Elektrik piyasasında üretim faaliyetinde bulunabilmek için önce ön lisans, daha sonra ön lisans süresinde yükümlülüklerin tamamlanması kaydıyla üretim lisansı alınması gerekmektedir.
Piyasada faaliyet göstermek üzere lisans başvurusunda bulunacak özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişinin,6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda ANONİM şirket ya da LİMİTED şirket olarak kurulmuş olması, gerekmektedir.
Enerji kaynakları; yenilenebilen ve yenilenemeyen enerji kaynakları olarak ikiye ayrılabilmektedir.
Yenilenemeyen enerji kaynaklar; Bitkisel kökenli doğal kaynakların zaman içinde dönüşümü sonucu oluşan fosil kaynaklılardan (kömür, petrol ve doğalgaz) ve çekirdek kaynaklılardan (uranyum ve toryum)oluşmuştur.
Petrol ve gaz gibi yakıtların işlenmesiyle de çeşitli alternatif yakıtlar elde edilebilmektedir.
Yeryüzünde katı, sıvı ve gaz halinde bulunan bu fosil kaynaklar, çeşitli reaksiyonlar sonucunda bünyelerinde bulundurdukları enerjiyi dışarı vermektedirler.
Bu enerji elde etme aşamasında tükendikleri ve yeniden elde edilmeleri neredeyse mümkün olmadığı için yenilenemeyen enerji kaynağı olarak gruplanmıştır.
Yenilenebilir enerji kaynaklar: Sürdürülebilir yönüyle Hidrolik Enerji, Güneş Enerjisi, Rüzgâr Enerjisi, Jeotermal Enerji, Biokütle Enerjisi, Hidrojen Enerjisi, Dalga Enerjisi tükenmeyen enerji kaynaklarıdır. Bu enerji kaynakları sürekli kullanıma açık kaynaklar olup hiç tükenmeyen kaynaklardır.
Bu kısa bilgiden sonra Rüzgâr enerji santrallerinin kurulumu ve muhasebe boyutu yazımızın konusu olacaktır.
Rüzgâr hızının belirlenmesi ve geleceğe dönük tahminlerin yapılması yatırımın kârlılığının tespitinde oldukça önemlidir.
RES yatırımı için rüzgâr hızının 7 m/s, kapasite faktör oranının ise %35 veya üzerinde olması gerekmektedir
Rüzgâr enerjisi santrali için rüzgâr türbini ile elektrik enerjisi üretmeyi karar verilebilir.
Rüzgâr enerji santrali kurulumunda arazinin iktisabı iki şekilde gerçekleşir.
1. Arazi sahibiyle yatırımcının anlaşması durumunda iktisap,
2. Arazi sahibiyle yatırımcının anlaşamaması durumunda EPDK’nın müdahil olduğu iktisap, olarak tanımlanmaktadır.
Her iki iktisap durumunda da yatırımcı bedelini ödediği arazinin mülkiyetine sahip olamamaktadır. Yapılmakta olan uygulama arazilerinin devlet hazinesine hibe edilmesidir. Hibe işlemi arazi maliyeti üzerinden %1 KDV ile gerçekleştirilmektedir.
Hibe işi Mal Müdürlükleri vasıtasıyla sözleşmeye bağlanarak yapılmaktadır.
Sözleşme neticesinde işletme genellikle 49 yıllık (ya da sözleşmede belirlenen başka bir süre) olarak kullanım hakkı elde etmektedir.
ÖRNEK:
…………………………………11.06.2023……………………
250 ARAZİ VE ARSALAR 2.000,000,00
250 01 Araziler
102 BANKALAR 2.000.000,00
Yatırım Arazisinin Batuhan Sancak’tan Satın Alınması işlemi
………………………………………/…………………………………
Bundan sonra yatırım arazisi Mal Müdürlüğüne %1 KDV üzerinden hibe edilmektedir.
…………………………………11.06.2023………………………
260 HAKLAR 2.020.000,00
260 01 Arazi Kullanım Hakları
250 ARAZİ VE ARSALAR 2.000.000,00
250 01 Araziler
391 HESAPLANAN KDV 20.000,00
Arazinin hibe edilerek, haklara alınması
…………………………………../…………………………………
Diğer arazi sahibi Metehan Sancak ile Yatırımcı BAYRAK Anonim Şirketi arazinin satışı konusunda anlaşamamışlardır. Bu durumda yatırımın gerçekleşmesi söz konusu değildir ve EPDK anlaşmazlığın çözümü için müdahil olmuştur. EPDK uzmanları uzlaşma için taraflarla görüşmüş neticede bir sonuç alınamamıştır. Anlaşmazlığın çözülmesi için EPDK yatırımcı adına adli süreci başlatmıştır. Adli süreç sonrasında arazinin 2.000.000, 00 TL’ye yatırımcıya satılması kararlaştırılmıştır.
Böyle durumlarda EPDK aracı olarak arazi bedelini yatırımcıdan almakta ve arazi sahibi Metehan Sancak’a aktarmıştır.
