Arsa veya Arazi sahibi ile Yüklenici firma arasında Hasılat Paylaşım Sözleşmesi imzalanır. Yapılacak inşaat bu sözleşme esas alınarak yapılır. Hasılat paylaşım sözleşmesindeki “Hasılat” ifadesi bağımsız bölüm satış gelirini ifade eder.
Yüklenici inşaatları tamamlar ve satışa sunar. Satılan daire veya işyerlerinin satış hasılatı üzerinden, sözleşmede belirledikleri % üzerinden arsa sahibine pay verir.
Yüklenici, müşterilerine sattığı daire veya işyerlerinin satış faturalarını kendisi düzenler. Satılan daire veya işyerlerine ait arsa paylarını, satış hasılatı üzerinden ödediği belli bir % pay karşılığında arsa sahibinden satın alır. Yüklenicin, satış hasılatı üzerinden ödediği bu pay bedeli, sattığı daire veya işyerinin arsa maliyetidir.
Yüklenici İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi
Yüklenici tarafından, inşaatın yapımına ilişkin katlanılan maliyetlerin kaydedildiği hesaplar aşağıda verilmiştir.
……………………/…………………….
150 İLK MADDE VE MALZEME XXXX
191 İNDİRİLECEK KDV I XXXX
320 SATICILAR XXXX
İnşaat malzemelerinin alış kaydı
…………………/………………
710 D. İLK MADDE VE MALZEME XXXX
150 İLK MADDE VE MALZEME XXXX
İnşaat malzemelerinin inşaat işinde kullanılması
……………../………………….
720 DİREKT İŞÇİLİK XXXX
335 PERSONELE BORÇLAR XXXX
360 ÖDENECEK VERGİ XXXX
361 ÖDENECEK S.G.KESİNTİLERİ XXXX
İşçi ücret ve giderlerinin tahakkuk işlemi
………………../……………….
335 PERSONELE BORÇLAR XXXX
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLARI XXXX
361 ÖDENECEK S.G. KESİNTİLERİ XXXX
102 BANKALAR HESABI XXXX
Ödeme işlemi
………………………../……………………………
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI XXXX
191 İNDİRİLECEK KDV HESABI XXXX
320 SATICILAR HESABI XXXX
Genel üretim giderlerinin maliyet işlemi
…………………………./…………………………..
Bu işlemlerin dışında eğer var ise “760 İ”, “770 ” “780 ” hesapları
Maliyette işlem görecektır.
……………………/……………………………….
151 YARI MAMÜLLER -ÜRETİM HESABI XXXX
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
YANSITMA HESABI XXXX
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI XXXX
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI XXXX
Üretim hesabının oluşturulması
................................/………………………………..
Böylece; İnşaat tamamlandığında, 151-Yarı mamuller/üretim hesabında oluşan toplam üretim maliyeti, bu hesaptan 152-Mamuller hesabına aktarılır.
152-Mamuller hesabındaki tutar, sadece, inşa edilen daire veya işyerlerinin inşaat maliyetidir. Bu maliyet içinde bağımsız bölümlerin arsa payları yoktur. Arsa payları maliyeti, hasılat paylaşımı yönteminin gereği olarak, bağımsız bölümlerin satılmasıyla belli olacaktır. Her bağımsız bölüm satıldığında, satış hasılatı üzerinden, sözleşmede kararlaştırılan %.. pay oranında arsa sahibine hasılat payı ödenecektir. İşte, arsa sahibine, satılan bağımsız bölümün satış bedeli üzerinden ödenecek bu tutar, satılan bağımsız bölümün arsa payı maliyeti olacaktır.
Arsa Teslim Aşamasının Muhasebeleştirilmesi
- Ticari bir faaliyeti bulunan arsa sahibi tarafindan arsa teslimine ilişkin faturanın düzenlenir.
- Ticari bir faaliyeti bulunmayan arsa sahibi adına yüklenici tarafindan gider pusulasının düzenlenir.
Arsa teslimi : Arsa sahibinin vergiye tabi olmaması durumunda, arsa sahibinin arsa faturası düzenlemesi söz konusu değildir. Bu durumda yüklenici tarafindan arsa sahibi adına gider pusulası düzenlenmelidir. Bu şekildeki arsa teslimleri KDV’nin konusuna girmediği için KDV’ye ilişkin herhangi bir kayda yer verilmeyecektir.
Arsa sahibinin Mükellef olması hali :
ÖRNEK : 152-Mamuller hesabındaki 220.000.000,00 TL inşaat maliyeti içinde, dairelerin arsa maliyetleri yer almamaktadır. Yüklenicinin bir dairenin inşaat maliyeti (arsa payı hariç):200.000.000,00 TL / 20 Daire : 10.000.000,00 TL dır.
Yüklenici daha sonra 16.300.000,00 TL +%20 KDV karşılığında bir daire satmıştır.
Hasılat paylaşımı sözleşmesine göre:
16.300.000,00 x % 22 : 3.586.000,00 TL arsa sahibinindir. Bu tutar aynı zamanda satılan bu dairenin arsa maliyetidir.
Arsa sahibi mükellef kurum, eş zamanlı olarak bu satış tarihi itibariyle, satılan daireye isabet eden arsa payını Yüklenici ye devredecek ve arsa payı satış faturasını düzenleyecektir.
Satılan bu dairenin yükleniciye maliyeti ve elde ettiği karın hesaplanması
Arsa maliyeti yer almayan bu satılan dairenin maliyeti : 10.000.000,00
Satılan bu bağımsız bölümün arsa payı maliyeti : 3.586.000,00
Satılan söz konusu bu dairenin toplam maliyeti : 13.586.000,00
KDV hariç dairenin satış bedeli: 16.300.000,00
Bu bağımsız bölümün satışından elde edilen brüt kar : 2.714.000,00
YMM/BD HASAN SANCAK
Kaynakça:
- YMM Recep Selimoğlu
- MÜFETTİŞ Yavuz Çalık
