I. GİRİŞ
Ücret, işverene tabi ve belirli işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücreti diğer kazançlardan ayıran en temel özelliği, bir işverene tabi olunması ve bir işyerine bağlı olarak icra edilmesidir.
Sporcu, antrenör ile hakemlerin vergilendirilmesine geçmeden önce bu kavramları ele almak gerekir. Buna göre;
Sporcu, spor müsabaka ve yarışmalarına katılmak amacıyla gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü veya ilgili spor federasyonundan bağlı olduğu kulüp adına lisans alan ve bu lisans için ilgili yıl vizesi yapılmış kişileri,
Antrenör, sporcunun başarısı için spor becerileri ve stratejileri ile gelişimini sağlayan, oyuncuları yapılacak müsabakalara ve turnuvalara hazırlayan kimseleri,
Hakem, spor maçlarında kurallarının uygulanmasından sorumlu olan ve saha içinde yönetim yetkisine sahip olan kişileri ifade etmektedir.
Amatör spor dalları ise 5/5/2009 tarihli ve 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerine göre Türkiye Futbol Federasyonunca düzenlenen süper lig, birinci lig, ikinci lig ve üçüncü lig dışındaki futbol ligleri ile 3289 sayılı Kanun kapsamında kurulan spor federasyonlarının bünyesinde yer alan profesyonel şube dışındaki spor dallarını ifade etmektedir.
II. ÜCRETLERİN VERGİLENDİRİLMESİNE GENEL BAKIŞ
Gelir Vergisi kanununun 61 inci maddesine göre ücret, işverene tabi ve belirli işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı,(mali sorumluluk tazminatı) tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmeyecektir.
Gelir vergisi kanununun 94 üncü maddesin birinci fıkrasının birinci bendinde ise hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61.Madde de yazılı olup, ücret sayılan ödemelerden istisnalardan faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Gelir Vergisi kanununun 29 uncu maddesine göre, teşvik gayesiyle verilen aşağıda yazılı ikramiye ve mükafatlardan; spor yarışmalarına katılan amatör sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler ile amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler (basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç) Gelir Vergisi'nden müstesnadır.
Öte yandan 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 86 ncı maddesine göre aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
- Tam mükellefiyette;
…
b)Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler(birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil),
c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,
III. SPORCULARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Gelir Vergisi Kanunun 61. maddesine göre; sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler ücret sayılmaktadır. Bu yönüyle sporculara yapılan ödemeler de ücret sayılmaktadır.
Bilindiği üzere, 7194 sayılı Kanunla yapılan değişik sonrası en üst ligde yer alan sporcu ücretlerinden yapılan gelir vergisi stopajı oranı % 15’ den % 20’ ye çıkartılmıştır. Buna göre 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun Geçici 72. Maddesine göre;
31/12/2023 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır.
a) Lig usulüne tabi spor dallarında;
1) En üst ligdekiler için % 20,
2) En üst altı ligdekiler için % 10,
3) Diğer liglerdekiler için % 5,
b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5.
Bu ödemeler üzerinden 94 üncü madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmayacaktır. Bu madde kapsamında sporculara yapılan ücret tutarının, GVK' nın 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü diliminde yer alan tutarı aşması hâlinde (2021 yılı için 650 bin TL) ise bu gelirler yıllık beyannameyle beyan edilecektir. Buna göre yıllık beyanname verilmesi durumunda, beyan edilen bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, tevkifat yapmakla sorumlu olanlarca vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla, bu Kanuna göre kesilen vergiler mahsup edilecektir.
Dikkat edilmesi gereken, sporcular için GVK' nın 94. maddesine göre artan oranlı değil, sabit oranlı tevkifat yapılması (31.12.2023 tarihine kadar) söz konusudur.
IV. HAKEMLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
Gelir Vergisi Kanunun 61. maddesine göre; spor hakemlerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılmaktadır. Bu yönüyle spor hakemlerine yapılan ödemeler ücret sayılmaktadır.
7194 sayılı Kanunla spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretlerle ilgili istisna daraltılmıştır. Buna göre daha önce GVK’ nın 29’ uncu maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yer alan spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretlere yönelik istisna hükmü; ‘’ Amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler (basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç)’’ şeklinde değiştirilmiştir. Böylece spor yarışmalarına yöneten hakemlerin istisnasını kapsamı daraltılmıştır.
Buna göre, basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler vergiden istisna edilecektir. İstisna kapsamı dışında kalan hakemler için ise ücretlerin vergilendirilmesindeki genel esaslar geçerli olacaktır.
V. ANTRENÖRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
Antrenörler, bir spor kulübüne bağlı olarak mesleklerini icra etmektedirler. Gelir Vergisi kanununun 61 inci maddesine göre ücret, işverene tabi ve belirli işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlandığından bu yönüyle antrenörlerin bir spor kulübüne bağlı olarak elde ettikleri para ve ayınlar ile kendilerine sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatleri de ücret olarak değerlendirilecektir.
Antrenörlerin vergilendirilmesinde ücretlerin vergilendirilmesindeki genel esaslar geçerli olacaktır. CİHAN TEKİN
https://tekincihan.blogspot.com/2023/06/sporcu-antrenor-ile-hakemlerin.html?m=1
KAYNAKÇA
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
Sporcu Ücretlerinden Tevkif Yoluyla Alınan Gelir Vergisinin İadesi Hakkında Yönetmelik.
(Bu yazım Yaklaşım Dergisi' nin 2022/Ağustos sayısında yayımlanmıştır)
