Değerli okurlar, bu hafta enflasyon muhasebesi öncesinde bazı mizan kalemlerinde yapılmasını tavsiye edeceğim ve önemli gördüğüm hususlara değineceğim.
6111, 6736, 7143, 7326 VE 7440 SAYILI KANUNA GÖRE STOK ARTIRIMI YAPANLAR İÇİN ÖNEMLİ HATIRLATMA
Bilindiği üzere, stok beyanında bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bilançolarına dahil ettikleri emtia için ayrı 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılıklar Hesabını kullanmaktadırlar.
Öte yandan makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı bir hesap olan 526 Demirbaş, Makine ve Teçhizat Özel Karşılıklar Hesabını kullanmaktadırlar. Bu iki hesap da pasif karakterli bir özsermaye hesabıdır. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Bir diğer deyişle 525 hesabın bakiyesi istenildiği an 331 hesaba virman edilmek suretiyle ortaklara çıkış yapılabilir.
Bu iki hesapla ilgili kafalar oldukça karışık idi. Çünkü bu iki hesabın enflasyon muhasebesine tabi tutulduktan sonra geçmiş yıl karı veya zararı hesabına atılarak kapatılacağı söylemi oldukça yaygındı.
Oysa son taslak tebliğde 6111,6736, 7143, 7326, 7440 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları; bilançoda düzeltilmiş değeriyle yer alır ibaresi yer almaktadır. Eğer bir değişiklik olmazsa buradan, hem 2023 hem de sonraki yıllarda dahil olmak üzere bu tutarların ortaklara dağıtılabileceği anlamı çıkmaktadır.
Dolayısıyla 31.12.2023 tarihinden önce 525 hesabın 331 hesabına virmanının yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
TERS BAKİYE VEREN 120 HESAPLARIN 340 HESABA VİRMANI
Bilindiği üzere enflasyon düzeltmesi parasal olmayan varlıklara yapılır. 120 hesap parasal bir kalem olduğu için bu hesaba enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.
340 hesap ise parasal olmayan bir kıymettir. Bir diğer deyişle, 340 hesap; İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil edilen sipariş avansları hesabıdır. Bu hesabın bakiyesi ne kadar yüksek ise enflasyon düzeltmesi sonucu oluşacak vergi yükünü azaltıcı etkisi de o kadar olacaktır. Her ne kadar 2023 yılında vergi etkisi olmayacaksa da 340 hesap enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan yeni değeriyle 2024’e taşınacağından 2024 yılında yapılacak enflasyon düzeltmesinde vergi yükünü azaltıcı etkisi devam ettirilmiş olacaktır.
Önemle hatırlatmak isterim ki; tebliğin güncellenmemiş önceki metninde enflasyon düzeltmesine tabi tutulan avansların örneğin fatura kesilerek 600 hesaba atılarak kapatılması halinde değerleme farkının bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tabi tutulacağı belirtilmekteydi. Yeni taslak metinde ise bunlara ait enflasyon fark hesaplarının işletmeden çekilmiş sayılmayacağı belirtilmiştir. Yani örneğin 340 hesabın 600 ile kapatılması halinde 340 hesabın düzeltmeden kaynaklı enflasyon fark hesabı vergilendirilmeyecektir.
Önemle hatırlatmak isterim ki mutabakatlarda bu düzeltme işleminin ticari hayatta önemli problemlere yol açabileceğini düşünüyorum. Çünkü ters bakiye veren 120 hesapların 340 hesaba virmanlanması zorunlu bir uygulamadır ve 340 hesabın ise enflasyon düzeltmesine tabi tutulması zaruridir. Bu durum oldukça karışıklığı sebep olabilir. Bu nedenle yeni bir tebliğ taslağı çıkacaksa bunun da göz önüne alınması gerekmektedir.
31.12.2023 ÖNCESİ FATURASINI DÜZENLEDİĞİNİZ ANCAK TESLİM VEYA HİZMET GERÇEKLEŞMEDİYSE BU TUTARI 600 DEĞİL 380 HESAPTA TAKİP EDİN
Bilindiği üzere 380 hesap gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımlarını ifade eder. Yukarıda enflasyon düzeltmesinin vergi etkisinden bahsettik. Enflasyon düzeltmesinde aktif tarafın düzeltilmesi vergi doğurucu bir etki, pasif tarafın düzeltilmesi ise vergi azaltıcı bir etki yapmaktadır. 380 hesap bir pasif hesap kalemidir. Dolayısıyla bu hesabın değerlemesi sonucu oluşan değerleme vergi azaltıcı bir etkiye sahiptir. Dolayısıyla bu tutarın değerlenmiş yeni haliyle 2024 yılına devri vergi planlaması açısından olumlu bir etki yaratacaktır.
Sonuç olarak bu 2023 yılının son günlerinde faturasını düzenlediğiniz ancak teslim veya hizmetin gerçekleşmediği durumlar varsa bu hesabın 380 hesapta takip edilmesi ve bu vesileyle enflasyon düzeltmesine tabi tutularak 2024 yılına devri önemli bir vergi avantajı oluşturacaktır.
ÇOK ÖNEMLİ NOT:
Güncellenen yeni taslak tebliğde daha önceki yıllarda ayrılmamış amortisman tutarlarının ayrılmış gibi kabul edilmeyeceği ve enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacağı, ayrıca bu tutarların enflasyon düzeltmesi sonrasında da gider olarak dikkate alınamayacağı belirtilmiştir.
06.12.2023
Dr. Koray Ateş
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
