Bilindiği üzere yayımlanan 7194 sayılı Kanun ile GVK madde 40/1., 5. ve 7. Bentleri ile GVK madde 68/4. ve 5. Bentlerinde yapılan değişikle, kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerin giderlerinin vergi matrahı tespit edilirken indirim olarak dikkate alınmasında kanuni sınırlamalar getirilmiştir.

Yayımlanan 323 No’lu GVK Tebliği ile bu kısıtlama tutarları 2023 yılı için aşağıdaki gibi yeniden belirlenmiştir:

7194 sayılı Kanunun 13 ve 14'üncü maddeleri ile binek otomobillerin kira, amortisman, alım-satım ve idame giderlerine gelir (ticaret ve serbest meslek erbabı için) ve kurumlar vergisi bakımından kısıtlama getirilmişti.

Binek otomobillerde amortisman ve gider kısıtlamasına ilişkin düzenleme 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 7/12/2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Böylece; 2023 yılı hesap dönemi için;

• Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 17.000 TL’ye kadarlıkkısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.
• Gider olarak dikkate alınabilecek tutar olan aylık kira bedelinin 2023 yılı için 17.000,00 TL kadarlık kısmı katma değer vergisi hariç bedeldir.
• 3065 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilememektedir. Bu kapsamda, binek otomobillerin kiralanması durumunda, kira bedellerinin Kanun maddesinde ilgili yıl için belirlenen azami tutarı aşması halinde, aşan kısma ait katma değer vergisi gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde ayrıca gider olarak dikkate alınmayacaktır.

Örnek:1- PKF İstanbul Ltd Şti.,  2023 hesap döneminde kiralamış olduğu binek otomobil için aylık KDV hariç 20.000-TL, kiralama bedeli ödemektedir. KDV Tutarı 3.600 TL’dir. Bu durumda 2023 hesap döneminde dikkate alınacak tadadi sınırlar aşağıdaki gibi olacaktır.

• Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, günlük kiralama bedelinin hesaplanması suretiyle uygulanacaktır. Kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.

Örnek:2- (PKF) A.Ş.  13/4/2023 tarihinde bir adet binek otomobil kiralamıştır. Kiralama sözleşmesine göre binek otomobilin günlük kiralama bedeli 750 TL olup, sözleşme süresi 10 gündür.

Kiralama 2023/ Nisan ayı içinde yapıldığından, o yıl için belirlenen ve kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama gideri olan 17.000 TL, Nisan ayının gün sayısı olan 30’a bölünerek gider olarak dikkate alınabilecek günlük azami kiralama bedeli bulunacaktır.

BİNEK OTOMOBİLLERİN İKTİSABINA İLİŞKİN GİDERLER

• Binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 2023 yılı için en fazla 440.000,00 TL’ye kadarlık  kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.

Örnek: 3- (X)  A.Ş, 2023 yılında vergisiz satış fiyatı 600.000,00 TL olan bir binek otomobil satın almıştır.  Söz konusu araca ait ÖTV’nin %100 ve KDV’nin %18 olduğu varsayımı ile aracın toplam tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır

(X)  A.Ş’nin ÖTV ve KDV tutarlarını doğrudan gider olarak dikkate almayı tercih etmesi durumunda gider olarak dikkate alınabilecek ÖTV ve KDV tutarı 440.000,00-TL olup;  kalan  376.000,00 TL (=816.000,00– 440.000,00) KKEG olarak dikkate alacaktır.

• Özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 500.000,00 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 950.000,00 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı giderolarak dikkate alınabilecektir.

Hakeza mükellef amortisman yolu ile itfa yöntemini seçmesi durumunda, 3 no.lu örneğimizde, 2023 yılı için  söz konusu KDV ve ÖTV hariç  araç bedelinin 600.000,00-TL’lik kısmının 500.000,00-TL’lik kısmı amortisman yolu ile iktisap edilebilecek olup, 100.000,00-TL için ayrılan amortismanlar kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacaktır.

