Yeniden değerleme değer artış fonlarının sermayeye ilave edilmesi veya edilmemesi enflasyon düzeltmesi açısından bir fark yaratmamaktadır. Yeniden değerleme değer artış fonlarının sermayeye eklenmesi durumunda bu tutarlar sermaye artışı olarak dikkate alınmayacak ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Bu fonların sermayeye eklenmesi , 502 sermaye düzeltmesi olumlu farklarının tutarını değişmesi dışında herhangi bir etkisi olmayacaktır. Sonuç olarak yeniden değerleme değer artış fonları sermaye düzeltmesi olumlu farklarından niteliği itibarıyla farklı bir unsur değildir. Her iki unsurunda işletmeden çekilmesi veya başka bir hesaba aktarılması vergilemeyi gerektirir.

· 31.12.2023 tarihinde geçmiş yıl karları olağanüstü yedekler hesabına alınmalı mıdır?

Enflasyon düzeltmesi sonucunda geçmiş yıl karı artabilir veya geçmiş yıl zararlarına dönüşebilir. Düzelme sonucunda geçmiş yıl zararı oluşması durumunda düzeltme öncesi geçmiş yıl karı ve dönem ticari karının dağıtımı mümkün değildir zaten bu tutarlar geçmiş yıl zararları hesabına aktarılarak kapatılacaktır. Düzeltme öncesi geçmiş yıl karlarının olağanüstü yedeklere atılması ise düzeltme sonrası oluşacak geçmiş yıl zararlarını artıracaktır. Geçmiş yıl zararları kapatılmadan TTK açısından kar dağıtımı da mümkün olmadığından sonuç değişmeyecektir. Düzeltme sonucu geçmiş yıl karının artması durumunda düzeltme öncesi oluşan geçmiş yıl karlarının ve dönem karının dağıtımı elde edenin hukuki statüsüne göre kar payı stopajı dışında vergileme olmayacaktır. Bu halde de olağanüstü yedekler hesabının kullanılması sonucu değiştirmemektedir.

· “503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları” hesabı nedir hangi hallerde kullanılır?

“503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-)” hesabı ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucu ortaya çıkan olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Bu hesap ödenmiş sermaye tutarının ilk kez (31.12.2023) enflasyon düzeltilmesine tabi tutulması sonucu ödenmiş sermaye tutarında azalış meydana gelmesi durumunda kullanılacaktır.

· Hangi halde enflasyon düzeltilmesi sonucunda ödenmiş sermaye tutarında azalış meydana gelmektedir?

Bunun 31.12.2023 tarihinde oluşabilmesinin tek yolu sermayeye eklenen YDDAF’dır. Örnekle açıklarsak 1.000.000.-TL sermayenin 700.000.-TL’lik tutarı YDDAF sermayeye eklenmesinden kaynaklanmaktadır. Düzeltme katsayısının 2 olduğunu varsayarsak, düzeltilmiş sermaye (300.000.-TL*2=) 600.000.-TL olması gerekmektedir. Aradaki fark ise Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları hesabına kaydedilecek izleyen dönemlerde düzeltme sonucunda ortaya çıkan olumlu farklar önce bu hesaptaki tutardan mahsup edecektir.

· Devir, birleşme bölünme işlemlerinde devralınan unsurlar için enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tarihler nelerdir?

31/12/2023 tarihinden önce yapılan devir, nev’i değişikliği ile tam ve kısmi bölünme işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi olarak devir tarihi değil söz konusu kıymetlerin devir alınan veya bölünen işletmenin envanterine alındığı tarih esas alınacaktır. Bunun nedeni iktisadi kıymetlerin KVK 19 ve GVK 81’inci maddeleri kapsamında değerleme yapılmadan mukayyet değerleriyle devralan kuruma geçmeleridir.  31.12.2023 tarihinden sonra yapılan devir nev’i değişikliği ile tam ve kısmi bölünme işlemlerinde ise dikkate alınacak tutarlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarlar olacaktır. Birleşmede ise birleşilen kurumun kayıtlarına intikal tarihi düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacaktır. Bunun nedeni ise devirden farklı olarak birlesmede iktisadi kıymetler mukayyet değerleriyle değil değerlenmiş değerleriyle devredilmektedir.

· 31.12.2023 tarihinden önce yapılan Kısmi bölünme işlemlerinde devralan kurumdaki sermaye hesaplarında düzeltmeler nasıl yapılacaktır?

KVK’nın 19/3-b hükmü kapsamında yapılacak kısmi bölünme işleminde devralan şirket hisselerinin ortaklara verilmesi durumunda sermaye azaltımı gerekli olabilir. KVKGT’de kısmi bölünme kapsamında gerçekleşen devirler nedeniyle yapılan sermaye azaltımında, sermayeye eklenmiş olan unsurların devralan şirkete devredilmesi ve bu şirket nezdinde söz konusu unsurların takip edilmesi halinde, bölünen şirket nezdindeki sermaye azaltımı nedeniyle bu aşamada herhangi bir vergileme söz konusu olmayacağı açıklanmıştır. Devralan şirkette sermaye unsurları, yeni şirketin sermayesinin bir unsuru olarak alt hesaplarda gösterilmesi gerekmektedir. Devralan şirkette yapılacak sermaye azaltımında ise KVK’nın 32/B maddesinde hüküm altına alınan beş tam yıllık sürenin tespitinde, öz sermaye kalemlerinin devreden şirketin sermayesinde kaldığı süreler de devralan şirket tarafından dikkate alınacaktır. Her ne kadar taslak tebliğde açıklama yapılmamış olsa da Kısmi bölünme sonrası devralan kurumda yapılacak enflasyon düzeltmesi işleminde de KVK 32/B maddesindeki hüküm dikkate alınarak kısmi bölünme sonucu devralan kurumun sermaye hesabının alt hesaplarında takip edilen unsurların mahiyetine göre işlem yapılması ve düzeltmeye esas tarih olarak devreden kurumdaki tarihlerin dikkate alınması gerekmektedir. Dr. Ymm Salih Bayram