…………………………………11.06.2023………………………
260 HAKLAR 2.000.000,00
260 01 Arazi Kullanım Hakları
250 ARAZİ VE ARSALAR 2.000.000,00
250 02 Araziler
EPDK yoluyla alınan arazi kullanım hakkı
…………………………………../…………………………………
Santralin Kurulmasına İlişkin Yatırım Harcamaları, yatırım tamamlanıncaya kadar 258 numaralı YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Hesabı’nda izlenecektir.
………………12.06.2023…………………..
258 YAPILMAKTA OLAN
YATIRIMLAR 162.000.000,00
258 10 Yatırımın
Elektromekanik 162.000.000,00
Ekipman Harcamaları
258 10 01 Türbin Gövdesi 60.000.000,00
258 10 02 Türbin Kanatları54.000.000.00
258 10 03 Türbin Şaftı 30.000.000,00
258 10 04 Türbin Elektrik
Donanımı 18.000.000,00
191 İNDİRİLECEK KDV 29.160.000,00
320 SATICILAR 191.160.000,00
320.ABC A.Ş.
ABC A.Ş den 8 adet rüzgâr türbini alımı işlemi
………………………./………………………
Bundan sonra yol, meydan gibi çevre düzenlemesi yapılması gerekiyor.
……………………….12.06.2023……………………
258 YAPILMAKTA OLAN
YATIRIMLAR 500.000,00
258 30 Yatırımın Çevre
Düzenleme Harcamaları500.000,00
258 30 01 Tesis Yönetim
Düzenleme Giderleri 300.000,00
258 30 02 Türbin Çevre
Düzenleme Giderleri 200.000,00
191 İNDİRİLECEK KDV 90.000,00
320 SATICILAR 590.000,00
………………………/………………….
Yatırım sırasında kredi kullanılırsa bundan doğan faiz giderleri 258 hesapta yatırım harcaması olarak işlem yapılır. Ancak, yatırım tamamlandıktan sonra doğan finansman giderleri 258 hesapla ilişiği kalmaz ait olduğu 660 veya 661 hesaba atılır.
İşletme gelir elde eder hale geldiği an itibariyle yatırım harcamalarını izlediği 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Hesabı’nı da ilgili hesaplar vasıtasıyla kapatmak durumundadır.
258 10 Yatırımın Elektromekanik Ekipman Harcamaları
258 20 Yatırımın Proje Harcamaları
258 40 Yatırımın Finansman Harcamaları
Hesapları, 253 TESİS MAKİNA ve CİHAZLAR Hesabı’na aktarmak suretiyle kapatılır.
Bu konuda yevmiye kaydı şu şekilde gerçekleştirilir
……………………………../…………………………….
253 TESİS MAKİNA ve CİHAZLAR xxx
253 10 Rüzgâr Enerji Santrali xxx
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR xxx
258 10 Yatırımın Elektromekanik
Ekipman Harcamaları x
258 20 Yatırımın Proje Harcamaları x
258 40 Yatırımın Finansman Harcamaları x
Yatırımın Tamamlanması İşlemi
……………………………../………………………………
Örneğimizde BAYRAK Anonim Şirketi, 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Hesabı’nda oluşturulan,
258 30 Yatırımın Çevre Düzenleme Harcamaları
258 30 02 Türbin Çevre Düzenleme Giderleri
Hesapları, 251 YER ALTI ve YER ÜSTÜ DÜZENLERİ Hesabı’na aktarmak suretiyle kapatılır.
Bu konuda yevmiye kaydı şu şekildedir;
…………………/…………………
251 YER ALTI ve YER ÜSTÜ DÜZENLERİ xxx.xxx
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
258 30 Yatırımın Çevre Düzenleme
Harcamaları
258 30 02 Türbin Çevre
Düzenleme Giderleri xxx.xxx
Yatırımın Tamamlanması İşlemi
…………………./……………
BAYRAK Anonim Şirketi, 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Hesabı’nda oluşturulan,
258 30 Yatırımın Çevre Düzenleme Harcamaları
258 30 01 Tesis Yönetim Birimi Giderleri alt hesapları
252 BİNALAR Hesabı’na aktarmak suretiyle kapatılır.
Bu konuda yevmiye kaydı şu şekildedir;
………………/…………………
252 BİNALAR xxx.xxx
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
258 30 Yatırımın Çevre Düzenleme Harcamaları
258 30 01 Tesis Yönetim Birimi Giderleri xxx.xxx
Yatırımın Tamamlanması İşlemi
………………../…………………
BAYRAK Anonim Şirketi, 1 aylık faaliyeti sonucunda TEİAŞ’ın sitesinde duyurulduğu üzere 100.000 kw elektrik üretmiştir.
TEİAŞ rüzgâr enerji santrallerinden üretilecek her 1 kw elektrik için 0,0730 $ fiyat belirlemiştir.
12.06.2023 tarihte 1$=23,00 TL olarak hesaplanmıştır.
Hesaplama
0,0730$ x 23,00 TL = 1.679 TL
1.679 TL x 100.000 kw= 167.900,00 TL
……………………..12.06.2023…………………………
120 ALICILAR 198.122,00
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 167.900,00
391 HESAPLANAN KDV 30.222,00
TEİAŞ’a elektrik satışı
…………………………./………………………
YMM/BD HASAN SANCAK
KAYNAKÇA:
EPDK
TUREPMETİN YALÇIN
KOÇASLAN
ÖZDEMİR AYDOĞAN
