Kısmi süreli çalışan sigortalılar ay içinde eksik bildirilmiş günlerinden dolayı 1/1/2012 tarihinden itibaren zorunlu genel sağlık sigortası (GSS) kapsamına alınmışlardır. Ancak gerek 5510 sayılı Kanunda gerekse ikincil mevzuatta yapılan düzenlemelerle bu çalışanların eksik gün nedenlerine ve eksik gün sayılarına bakılarak uygulamada çeşitli tarihlerde değişikliklere gidilmiştir.
Yapılan değişikliklerle birlikte;
- 2012/Ocak ila 2016/Eylül ayları arasında eksik gün nedeni “06- Kısmi istihdam” veya “17- Ev hizmetlerinde 30 günden eksik çalışma” olarak bildirilmiş ve prim gün sayısı 30’dan az olan sigortalılar,
- 2016/Ekim ila 2020/Mart ayları arasında eksik gün nedeni “06- Kısmi istihdam” veya “07-Puantaj kayıtları” ya da “17- Ev hizmetlerinde 30 günden eksik çalışma” olarak bildirilmiş ve prim gün sayıları 1 ila 20 gün arasında olan sigortalılar
- 2020/Nisan ve sonrasında ise eksik gün nedeni “06- Kısmi istihdam” veya “07-Puantaj kayıtları” olarak bildirilmiş ve prim gün sayıları 1 ila 8 gün arasında olan sigortalılar
adına eksik bildirildikleri süre kadar 5510/60-g bendi kapsamında GSS prim borcu tahakkuk ettirilmiştir.
Kısmi süreli çalışıp, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamındakiler zorunlu GSS kapsamından çıkartıldılar.
1/10/2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kısmi süreli çalışmakla birlikte eksik gün nedeni ve eksik gün sayısına bakılarak zorunlu GSS kapsamındaki sigortalılar, kısmi süreli çalıştıkları süreler zarfında başka bir kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişisi konumunda iseler zorunlu GSS kapsamına alınmamışlardır.
Örneğin, eşi sigortalı olarak çalışan bir kişinin 2023/Kasım ayından itibaren ayda 4 gün kısmi süreli çalışmaya başladığı ve eksik gün nedeninin 06-Kısmi İstihdam olarak bildirildiği düşünüldüğünde eşinden dolayı bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında olması nedeniyle bu sigortalı adına GSS prim borcu tahakkuk ettirilmeyecektir.
Çalışırken gelir testine başvurabilirler.
Zorunlu GSS kapsamına alınmış kişilerin sonradan hizmet akdine tabi çalışmaya başlamaları ve 5510/60-g kapsamında tescil edildiklerine dair tebligatı çalışırken almaları halinde, çalışırken gelir testi yapılmadığından bu kişilerin gelir testini hizmet akdi sona erip tekrar zorunlu GSS kapsamına alındıkları tarihi izleyen bir ay içinde yaptırmaları gerekiyor.
Ancak kısmi süreli çalışan sigortalılara münhasıran zorunlu GSS kapsamına alınmaları halinde bu hususta Kurumca bir tebligat gönderilmesini beklemeksizin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına müracaat ederek kısmi süreli çalıştıklarını beyan etmeleri halinde çalışırken de gelir testi yaptırmaları mümkündür. Yapılan gelir testi sonucunda aile içinde kişi başına düşen gelir miktarının asgari ücretin üçte birinden az çıkması halinde mevcut prim borçları silinerek GSS primleri Devlet tarafından karşılanmaktadır.
2012 yılı GSS borçları terkin edildi.
2012 yılına ilişkin GSS prim borçları, tahsil zamanaşımına girmiş olması nedeniyle 17/2/2023 tarihli Genel Yazıyla terkin edilmiştir. Haliyle 2012/Ocak ila 2012/Aralık ayları arasında kısmi süreli çalışan vatandaşlar adına tahakkuk etmiş GSS borçları da silinmiştir.
Eksik sürelere ilişkin primler, isteğe bağlı sigorta kapsamında ödenebilir.
Kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içindeki eksik günlerine ilişkin primlerini isteğe bağlı sigorta kapsamında ödemeleri mümkün bulunmaktadır. İsteğe bağlı sigortalılık her ne kadar 4/b (Bağkur) statüsünde geçmiş kabul edilse de kısmi süreli çalışanların isteğe bağlı sigortaya prim ödedikleri süreler 4/a (SSK) statüsünde geçmiş kabul edilmektedir.
Bu vatandaşların eksik sürelerine ilişkin primlerini isteğe bağlı sigorta kapsamında ödeyebilmeleri için eksik gün nedenlerinin 06-Kısmi istihdam, 07-Puantaj kayıtları ya da 17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma nedenlerinden biri olması gerekiyor. Eksik gün nedeni 12-Birden fazla ve 13-Diğer olarak beyan edilmiş olan sigortalıların eksik gün nedenlerinin kısmi istihdam veya puantaj kayıtları ya da ev hizmetlerinde 30 günden az çalışmadan kaynaklandığının anlaşılması halinde bu sigortalılar da eksik sürelerine ilişkin primlerini isteğe bağlı sigorta kapsamında ödeyebilmektedir.
Kısmi süreli çalışanlar 25/2/2011 sonrası eksik günlerini borçlanabilirler.
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar 25/2/2011 tarihinden sonraki kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik sürelerini, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve beyan edecekleri kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak prim borcunu, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri halinde bu süreler 4/a (SSK) statüsünde geçmiş kabul edilmektedir. Borçlanılacak sürelere ilişkin GSS primlerinin ödenmiş olması halinde ise borçlanma tutarı beyan edecekleri kazancın % 20’si üzerinden hesaplanmaktadır.
Bu sigortalıların borçlanma yapabilmeleri için eksik gün nedenlerinin 06-Kısmi istihdam ve 17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma, 23-Yarım çalışma veya 24- Yarım çalışma ve diğer olması; eksik gün nedeni 12-Birden fazla ve 13-Diğer olarak işaretlenenlerin ise kısmi süreli iş sözleşmelerini veya ev hizmetlerinde çalıştıklarına dair belgeleri SGK’ya ibraz etmeleri gerekiyor. Eyüp Sabri Demirci
