24.11.2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan 2/1812 Esas sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” ile ekonomik program hedeflerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlamak amacıyla;
- Ülke ekonomisinin uluslararası rekabetçiliğinin geliştirilmesi,
- İhracatın desteklenmesiyle büyümeye katkıda bulunulması,
- Ülkemize döviz girdisi sağlamak suretiyle dış ticaret dengesine olumlu katkı sağlanması,
- Türk lirası enstrümanlara yatırım yapılmasının teşvik edilmesi,
- Mükellef haklarının korunması ve vergiye gönüllü uyumun artırılması,
- Gelişen teknolojiden yararlanılarak bazı uygulamaların elektronik ortama taşınması,
- Vergi güvenliğinin sağlanması,
- Bazı vergi indirimlerinin kaldırılması,
- Anayasa Mahkemesi kararlarına uyumun sağlanması,
amaçlarıyla bazı vergisel düzenlemeler yapılması ile yıl sonunda süresi bitecek bazı düzenlemelerin süresinin uzatılması önerilmektedir.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesine başlanan anılan kanun teklifi ile vergi yasalarına ilişkin olarak öngörülen önemli düzenlemeler şöyle özetlenebilir:
- Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20/B maddesindeki; gerçek kişilerin yalnızca internet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içeriklerin paylaşılması suretiyle elde edilen kazançları için uygulanmakta olan gelir vergisi istisnasının kapsamı genişletilmekte ve gerek internet sayfası/sitelerinde gerekse herhangi bir dijital platformda metin, görüntü, ses, video gibi içeriklerin paylaşılması; internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden eğitim, yemek tarifi, ürün tanıtımı gibi videolar paylaşılması veya veri işleme ve geliştirme gibi içerikler paylaşılması da istisna kapsamına alınmaktadır. Anılan düzenlemenin 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanması öngörülmektedir.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 22. maddesine eklenen düzenleme ile; gerçek kişilerce ödenmiş sermayesinin en az %50 sine sahip oldukları yurt dışındaki kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı, elde edildiği takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi şartıyla gelir vergisinden istisna tutulacaktır. Bu düzenlemenin 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara da uygulanması öngörülmektedir. Ayrıca ödenmiş sermayesinin en az %50’sine sahip olma şartındaki %50 oranının artırılması ya da azaltılması yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilmektedir.
Keza, gerek bu şekilde elde edilen kar paylarında uygulanacak gerekse tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarında uygulanmakta olan %50 istisna oranını ayrı ayrı veya birlikte % 0’a kadar indirme veya %100’e çıkarma yetkisi de Cumhurbaşkanı’na verilmektedir.
- Ticari kazanç matrahının belirlenmesine yönelik GVK’nın 40’nci maddesinde değişiklik yapılarak, ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan gerek gelir vergisi gerekse kurumlar vergisi mükellefleri için bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hâsılatın binde beşini aşmamak şartıyla uygulanmakta olan götürü gider uygulaması kaldırılmaktadır. Bu hükmün, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanması öngörülmektedir.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin birinci fıkrasının 13 nolu bendi hükmü uyarınca, gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirim olarak uygulanmakta olan “Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si” ibaresindeki indirim konusu yapılabilecek oran %50’den %80’e çıkarılmakta; ayrıca indirimden yararlanılabilmesi, kazancın Türkiye’ye transfer edilmesi şartına bağlanmaktadır. Bu düzenlemenin 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara da uygulanması öngörülmektedir.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının 3 numaralı bendi kapsamında, yıllara sari inşaat ve onarım işlerini yapanlara ödenen istihkak bedelleri üzerinden yapılan tevkifat oranının Cumhurbaşkanınca belirlenmesine ilişkin yetki genişletilmektedir.
- Yabancı para cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan gelirler ve döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri ve kar payları üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi hükmü kapsamında yapılacak Gelir Vergisi Tevkifatına ilişkin Cumhurbaşkanı yetkileri genişletilmektedir.
