7144 sayılı Torba Yasa ile geçtiğimiz ay Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanan idari para cezaları için yeni bir düzenleme getirildi. Uygulama özetle, küçük maddi hatalar nedeniyle idari para cezası uygulanmamasını öngörüyor ve bu hususu da bazı kurallara bağlıyor.
Ancak Kanun ile getirilen söz konusu düzenleme yazım tekniği ve amaç olarak oldukça sorunlu. Bu sebeple de kafalar oldukça karıştı ve uygulamanın nasıl olacağı konusunda fikir ayrılıkları oldu.
Bugünkü yazımızda idari para cezalarına ilişkin yeni düzenlemeye değinecek ve soru işaretlerini oraya koyacağız.
Eksik Bildirim Düzeltilebilecek
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, getirilen yeni düzenlemenin amacı küçük maddi hatalar nedeniyle işverene ceza uygulamamak. Ancak bunun bazı şartları var. Şöyle ki;
- Öncelikle işveren tarafından SGK’ya verilen bildirge, beyanname, belge veya defterlere istinaden sigortalıların ve çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi gerekiyor.
- Bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek ve %1’ini aşmayacak şekilde eksiklik tespit edilmesi gerekiyor.
- Eksikliğin düzeltilmesi için ilgiliye gönderilen ihtar üzerine 15 gün içinde eksik tutarın SGK’ya bildirilmesi gerekiyor.
- Eksikliğin işverence tespit edilmesi durumunda; bildirge, beyanname, belge veya defterlerin SGK’ya verilmesinden itibaren on beş gün içinde eksik tutarın SGK’ya bildirilmesi gerekiyor.
İşte yukarıdaki şartların gerçekleşmesi halinde SGK tarafından eksik prime esas kazanç bildirimi nedeniyle idari para cezası uygulanmayacak.
Ancak uygulamada kafaları karıştıran üç husus var:
1. Eksikliğin Tutarı Ne Olmalı?Kanunda idari para cezası uygulanmaması için hata olarak nitelendirilebilecek eksik prime esas kazanç tutarının ne kadar olacağı ile ilgili bir karmaşa mevcut. Maddenin ilgili bölümü şu şekilde:
“…bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek ve %1’ini aşmayacak şekilde eksiklik tespit edilmesi durumunda,…”
Madde hükmü okunduğunda, bildirilen prime esas kazanç tutarında, fiilin işlendiği tarihteki brüt asgari ücretin hem üçte birini geçmemesi hem de %1’ini aşmaması koşulunun getirilmiş olduğu anlaşılıyor.
Bir anlatım bozukluğunun açık olduğu düzenlemeye göre, örneğin 2018 yılı için, söz konusu tutarın 2.029,50 x 1/3 = 676,5 TL olarak mı, yoksa 2.029,50 x %1 = 20,30 TL olarak mı dikkate alınacağı belli değil.
Sanırım kanun koyucu burada sigorta primine esas kazancın %1 ini aşmayacak ve brüt asgari ücretin üçte birini geçmeyecek şekilde bir eksiklikten bahsetmeye çalışmış. Ancak kanunun lafzından bu anlaşılmıyor.
Bu sebeple SGK’nın bu duruma bir açıklık getirmesi gerekiyor.
2. Birden Fazla Ayda Eksiklik Varsa Ne Olacak?Şayet işveren hakkında yapılan bir denetimde Temmuz ayında sigortalının çalışma gün sayısında eksiklik tespit edilmiş, Ağustos ayında ise sadece sigortalının prime esas kazancında eksiklik tespit edilmiş ise ne olacak?
Uygulamanın mantığı gereğince bu durumda Temmuz ayı için idari para cezası uygulanması ve Ağustos ayı için ihtar üzerine 15 gün içinde düzeltme yapılırsa ceza uygulanmaması gerekiyor.
Ancak Kanun metninde çalışma gün sayılarının eksiksiz bildirilmesi şartıyla ilgili genelleyici bir ifade kullanılmış. Bu sebeple SGK’nın bu durumla ilgili de bir açıklama yapması gerekiyor.
3. İşverenin Tespiti Dezavantajlı mı?Getirilen düzenlemedeki son kafa karıştıran nokta ise eksikliğin işverence tespiti haliyle ilgili. Normalde eksikliğin işverence tespiti halinde daha avantajlı bir durumun olması gerekirken Kanun metnine göre işveren daha dezavantajlı duruma geliyor.
Örneğin, 2018 Temmuz ayında verilen prim belgesinde bir sigortalıya ait prime esas kazançta eksik bildirim yaptığını işveren kendisi tespit ederse ceza yememek için bildirgenin SGK’ya verilmesinden itibaren 15 gün içinde düzeltme yapması gerekiyor. Şayet 16. gün düzeltme yaparsa idari para cezası uygulanacak.
Ancak işveren bu durumu görmezden gelirse SGK tarafından tespit edilene kadar hem ceza riskiyle karşılaşmayacak hem de SGK bu durumu tespit ederse ihtardan itibaren 15 gün içinde düzelterek yine cezadan kurtulacak.
Dolayısıyla bu üç hususun SGK tarafından ele alınması ve gerekli açıklamaların ve düzeltmelerin yapılması yerinde olacaktır. Mehmet Bulut
