Bilindiği gibi, çevre temizlik vergisi (ÇTV) belediyeler (büyükşehir belediyelerinde su ve kanalizasyon idareleri) tarafından tahakkuk ve tahsil edilen bir vergidir.
Çevre temizlik vergisi 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanunda söz konusu verginin konusu, mükellefi, vergiye ilişkin istisna ve muafiyetler, vergi tarifesi ile verginin tahsiline ilişkin hükümler yer almaktadır.
1. Verginin Konusu
2464 sayılı Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesine göre; Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir.
Söz konusu kanun hükmüne göre bir binanın çevre temizlik vergisine tabi olması için;
a) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunması,
b) Belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanması,
şartlarının bulunması gerekir.
2. Vergiden İstisna Olan Binalar
- Genel ve katma (özel) bütçeli idareler,
- İl özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler,
- Darülaceze ve benzeri kuruluşlar tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar,
- Üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar,
- Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları,
- Kredi ve Yurtlar Kurumuna ait öğrenci yurtları
- Umuma açık ibadet yerleri,
- Karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine mahsus olan binalar,
- Milletlerarası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar
ile bunların müştemilatı Çevre Temizlik Vergisi’ne tâbi değildir.
Kanuna göre, fıkrada sayılan tüzel kişilerin, münhasıran hizmetlerinde kullandıkları binalar verginin kapsamına dahil değildir. Ancak, bunlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabidir.
3. Verginin mükellefi
Verginin mükellefi, binaları kullananlardır. Mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar.
4. Vergi matrahı
Kanunda çevre temizlik vergisi matrahı binanın kullanılış amacı, başka bir deyişle, konut ya da işyeri veya diğer şekillerde kullanılmasına bağlı olarak düzenlenmiştir.
Konut olarak kullanılan binalarda çevre temizlik vergisinin matrahı tüketilen metreküp su miktarı, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda ise işyeri gruplarına bağlı olarak yıllık maktu bir tutar olarak belirlenmektedir.
5. Vergi tarifesi
Konutlara ait çevre temizlik vergisi, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına büyükşehirlerde 15 YKr (56 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile 2023 yılı için 1,50 TL), diğer yerlerde 12 YKr (56 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile 2023 yılı için 1,10 TL) olarak hesaplanır.
İşyerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait ÇTV ise kanunda yer alan tarifeye göre alınır ve büyükşehirlerde %25 artırımlı uygulanır.
Çevre temizlik vergisi tutarları, her yıl yeniden değerleme oranında artırılır.
Cumhurbaşkanı; iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin gerek konut gerekse iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ilişkin kanunda yer alan tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibariyle ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya yarısına kadar artırmaya yetkilidir.
Belediye meclisleri, bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğini tespit etmeye yetkilidir.
Söz konusu düzenlemelere göre iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda bina gruplarını Cumhurbaşkanı, bina derecelerini ise ilgili belediye meclisleri belirleyecektir.
Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş su şebekesi haricinden karşılayan konutlara ilişkin çevre temizlik vergisi, yukarıdaki tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanır.
Kanunun verdiği yetkiye istinaden Bakanlar Kurulu’nca bina grupları 13/12/2005 tarih ve 2005/9817 Sayılı Kararname eki kararda öğrenci sayısı, yatak kapasitesi, kullanım alanı (m²), koltuk sayısı, personel sayısı gibi kriterlere göre belirlenmiştir.
Vergi tarifesi genellikle her yılın sonunda yayımlanan Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile açıklanmaktadır.
Örneğin, 2023 yılında işyerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi tutarları 56 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
6. Verginin tahakkuku ve ödenmesi
6.1. Konutlarda
Su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisi, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilir.
6.2. İşyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda
İş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibariyle tahakkuk etmiş sayılır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenir.
7. Verginin dağılımı
Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilir.
Su ve kanalizasyon idareleri büyükşehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyük şehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktarır. Büyük şehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyük şehir belediyelerine aktarılır.
Tahsil ettiği vergiyi veya gecikme zammını yukarıda belirtilen süre içinde ilgili belediyeye yatırmayan idarelerden, bu tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edilir. Ahmet Arslan
KAYNAKÇA
- Ahmet ARSLAN; Belediye Vergi ve Harçları, 2. Baskı, Ankara.
- 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/cevre-temizlik-vergisi/711941