- Sporcu ücretlerinin sabit oranlarda tevkif suretiyle vergilendirilmesine ve beyanına ilişkin bu yılsonunda sona ermekte olan düzenlemenin süresi 2028 yılı sonuna kadar uzatılmakta; Cumhurbaşkanına tevkifat oranlarını belirleme ve uygulamanın süresini 5 yıla kadar uzatma yetkisi verilmektedir.
- Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar için tanınan ve 31.12.2023 tarihinde sona erecek gelir ve kurumlar vergisi istisnasının süresi 31.12.2028 e kadar uzatılmakta ve Cumhurbaşkanı’na maddenin uygulama süresini beş yıla kadar uzatma yetkisi verilmektedir.
- GİB Sistemi’nde yer alan ve Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesi kapsamında üçüncü kişilerle paylaşılabilecek bilgilerin genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri dışındaki kamu kurum ve kuruluşları ve gerçek ve tüzel kişilerle paylaşılması karşılığında 01.01.2024 tarihinden itibaren katılım ücreti alınmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır.
- Sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerce münhasıran imalat sanayiinde ya da Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere iktisap edilen yeni makina ve teçhizatlar ile teşvik belgesi kapsamında iktisap edilen yeni makina ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve sürelerinin ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle amortismana tabi tutulmasını sağlayan ve 31.12.2023 tarihinde sona erecek düzenlemenin süresi 31.12.2024 tarihine kadar uzatılmaktadır.
- Bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketlerinin 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapacakları enflasyon düzeltmesi sonucu oluşacak kar veya zararların kazancın tespitinde dikkate alınmamasına yönelik düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca 2026 yılında anılan kurumların enflasyon düzeltmesi yapmaları halinde oluşacak kar veya zararlarının kazancın tespitinde dikkate alınmaması konusunda Cumhurbaşkanı’na düzenleme yapması yetkisi verilmektedir.
- Bağlama kütüğüne kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçlarının bağlama kütüğü ruhsatnameleri yıllık harca tabi tutulmakta, tarife değiştirilerek bağlama kütüğüne kaydedilen söz konusu araçlara verilecek ruhsatnamelerden alınacak harçlar yeniden belirlenmektedir. Bu düzenlemenin 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.
- Katma Değer Vergisi’nde tevkifattan doğan KDV iade taleplerinde, alıcı tarafından 2 no.lu beyanname ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV’nin ödenmiş olması şartını getiren Tebliğ düzenlemesi yargıda iptal edilmişti. Yapılan düzenlemeyle vergi tevkifatı yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilen KDV’nin indiriminin yapılabilmesi ödeme şartına bağlanmaktadır. Düzenlemenin Kanunun yayımlanacağı tarihi takip eden aybaşından itibaren uygulanması öngörülmektedir.
- Cumhurbaşkanı’na KDV Kanunu’nun 36. maddesinde yer alan katma değer vergisini indirim hakkına ilişkin belirleme yetkisi genişletilerek, katma değer vergisi iade hakkını kısmen veya tamamen kaldırma veya yeniden koyma ve bu şekilde iade hakkı kısıtlanan mal veya hizmetleri belirleme konusunda yetki verilmektedir.
- Sorumlu sıfatıyla verilen KDV beyannamelerinin beyanname verme zamanı mevcut düzenlemede vergilendirme dönemini takip eden ayın y24’üncü günü akşamına kadar iken, yapılan düzenlemeyle bu süre vergilendirme dönemini takibeden ayın 19’uncu günü akşamına kadar çekilmektedir. Keza, bu şekilde beyan edilecek katma değer vergilerinin ödeme süresi de mevcut düzenlemede beyanname verecekleri ayın 26’ncı günü akşamına kadar iken, bu süre vergilendirme dönemini takip eden ayın 21’inci günü akşamına kadar çekilmektedir. Düzenlemenin kanunun yayımlanacağı tarihi takip eden aybaşından itibaren uygulanması öngörülmektedir.
