Enflasyon düzeltmesine ilişkin Tebliğ taslağının yayımlanması ile birlikte genel çoğunlukta düzeltme öncesi bilançolarda bir işlem yapıp yapılmamasına yönelik kafa karışıklığı hakim.
Enflasyon düzeltmesinin 2024 ve izleyen yıllarda vergisel sonuç yaratacak olması, birçok işletmeyi 2023 yılında bilanço düzeltmesi yoluyla aksiyon almaya zorluyor.
Özellikle, sermaye artırımı bu noktada sık tercih edilen yöntemlerden biri oldu. Yıl sonuna girilirken Ticaret odalarının neredeyse tamamı sermaye artırım tescil işlemi nedeniyle ciddi yoğunluk yaşıyor.
Peki, bilançoda yer alan kalemlerden hangilerine sermaye artırımı yapılabilir ve enflasyon düzeltmesine etkisi nasıl olabilir?
Bu konuyu netleştirmeye çalışacağız.
Sermaye Artırım İhtiyacı Neden Duyuluyor?
Enflasyon düzeltmesinin şayet beklenildiği gibi, 2024 ve izleyen yıllarda vergisel bir etkisi olur ise,
1) Özkaynağı güçlü, parasal olmayan aktif varlığı daha düşük kalan işletmeler açısından gider yönlü - zarar artırıcı,
2) Parasal olmayan aktif varlıkları güçlü, finansmanını borçlanma ile yapan, özkaynağı düşük işletmeler (borçlu ve öz sermayesi zayıf) açısından ise, gelir yönlü - kar artırıcı
bir etkiye neden oluyor.
Bu nedenle işletmeler, 2024 ve izleyen yıllarda vergi yükü ile karşılaşmamak adına bilançolarında düzeltmeler yapmaya başladı.
Yeniden Değerleme Fonlarının Sermaye İlave Edilmesinin Etkisi Olur Mu?
Yıl sonunda, 31 Aralık 2023 tarihli bilançolara enflasyon düzeltmesi yapılırken, 522- MDV Değer Artış Fonları hesabı, 698 Enflasyon Düzeltme Kar/Zarar Hesabına aktarılarak kapatılacak.
Yani, enflasyon düzeltmesi ile birlikte 522-MDV Değer Artış Fonları hesabı artık bilanço da olmayacak.
31 Aralıktan 2023’ten önce sermayeye ilave edilen MDV değer artış fonları ise sermaye hesabının düzeltilmesinde sermaye hesabından düşülerek düzeltme işlemi gerçekleştirilecek.
Dolayısıyla, MDV değer artış fonunun 31 Aralık 2023 tarihinden önce sermayeye ilave edilip edilmemesinin 2024 ve izleyen dönemlere enflasyon düzeltme uygulaması açısından vergisel açından etkisi olmayacaktır.
Bu noktada, karıştırılmaması adına, hemen söyleyelim.
Mükerrer 298/Ç kapsamında vergisiz olarak yapılan sürekli yeniden değerleme ile ilgili özellikli bir durum söz konusu.
Vergisiz olarak yapılan yeniden değerleme, sermayeye ilave edilmediği takdirde, değerleme yaptığınız taşınır/taşınmazlar satılır ise vergiye tabi.
Kısaca, her halükarda vergisiz olarak yaptığınız yeniden değerlemeye isabet eden değerleme farkını sermayeye ilave etmenizde fayda görüyoruz.
Bu durum, enflasyon düzeltmesi olsa da olmasa da önemli.
Geçmiş Yıl Karlarını Sermaye İlave Etmenin Faydası Var Mı?
Enflasyon düzeltmesi öncesinde "570 Geçmiş Yıllar Kârları" hesabının sermayeye eklenmesinin bir avantajı olup olmayacağı noktasında da soru işareti oldukça fazla.
Hemen belirtelim, geçmiş yıl karlarının sermayeye ilave edilmesinin enflasyon düzeltmesi açısından herhangi bir etkisi bulunmuyor.
Geçmiş yıl karları sermayeye ilave edildiği takdirde, bu seferde 500 - Sermaye hesabı içerisinde kalacak ve sonuçta herhangi bir değişiklik olmayacak.
Dolayısıyla, geçmiş yıl karlarının sermaye ilavesinin enflasyon düzeltmesinde vergisel açıdan herhangi bir avantajı söz konusu olmayacağı görüşündeyiz.
Özel Fonlar Hesabında Süreç Nasıl Olacak?
Bu hesap, işletmeler tarafından sıklıkla, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK’ler) satılması sonucunda oluşan karın yansıtılması amacıyla kullanılıyor.
Ayrıca, taşınmaz ve iştirak kazanç istisnasına isabet eden tutarlar, varlık barışına ilişkin fonlarda bu hesap altında takip ediliyor.
549 – Özel Fonlar hesabı 31 Aralık 2023 tarihinde yapılacak olan enflasyon düzeltmesinde düzeltilmiş tutarı ile bilanço da yer alacak.
Yani, bu tutarlar yıl sonunda düzeltme sonrası yapılacak olan bilanço da var olacaklar.
Dolayısıyla, sermaye ilave edilmesinin vergisel açıdan herhangi bir avantajının olmayacağı görüşündeyiz.
Ortaklar Cari Hesabının Sermaye İlave Edilmesinin Avantajı Var Mı?
Uygulamada şirket sahiplerinin şirketle olan borç/alacak ilişkisine sıkça rastlıyoruz.
Enflasyon düzeltmesinin 2024 ve izleyen yıllarda borçlu ve öz sermayesi zayıf işletmelerde gelir yönlü - kar artırıcı etkisi olacaktır.
Bu nedenle, şirket öz kaynağını güçlendirmek amacıyla, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklarda yer alan Ortaklara Borçlar hesabının sermaye hesabına ilave edilmesi öz kaynağı güçlendirici bir etkisi olacağından yapılacak bu işlemin işletmeler lehine sonuç doğuracağını düşünüyoruz.
Ayrıca, Ortaklar Cari hesabının, şirket Sermayesine ilave edilmesi finansman gider kısıtlaması açısından da olumlu etki yaratacaktır.
Sonuç Olarak;
Yıl sonunda yapılacak olan enflasyon düzeltmesi nedeniyle, işletmelerde sermaye artırım karmaşası yaşanıyor.
Ancak, bu karar alınmadan ve maliyetli olan bu sürece başlanmadan önce konunun etraflıca düşünülmesi ve bu ölçüde karar alınmasının şirketler açısından daha faydalı olacağı kanaatindeyiz.
21.12.2023
Berkay Özgüven
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