Örnek 4:  X  (A.Ş,) 15.06.2023 tarihinde vergisiz satış fiyatı 600.000,00 TL olan bir binek otomobil satın almıştır.  Söz konusu araca ait ÖTV’nin %100 ve KDV’nin %18 olduğu varsayımı ile aracın toplam tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır

X (A.Ş) tarafından 2023 yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 950.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

X  (A.Ş,) tarafından 2023 yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 950.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre mükellefin yıllar itibarıyla kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman bedelleri aşağıdaki gibidir:

BİNEK OTOMOBİLLERE İLİŞKİN KİRALAMA VE İKTİSAP GİDERLERİ

(*) Kıst amortisman uygulamasından dolayı binek otomobillerin aktife alındığı yılda gider konusu yapılamayan (190.000 TL – 110.833,33TL) 79.166,67 TL itfa süresinin son yılı olan 2027 yılında, o yıl için amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortismandan ayrı olarak safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

• BİNEK OTOMOBİLLERİN SATIŞI

Örnek 5: (Y) Ltd. Şti. 1/10/2023 tarihinde vergisiz fiyatı 1.000.000,00 TL olan bir adet binek otomobil satın almıştır. Söz konusu araç için mükellef tarafından ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarı toplamı.840.000,00 TL olup, mükellef tarafından binek otomobilin iktisabı için ödenen vergiler safi kazancın tespitinde tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmıştır. Adı geçen mükellef söz konusu binek otomobili 2/1/2026 tarihinde 500.000 TL bedel karşılığında satmıştır.

Buna göre, işletme kayıtlarına vergisiz satış fiyatı üzerinden alınan binek otomobil için 2023 yılında en fazla 500.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Mükellef kurum tarafından bu kapsamda yıllar itibarıyla ayrılan amortisman tutarları aşağıdaki gibidir:

Diğer taraftan, mükellef kurum tarafından iktisap edilen binek otomobil için ödenen ve tercihen gider olarak dikkate alınan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarı toplamı olan 840.000,00 TL’nin 2023 yılı için azami 440.000 TL’si safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek, söz konusu tutarı aşan (840.000,00 TL – 440.000,00 TL) 400.000,00 TL kanunen kabul edilmeyen gider olarak mükellef kurumun 2023 hesap dönemi kurum kazancına ilave edilecektir.

Mükellef kurumun binek otomobilini 2026 yılında sattığında yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ihmal edilmiştir):

• Mükelleflerin aktiflerinde yer alan binek otomobiller için amortismana esas bedelden daha fazla tutar üzerinden amortismanayırmaları halinde, genel hükümlere göre ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortisman tutarı arasındaki fark, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak, o yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi kazancına ilave edilecektir.
• Söz konusu binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ise ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle  kazançüzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

Örnek 6: Bir önceki örnekte, mükellef kurumun 1/10/2023 tarihinde vergisiz satış fiyatı olan 1.000.000 TL üzerinden aktifine aldığı binek otomobili için, aktife kayıtlı bedelin tamamı üzerinden amortisman ayırması durumunda; mükellef tarafından binek otomobili için ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden hesaplanan amortisman  tutarı arasındaki fark KKEG olarak ilgili yıllarda kurum kazancına ilave olunacaktır.

Adı geçen mükellefin söz konusu binek otomobili 2/1/2026 tarihinde 500.000 TL bedel karşılığında satması halinde yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ihmal edilmiştir):

* Bu kapsamda kanunen kabul edilmeyen giderlerin toplam tutarı (325.000,00 TL), gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin “Diğer İndirimler” sütununda ayrıca gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

BİNEK OTOMOBİLLERE İLİŞKİN TAMİR, BAKIM, YAKIT VE BENZERİ CARİ GİDERLER

• Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
• İşletmeye veya envantere dâhil olup ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerin giderleri sınırlandırılmakta olup, bu sınırlama esas itibarıyla faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere binek otomobillerin giderlerini kapsamaktadır.
• Binek otomobillere ilişkin gider ifadesi sadece bakım onarım giderlerini değil aynı zamanda araçların yakıt, otopark, köprü ve yol geçiş giderleri, kredi faizi, sigorta giderleri dahil olmak üzere araçla ile ilgili tüm giderleri kapsamaktadır.
• Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 14’üncü maddesi uyarınca, taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç binek otomobiller için ödenen MTV gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmemektedir.

Örnek:7- Yapılan giderlerin işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Yukarıda yer verilen tabloya göre mükellefin gider olarak dikkate alabileceği tutar toplam harcamanın %70’i olan 16.450,00 TL (23.500,00*0,70) olacaktır. Kalan 7.050,00 TL’nin ise KKEG olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan KDV Kanunu’nun 30/d maddesi uyarınca gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV’nin hesaplanan KDV’den indirilememesi nedeniyle toplam 3.690,00-TL tutarındaki KDV’nin de 2.583,00 TL’si (3.690,00*0,70) indirilecek KDV olarak dikkate alınabilecek, kalan kısım (1.107,00 TL) ise indirilemeyecek KDV olarak dikkate alınacaktır.

Kaynak, https://www.pkfistanbul.com/binek-otomobil-gider-kisitlama-tutarlari-2023/