20/3/2023 tarihinde işten ayrılıp emeklilik başvurusunda bulundum, sonrasında aynı şirkette SGDP’li olarak çalışmaya başladım. Ancak Bağkur hizmetlerimin birleştirilmesi nedeniyle henüz aylığım bağlanmadı. e-Devletten baktığımda 2023/Haziran ve Temmuz ayı için GSS borcu çıkmış, bu borcu ödemeli miyim, ödemezsem sağlık hizmeti alabilir miyim? S. Ali T.
Sosyal güvenlik mevzuatına göre işten ayrıldıkları tarihten önceki son bir yıl içinde;
- 30 gün genel sağlık sigortası prim günü bulunan sigortalılara 10 gün süreyle,
- 90 gün genel sağlık sigortası prim günü bulunan sigortalılara 10+90 gün süreyle
provizyon verilmektedir. Bu sürenlerin bitimi sonrasında başka bir kişinin bakmakla yükümlüsü durumunda olmamaları halinde 5510/60-g kapsamında primleri kendilerince ödenmek üzere genel sağlık sigortası kapsamına alınmaktadırlar.
5510/60-g kapsamına alınan genel sağlık sigortalılarına ise son bir yıl içinde 30 genel sağlık sigortası prim gün sayılarının bulunması ve 60 günden fazla ödeme vadesi geçmiş prim borçlarının bulunmaması kaydıyla, sağlık hizmetlerinden yararlanmak üzere provizyon verilmektedir.
Bu bakımdan, okurumuz Ali beyin emeklilik işlemlerinin henüz sonuçlanmamış olması nedeniyle işten ayrıldığı 20/3/2023 tarihinden sonraki 10+90 gün süreyle sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı 18 Haziran tarihinde sona ermiş ve 19 Haziran itibariyle 60/g bendi kapsamında genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır. 60/g bendi kapsamındaki genel sağlık sigortalılarının 60 günden fazla ödeme vadesi geçmiş borcunun bulunmama şartına dönem bazında bakıldığından, 19 Haziran’dan itibaren tahakkuk edecek genel sağlık sigortası prim borçlarını hiç ödemese bile 30 Eylül 2023 tarihine kadar 60/g bendi kapsamında provizyon alabilecektir. Ali beye 30 Eylül tarihine kadar emekli aylığının bağlanması halinde tahsis talebinde bulunduğu 20/3/2023 tarihinden itibaren 60/f bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacağından 60/g bendi kapsamındaki tahakkuk etmiş prim borçları silinecek, haliyle 60/g bendi kapsamındaki GSS prim borçlarını ödemesi söz konusu olmayacaktır.
Diğer taraftan Sosyal Güvenlik Kurumundan gelir veya aylık almakta olan kişilerden %10 oranında katılım payı alınmakta iken, 60/g kapsamında olan genel sağlık sigortalıları ile aktif sigortalılar yönünden katılım payı % 20 oranında alınmaktadır. Bu bağlamda tahsis talep tarihinden sonra emekli aylığının geç bağlanmış olması nedeniyle % 10 yerine % 20 katılım payı ödeyen vatandaşların fazladan ödedikleri % 10 oranındaki katılım paylarının iadesi için gelir veya aylık bağlama işlemlerinin tamamlanmasının ardından sağlık sosyal güvenlik merkezlerine müracaat etmeleri gerekecektir.
EMEKLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİLER TOPLU İŞTEN ÇIKARMA KAPSAMINDA SAYILMAZ
Temmuz ve Ağustos ayında emekliye ayrılacak çalışanlarla birlikte 12 işçinin tazminatını ödeyerek çıkış işlemini yapacağız. Mevcutta 86 çalışanımız var. Yapacağımız çıkış işlemleri toplu işçi çıkartmaya girer mi, ne yapmamız gerekir? Karar okuru
4857 sayılı İş Kanunu’nun 29. maddesinde öngörülen toplu işçi çıkarma hükümleri 20 ve üzeri işçinin çalıştığı işyerlerinde uygulanmaktadır.
İşyerinde çalışan işçi sayısı:
- 20 ila 100 arasında ise en az 10 işçinin
- 101 ila 300 işçi arasında ise en az yüzde on oranında işçinin
- 301 ve daha fazla ise en az 30 işçinin
İş Kanunu’nun “Süreli fesih” balıklı 17. maddesi uyarınca bir aylık süre içinde aynı veya farklı tarihlerde işine son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılmaktadır. Bir aylık süre takvim ayını ifade etmeyip, işten en son çıkarılan işçinin işten çıkış tarihinden geriye doğru bir ayı ifade etmektedir.
Buna karşın;
- Deneme süreli sözleşmenin deneme süresi içinde işçi veya işveren tarafından feshi
- İşçinin istifası
- Aynı işverenin diğer işyerine nakli
- İşçinin 24. madde çerçevesinde haklı nedenle feshi
- İşveren tarafından 25. maddeye ilişkin fesihler
- İş sözleşmesinin ikale ile sona erdirilmesi
- Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin mevsim bitimi ve kampanya bitimi nedeniyle işten çıkarılmaları
- Emeklilik veya toptan ödeme, emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması
nedenleriyle yapılan fesihler toplu işçi çıkarma kapsamında değerlendirilmemektedir.
İşveren toplu işçi çıkarmak istemesi halinde en az 30 gün öncesinde işçi çıkarmanın sebeplerini, bundan etkilenecek işçi sayısını ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğini ilgili sendikaya ve Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.
Okurumuzun işyerinde çalışan işçi sayısının 86 olduğu dikkate alındığında 10 veya üzerinde işçinin iş akdinin bir aylık süre içinde (aynı veya farklı tarihlerde) süreli fesih yani 04 nolu kodla feshedilmesi toplu işçi çıkarma sayılacaktır. 2023 yılında toplu işçi çıkarma ile ilgili hükümlere aykırı hareket eden işverenlere ise bu durumdaki her işçi için 3.475 TL idari para cezası uygulanacaktır. Eyüp Sabri Demirci
