Enflasyon muhasebesinin şirketlerde kâr dağıtımına etkisi konusu tartışma yaratmaktadır. Konu ile ilgili olarak Ticaret Bakanlığı yayınladığı tebliğ ile konuya açıklık getirmeye çalışmıştır.
Bu yazımızda Tebliğin tartışmalı konularla ilgili olarak getirdiği yönlendirmeleri bilginize sunmak istiyoruz.
Tebliğ, 2023 yılı ve sonrasındaki hesap dönemlerinde uygulanacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak genel kurul ve yönetim organınca esas alınacak finansal tabloların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Tebliğ, finansal tabloları enflasyon düzeltmesine tabi olan ve Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen ticaret şirketlerini kapsamaktadır. Ancak Bankacılık Kanununa, Sigortacılık Kanununa, Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununa, Sermaye Piyasası Kanununa ve Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanuna tabi şirketler bakımından öngörülen özel düzenlemeler geçerliliğini koruyacak.
Hangi finansal tablolar esas alınacak?
2023 yılı sonunda enflasyon muhasebesinin uygulanmaya başlaması ile birlikte bu yılda enflasyon düzeltmesi öncesi bilanço ve enflasyon düzeltmesi sonrası bilanço olarak iki finansal tablo ortaya çıkmaktadır. Şirketlerin kâr dağıtımında, yedek akçe ayrımında ve diğer bazı hususlarda hangi bilançoyu esas almaları gerektiği belirsizlik taşımaktaydı. Tebliğ bu konuda tabi olduğu mevzuata göre farklı uygulamalar öngörmektedir.
Buna göre finansal tablolarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından belirlenen muhasebe standartlarına uygun hazırlamak zorunda olan şirketler tarafından enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınacaktır. KGK tarafından belirlenen muhasebe standartlarına tabi şirketler gerek 2023 gerekse sonraki yıllarla ilgili olarak tüm işlemlerinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançolarını esas alacaklardır. Bu şirketlerde gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında, Kanunun enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınmakla birlikte, sermayeye eklenecek iç kaynak tutarı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolarda bulunan sermayeye eklenebilecek iç kaynakların toplamını aşamayacaktır.
Tebliğ KGK tarafından belirlenen muhasebe standartlarına tabi olmayan şirketler ile ilgili olarak konuyu 2023 yılı ve sonraki yıllar şeklinde ayrıma tabi tutarak düzenlemektedir.
Buna göre 2023 yılı hesap dönemine ilişkin olarak Vergi Usul Kanununun (VUK) Geçici 33. maddesi ile Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 555) hükümleri uyarınca enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar ile enflasyon düzeltmesi uygulanmamış finansal tablolar birlikte dikkate alınacaktır.
Bu kapsamda;
- Serbest yedek akçelerden ve dağıtılabilir diğer kaynaklardan zarar mahsubu sonrasında kalan değerlerden kâr payı dağıtımı yapılması, sermaye artırımı ve azaltımı, birleşme, bölünme, tür değişikliği işlemleri ile sermaye kaybı ve borca batık olma durumlarının tespitinde enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar,
- Kanun veya şirket sözleşmesine göre net dönem kârının esas alındığı; kâr ve kazanç payı dağıtımlarında, yedek akçe ayrılmasında, intifa senedi sahiplerine ödeme yapılması ile dönem içerisinde dağıtılmış olan kâr payı avansına ilişkin hesaplamalarda enflasyon düzeltmesi uygulanmamış finansal tablolar
esas alınacaktır.
KGK tarafından belirlenen muhasebe standartlarına tabi olmayan şirketlerin 2023 yılından sonraki yıllarda ise Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 33. maddesi ile Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 555) hükümleri uyarınca enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınacak.
Ayrıca şirketlerde, dağıtılması öngörülen kâr payı tutarı, VUK hükümlerine göre enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolarda bulunan kâr dağıtımına konu kaynakların toplamını aşamayacaktır. Yani KGK tarafından belirlenen muhasebe standartlarına tabi şirketler enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançolarını esas alarak kâr dağıtımı yaparken dağıtıma tabi tutulacak kâr tutarı bu şirketlerin Vergi Usul Kanununa gör belirledikleri ve enflasyon düzenlemesine tabi tuttukları bilançoda yer alan kâr tutarını aşamayacaklardır.
Sermaye ile ilgili değerlendirmelerde esas alınacak tutar
Enflasyon düzeltmesi sonrası tescil edilmiş sermayenin yanı sıra sermaye düzeltmesi sonrası sermaye düzeltmesi olumlu farkları ortaya çıkmaktadır. Sermaye tutarı esas alınarak belirlenen çeşitli işlemlerde bu sermaye düzeltmesi olumlu farklarının nasıl dikkate alınacağı tartışma yaratmaktadır. Tebliğ, şirketin sermayesine ilişkin yapılacak değerlendirmelerde, ticaret siciline tescil edilmiş olan sermaye tutarı esas alınacağını düzenlemektedir.
Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan sermaye düzeltmesi olumlu farkları, diğer öz sermaye kalemlerine ilişkin olumlu farklar ile bunların dışında kalan iç kaynakların, enflasyon düzeltmesinden kaynaklı zararlar dâhil zararlar ve olumsuz farkları aşan kısmı sermayeye ilave edilebilecektir. Ancak sermayeye eklenecek iç kaynak tutarı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolarda bulunan sermayeye eklenebilecek iç kaynakların toplamını aşamayacaktır.
Tebliğe göre ayrıca enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan sermaye düzeltmesi olumsuz farkları ile enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan diğer olumsuz farklar ise genel kurulda alınacak karara istinaden, sermaye azaltımı yoluyla veya olumlu farklar yahut diğer iç kaynaklarla mahsup edilebilecektir.
Sonuç
Enflasyon muhasebesi uygulanmaya başlayınca şirketlerin hangi finansal tabloları esas alacağı konusunda yaşadıkları tereddüt ve karmaşa kısmen de olsa Ticaret Bakanlığınca gecikmeli olarak giderilmiş görünmektedir.
Enflasyon muhasebesinin uygulanacağı çok önceden belliyken bu tür düzenlemelerde geç kalınması, uygulamada geriye dönülmesi zor sıkıntılar yaratabilmektedir.
Bülent TAŞ/ Nazmi KARYAĞDI
https://vergialgi.com/enflasyon-duzeltmesi-ve-kar-dagitimi-5650
(ICT Media dergisinin Temmuz sayısında yayınlanmıştır.)
