyerinden 2016 yılı Ocak ila Kasım aylarında 2016/Ocak  5, 2016/Şubat 5, 2016/Mart 6, 2016/Nisan 8,  2016/Mayıs  8,  2016/Haziran 5 2016/Temmuz ayında    10, 2016/Ağustos: Bildirim yapılmamış 2016/Eylül: Bildirim yapılmamış 2016/Ekim: Bildirim yapılmamış 2016/Kasım: Bildirim yapılmamış olduğu varsayıldığında,

Baz alınan takvim yılındaki toplam sigortalı sayısı: 5+5+6+8+8+5+10= 47 Ortalama sigortalı sayısı: 47 / 7 = 6,7 = 7 olacaktır.

Bu durumda, bahse konu sigortalıdan dolayı 4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen destekten (8) ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylarda yararlanılabilecektir.

Dolayısıyla, anılan maddede aranılan diğer şartlara sahip olan sigortalı, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmasa dahi, sonraki aylarda işyerinde çalışan sigortalı sayısı ortalama sigortalı sayısının üzerine çıktığı takdirde, bahse konu sigortalıdan dolayı ilgili aylarda 4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen destekten yararlanılabilecektir.

C- 2017 YILINDA TESCİL EDİLEN İŞYERLERİ DESTEKTEN YARARLANABİLECEKLER Mİ?

2017 yılında ilk defa tescil edilmiş olan işyerlerinde 2016/Aralık ayında Kuruma bildirim yapılmış olamayacağından, 2017 yılında tescil edilmiş olan işyerlerinde 01.02.2017 ila 31.12.2017 tarihleri arasında işe alınan ve destek kapsamına giren sigortalılardan dolayı destek tutarının yarısı kadar, Kanunda öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla işyerinin tescil edildiği tarihi takip eden üçüncü aydan itibaren bu destekten yararlanılabilecektir.

Bu durumda, en geç 30.09.2017 tarihine kadar 5510 sayılı Kanun kapsamında tescil edilecek işyerleri bu destekten yararlanabilecektir.

V- ALT İŞVEREN OLAN İŞYERLERİ DESTEKTEN YARARLANABİLECEKLER Mİ?

4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen işveren desteğinden alt işverenlerce çalıştırılan ve kapsama giren sigortalılardan dolayı da yararlanılabilecektir.

Ancak, kapsama giren sigortalılardan dolayı söz konusu destekten    yararlanılabilmesi için

- Asıl işverenin, hem kendi çalıştırmış olduğu sigortalılardan hem de alt işverenlerin çalıştırmış olduğu sigortalılardan kaynaklanan; her bir alt işverenin ise yalnızca kendi çalıştırmış olduğu sigortalılardan kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması,

- Gerek asıl işverence, gerekse alt işverenlerce çalıştırılan ve kapsama giren sigortalının 2016/Aralık ayında bildirilen toplam sigortalı sayısına/2016 yılı ortalama sigortalı sayısına ilave olması gerekmektedir.

VI- YARARLANILACAK TEŞVİK TUTARI

Yapılan düzenlemede Yararlanılacak destek tutarı ile ilgili İşveren tarafından işe alındıkları tarihten itibaren 31.12.2017 tarihine kadar geçerli olmak üzere sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene destek ödemesi yapılır ve destek tutarı Fondan karşılanır, denilmektedir.

Örnek: 2017/Nisan ayına ait aylık prim ve hizmet belgesinde destek unsurundan faydalanacak işçi sayısı 1 kişi ise ve işçinin 30 gün çalışması varsa destek tutarı 22,22 x 30 gün= 666,60 TL olacaktır.

Örnek: 2017/Kasım ayına ait aylık prim ve hizmet belgesinde destek unsurundan faydalanacak 30’ar gün  çalışması olan 3 kişi var ise 22,22x30x3= 1.999,80 TL destek uygulanmış olacaktır.

VII- TEŞVİK KAPSAMI DIŞINDAKİ İŞVERENLER

Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz. Kamu kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile bu işyerlerinin yaptırdığı her türlü alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılardan dolayı bu destekten faydalanamayacaklardır. Destekten yersiz olarak faydalanıldığının tespiti halinde, yararlanılan teşvik tutarı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte işverenden tahsil edilmektedir.

VIII- DİĞER TEŞVİK VE DESTEKLER KARŞISINDAKİ DURUM

687 sayılı KHK’daki hükmüne baktığımızda bu düzenleme ile destek unsurundan yararlanmakta olan işverenlerin aynı sigortalı için aynı dönemde diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamayacağı açıklanmıştır.

687 sayılı KHK kapsamında destek sağlanan işçi için işveren aynı anda 5510 sayılı Kanun’un % 5’lik prim indiriminden faydalanamayacağı gibi 6111 sayı Kanun teşvikinden veya diğer kanunlar ile uygulanan teşvik, destek ve indirimlerden de faydalanamayacaktır. Keza işçi ve işveren primlerinin tamamından dolayı bu destekten faydalanıldığından diğer kanunlarca uygulanacak teşvik, destek ve indirimlere herhangi bir indirim payı kalmamaktadır.

IX- DİĞER HUSUSLAR

Aylık prim ve hizmet belgelerini 687 kanun numarasını seçerek Kuruma gönderen işverenlerin, anılan maddede öngörülen şartları taşıyıp taşımadıkları, ünitelerin sigorta primleri servislerince her ay düzenli olarak kontrol edilecek ve söz konusu destekten yararlanmaması gerektiği halde yararlanmış olan işverenlerle ilgili olarak yersiz yararlanılan prim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil edilecektir.

4447 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesinde öngörülen destekten yararlanmakta olan bir işyerinin farklı bir sosyal güvenlik merkezine nakli halinde, anılan maddede öngörülen destekten nakil tarihinden önce yararlanılmış sigortalılardan dolayı, nakil tarihinden sonra da yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

X- SONUÇ

687 sayılı KHK’nin 3. maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 17. madde ile 01.02.2017- 31.12.2017 tarihleri arasında işe alınan her bir sigortalı için diğer şartları taşıması halinde işverenlere ödemeleri gereken sigorta primleri konusunda sigorta prim destek uygulaması getirilmiştir. Desteğin uygulama esasları yazımızda açıklayıcı bir şekilde belirtilmiştir. Gökhan BEDİR E-Yaklaşım / Eylül 2017 / Sayı: 297