- 31.12.2023 tarihinde sona erecek olan aşağıdaki kdv istisnalarının uygulama süresi 31.12.2028 tarihine kadar uzatılmaktadır:
-
Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilecek projeler, sağlık tesislerine ilişkin projeler, eğitim öğretim tesislerine ilişkin projelerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak gerçekleştirilen mal teslimi ve hizmet ifalarına tanınan KDV istisnası,
-
Ulaştırma ve Alt Yapı Harcamalarına yönelik KDV istisnası,
-
Taşınmazların Sosyal Güvenlik Kurumuna ve bu taşınmazların Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından devir ve teslimine yönelik tanınmış olan KDV istisnası.
- Motorlu araç ticareti yapanların kendi aralarında yaptıkları adi sözleşmelere istinaden, ÖTV aranmaksızın işlem tesis edilmesinin önüne geçilmesine yönelik olarak, söz konusu sözleşmelerin noterde düzenlenmesi gerektiği hüküm altına alınmaktadır.
- Halihazırda mali idarece benimsenen uygulamanın devamı mahiyetinde, Serbest bölgelere yapılan teslimlerin ihracat istisnası kapsamında ÖTV’den istisna olmadığı hususu kanuna açıkça yazılmakta ve bu suretle, oluşacak ihtilafların önüne geçilmesi ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
- Kurumların yurt dışından elde ettikleri iştirak kazançları Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesinin birinci fıkrasının b bendi hükmü uyarınca, bendte belirtilen şartlarla kurumlar vergisinden istisnadır. Bu istisnaya ilave olarak, kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki yabancı kurumlara iştirak eden kurumlara, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az % 50'sine sahip olunması ve kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması şartıyla, 5520 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen diğer şartlar aranmaksızın, iştirak kazancı istisnasının %50 oranında uygulanması sağlanmaktadır. Bu düzenlemenin 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara da uygulanması öngörülmektedir.
Ayrıca, Cumhurbaşkanı’na maddede yer alan vergi yüküne ilişkin oranlar ile diğer oranları indirme veya artırma yetkisi verilmektedir.
- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi hükmü uyarınca, kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, yurt dışına verilen mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kayıt tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon gibi bazı hizmetler ile yabancılara verilen eğitim ve sağlık hizmetlerinden elde edilen kazançların %50'si belirli koşullarda mükellefler tarafından kurum kazancından indirilebilmektedir. Yapılan Teklif düzenlemesinde; bu hizmetlerden elde edilen kazançlara indirim uygulanabilmesi için, kazancın tamamının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihe kadar Türkiye’ye getirilmesi şartı getirilmekte ve indirim olarak dikkate alınabilecek tutar kazancın %80’ine yükseltilmektedir. Yapılan düzenlemede, bu indirimin 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara da uygulanması öngörülmektedir.
- Cumhurbaşkanı’nın, tam mükellef ve dar mükellef statüsündeki yıllara sari inşaat ve onarım işlerini yapanlara ödenen istihkak bedelleri üzerinden yapılacak vergi kesintisi oranının belirlenmesine ilişkin yetkileri genişletilmektedir.
- Mevcut düzenlemeye göre %25 olan kurumlar vergisi oranı; ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına 5 puan indirimli şekilde %20 olarak uygulanmaktadır. Yapılan düzenleme ile aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerine ilişkin elde ettikleri kazançlar için de 5 puanlık indirimden faydalanmaları sağlanmaktadır. Bu indirimin 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara da uygulanması öngörülmektedir.
- Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarına uygulanan kurumlar vergisi istisnasının süresi 30/6/2024 tarihine kadar uzatılmaktadır. Ayrıca, Cumhurbaşkanı’na, sürenin bitimini müteakip bu süreyi her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde uzatma, uygulanan istisna oranını azaltma ve tekrar kanuni seviyesine getirme, hesap türü, hesapların vadesi ve açılış tarihine göre istisna oranını azaltma ve farklı istisna oranı belirleme yetkisi verilmektedir.
Öte yandan, Çek Kanunu’nun geçici 3’üncü maddesinin beşinci fıkrası uyarınca 31/12/2023 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz olduğu düzenlenmişti. Bu düzenlemedeki 31/12/2023 tarihi iki yıl uzatılarak 31/12/2025 olarak belirlenmektedir. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
