5 Temmuz 2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan “6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile deprem afetleri nedeniyle ortaya çıkan finansman ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlanması gerekçesi ile;
- Bir defaya mahsus olmak üzere ek motorlu taşıtlar vergisi alınması,
- Kurumlar vergisi oranının artırılması,
- Kurumlar Vergisi Kanunu’ndaki bazı istisnaların kaldırılması,
- Vergi kanunlarında yer alan bazı maktu vergi tutarlarının artırılması için yetki verilmesi,
öngörülmektedir.
Keza aynı teklifte; kamu çalışanlarının ve emeklilerin mali ve sosyal haklarında düzenlemeler yapılması, COVID-19 salgını süresinde kesilmiş olan cezalardan tahsil edilenlerin iadesi öngörülmektedir.
Anılan düzenlemelerde yer alan vergiye ilişkin konular, başlıklar halinde, şöyledir:
1- Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi alınması:
- Kanunun yayımlanacağı tarihte ilgili sicilde kayıt ve tescilli bulunan taşıtlar ile
- Bu kanunun yayımlanacağı tarihten 31 Aralık 2023 tarihine kadar ilgili sicillere ilk defa kayıt ve tescil edilecek olan taşıtlar için,
bir defaya mahsus olmak üzere, 2023 yılı için tahakkuk ettirilen motorlu taşıtlar vergisi tutarı kadar ek vergi alınacaktır.
Kanunun yayımlanacağı tarihte sicile kayıtlı olan taşıtlar için bu vergi, ilki kanunun yayımlanacağı ayı izleyen ayın sonuna kadar, ikincisi Kasım/2023 sonuna kadar olmak üzere 2 taksitte ödenecektir.
Kanunun yayımlanacağı tarihten 31 Aralık 2023 tarihine kadar ilgili sicillere ilk defa kayıt ve tescil edilecek olan taşıtlar için ise bu vergi, bu taşıtların motorlu taşıtlar vergisi ile birlikte peşin olarak ödenecektir.
2- Kurumlar vergisinde oran artışı ve ihracat yapan kurumlarda indirimli oran uygulamasında değişiklik:
1/10/2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak üzere, kurumların 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına (özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise, 2023 yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına) uygulanmak üzere, kurumlar vergisi oranı %25 olacaktır. Bankalar, 6331 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman şirketleri, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri için ise bu oran %30 olacaktır.
Öte yandan, aynı dönemlerde uygulanmak üzere, kurumların ihracattan sağlayacakları kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan yerine 5 puan indirimli (başka bir deyişle; bu kazançlarına kurumlar vergisi %25 yerine %20 olarak) uygulanacaktır. (1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde; ihracat yapan kurumların, gerek mal gerekse hizmet ihraçlarından elde ettikleri kazançlarına münhasır olmak üzere ilgili dönemde geçerli olan kurumlar vergisi oranının indirimli uygulayabilecekleri ve bu madde uygulamasında hizmet ihracının, yurt dışındaki bir müşteri için yapılan ve yurt dışında faydalanılan hizmetleri kapsamakta olduğu açıklanmıştır.)
Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanmaya devam edecektir. (Başka bir deyişle; kurumların anılan dönemlerde bu kazançlarına kurumlar vergisi %25 yerine %24 olarak uygulanacaktır.)
Payları Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumlardaki 2 puanlık oran indirimi de devam etmektedir. (Başka bir deyişle; kurumların anılan dönemlerde kazançlarına kurumlar vergisi %25 yerine %23 olarak uygulanacaktır.)
3- Kurumların yatırım fonlarından elde ettikleri gelirlerine ilişkin vergi istisnasının kaldırılması
Kurumların, girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri gelirlere sağlanan istisna hariç olmak üzere, Kanunun yayımlanacağı tarihten sonra iktisap edilecek yatırım fonu katılım payları için uygulanmak üzere, diğer yatırım fonlarından elde ettikleri gelirlere yönelik istisna kaldırılmaktadır.
4- Taşınmaz satışlarında uygulanan kurumlar vergisi istisnasının ve KDV istisnasının kaldırılması
Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan taşınmazların satışlarından elde ettikleri kazançların %50’sine uygulanmakta olan kurumlar vergisi istisnası ile bunların satışında uygulanan KDV istisnası kaldırılmaktadır.
Kanun’un yayım tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazların satışında söz konusu kurumlar vergisi istisnası ise devam edecek, ancak kurumlar vergisi istisna oranı %50 yerine %25 olarak dikkate alınacaktır. Keza, Kanun’un yayım tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazların satışında KDV istisnası uygulanmaya devam edecektir.
5- Taşınmazların kısmi bölünme kapsamından çıkarılması
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19. maddesi kapsamında taşınmazlar, iştirak hisseleri ile üretim ve hizmet işletmeleri belirli şartlar dahilinde kısmi bölünme işlemine konu edilebilmektedir. Ancak yapılan düzenleme ile; 01.01.2024 tarihinden itibaren, taşınmazların kısmi bölünme kapsamından çıkarılması öngörülmektedir.
6- Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda (ÖTVK) Gerçekleştirilmesi Öngörülen Değişiklikler:
Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (I) ve (III) sayılı listelerde yer alan malların, oluşabilecek fiyat dalgalanmalarına uygun şekilde vergilenmesi ve günün sosyal, ekonomik ve mali ihtiyaçlarına göre hızlı ve esnek karar alınabilmesi için anılan kanunla Cumhurbaşkanı’na tanınan yetki değiştirilmektedir. Diğer taraftan, kanuna ekli (I) sayılı listedeki mallar için maktu vergi tutarlarının enflasyondan etkilenmemesi amacıyla bu tutarların her yıl ocak ve temmuz aylarında, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından ilan edilen yurt içi üretici fiyat endeksindeki son altı ayda meydana gelen değişim oranında güncellenebilmesi amacıyla düzenlemeler yapılmıştır. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
